Kurt keek op de week

Onze reporter over wat hij zich van de voorbije week wil herinneren

“Zou ik niet beter sluiten?” vroeg Peter van Den Bras zich woensdagmiddag af. Hij had al een tekst om als excuus tegen de deur te hangen: ‘Gesloten wegens Trump’. Een tooghanger vroeg zich af of Peter dan ook niet meteen euthanasie kon aanvragen wegens het psychisch lijden dat Trump en zoveel andere politici ter wereld hem en ook ons aandeden. “Nee, nu meer dan ooit hebben we ons stamcafé nodig,” troostte ik hem. “Al was het maar omdat we hier ons hart kunnen luchten. En om te voorkomen dat we nog verder uit elkaar drijven.”

Want een paar dagen voor Donald Trump deed wat de weinige redelijke mensen die nog overblijven ten zeerste vreesden: de Amerikaanse verkiezingen winnen, had ik gelezen dat we alsmaar meer van elkaar vervreemden en dat we alsmaar fanatieker worden. De nog piepjonge Oostenrijkse Julia Ebner – bloedmooi zie ik op de achterflap van haar boek, maar dat doet niet terzake – verdiept zich aan de universiteit van Oxford in online extremisme, desinformatie en hate speech. Er zijn gezelliger onderwerpen om je in te verdiepen, maar iemand moet het doen. En ze schreef er een boek over. Het is niet haar eerste. De radicale ideeën zijn dan ook aan het woekeren.

Hoe ik dat weet? Ik slaagde er deze week weer eens niet in een boekenwinkel voorbij te lopen. Erger, ik kwam er buiten met het boek van mooie Julia. En neen, ik had haar foto toen nog niet gezien. De verkoopster stak er een bladwijzer tussen (van De Reyghere) waarop te lezen stond dat een boekhandel helpt om de wereld te begrijpen door perspectief te bieden. Mij bood de boekhandel weer een voorraad lectuur waarvan ik niet kan bedenken hoe ik er ooit door zal geraken. Maar ik kon er gewoon niet aan weerstaan. ‘Going Mainstream’ gaat onder meer over hoe we er niet meer in slagen met elkaar te communiceren. Elk spuit zijn eigen waarheid en luistert niet meer naar de ander. We moeten dus echt meer op café gaan Daar maken we nog verbinding, voelen we verwantschap. Julia Ebner wijst er ons in ‘Going Mainstream’ op dat de extremisten de wereld aan het overnemen zijn. Ik kocht het boek een dag voor Trump verkozen werd. Maar ik voelde toen al aan mijn water dat het ging mislopen. En daarvoor hoef je geen visionaire pipi te hebben. Zelfs een blinde zag dit komen.

Julia heeft natuurlijk gelijk: de anti-vaxxers, neonazi’s en conspiracy theorists of die idioten die overal een samenzwering in zien, zijn alsmaar talrijker aan het worden. En we mogen ook in eigen boezem kijken. Julia wijst er ons op dat we allemaal achterdochtiger, extremer en heftiger aan het worden zijn. In Groot-Brittannië ziet ze hoe families uit elkaar gevallen zijn door de Brexit, ze ziet maten elkaar ontvrienden doordat ze van mening verschillen over de klimaatopwarming en ze stelt onomwonden dat de toenemende radicalisering op het internet de democratie en de minderheden bedreigt. En ik koop daar een boek over?

Ik zou natuurlijk ook mijn kop in het zand kunnen steken, maar zelfs struisvogels doen dat niet. Het bestaan van de struisvogelpolitiek is fake news. Struisvogels steken hun kop niet in het zand als er gevaar dreigt. Meer zelfs, ze kunnen zich prima verweren. Al blijven het natuurlijk heel idiote dieren. Ik hoorde ooit een reportage op de radio over struisvogelkwekers die bij hevige regen de langbenige vederbossen met hun klein kopje in het hok probeerden te duwen waar ze konden schuilen. Maar neen, ze bleven er koppig naast staan, want dat deurgat inwandelen, was een risico dat ze niet durfden te nemen. Ik weet niet waarom die anekdote me is bijgebleven. Wellicht omdat ik ze zo grappig vond. Ja, stommiteiten kunnen leuk zijn.

Maar er zijn veel meer stommiteiten die ik niet leuk vind. Ook de riool van foute meningen die uitgebaat wordt door de Musk-rat van Trump vind ik niet leuk. Ik had eigenlijk mijn memorabele quotes nog eens willen herlezen op Twitter, het medium dat iets minder stonk toen het nog geen X heette en nog niet door ’s werelds rijkste onmens gekocht was, maar dat zal niet meer lukken. Want Musk moest maar wat slimmer zijn. Ik heb mijn account op zijn X verwijderd. Er een kruis over gemaakt. Hij moet het zonder mij doen. Misschien kunt u ook een duit in het zakje doen en ook uw X-account schrappen. Of als u liever uw Tesla in een ravijn rijdt, mij ook goed. Ieder signaal is goed om aan mijnheertje Musk te tonen wat we van zijn bedenkelijke gedachten en daden vinden. “Altijd op zoek naar verhalen die onze nietigheid dragelijk maken, altijd op zoek naar hoop, menselijk begrip en tederheid,” stond er te lezen in de hoofding van mijn account, toen ik nog geloofde dat ik op Twitter zou vinden wat ik zocht. Dus neen, ik steek mijn kop niet in het zand. Ik heb een stapje gezet. Dat ik daarvoor een deel van mijn eigen geheugen moest wissen is de dragelijke prijs die ik ervoor betaal. Ook toen X nog Twitter heette, vond ik het medium eigenlijk te beperkt. Ik heb het niet zo voor bondigheid, zal je al wel gemerkt hebben.

Toen ik met deze column begon, was het mijn intentie, dat herinnert u zich misschien nog, die zaken te noteren waarvan ik vond dat mijn geheugen ze moest opslaan. Het was mijn manier om me ertegen te verzetten dat ik niet zelf kan bepalen wat ik me herinner. Erger nog, anderen gebruiken grote middelen om memorabel te zijn. De stinkende stroom drek waar steenrijke idioten ons onder bedelven zou ons laten geloven dat haat, geweld en machtswellust de wereld regeren, we zouden vergeten dat er nog iets is als menslievendheid, vriendschap en vrede, en dat er heus nog lentes komen waarin de bloemetjes bloeien en de bijtjes zoemen. Goed, de bijtjes zijn wel razendsnel aan het uitsterven, maar dat is nu even niet mijn punt. Ik wou duidelijk maken dat we optimistisch moeten zijn. En dat doe ik nu even niet door dieper in te gaan op het uitsterven van de bijtjes. Trouwens, niet alleen de bijen sterven uit, we zijn het gros van de levende wezens aan het uitmoorden, zal je wel weten als je nu en dan het nieuws volgt. En dan heb ik het niet over het fake nieuws. Daar ga ik een andere keer op ingaan. Dit keer wou ik gewoon zeggen dat ik mijn best wil doen om het mooie te zien in de wereld. Da’s misschien soms ver te zoeken, maar daar gaat het nu even niet over.

We leven op een plekje in de wereld dat in tegenstelling tot veel andere plaatsen van gigantisch leed bespaard is, dus moet het mogelijk zijn om ook nog de mooie dingen des levens te zien, ook al hangt met de klimaatopwarming alsmaar vaker die miezerige, grijze sluier boven ons hoofd. Toen ik deze week de crimineel die Amerika als zijn president heeft gekozen zegevierend zag staan brullen, dacht ik van de weeromstuit: ik ga me van mijn meest optimistische kant laten zien. Ik weiger mijn humeur door die kwibus te laten verbrodden. En ik ben de enige niet. Woensdag had ik het gevoel dat iedereen die ik tegenkwam naar me glimlachte. Datzelfde lachje waarmee je op een begrafenis de familie van de overledene tracht te troosten. Dat lachje waarmee je zegt: we voelen ook de pijn, je hoeft je verdriet niet alleen te dragen. Woorden schieten te kort, zeggen we dan. Wel, deze brompot knort: “We hebben tenminste nog ons optimisme!” Optimisme is onze morele plicht. Het was alsof de overwinning van Trump de druppel was die de emmer ellende liet overlopen. Het is teveel en niet alleen voor Korneel: de ontelbare waanzinnige oorlogen, de onophoudelijke klimaatrampen, de aanhoudende spanningen en de toenemende haat. We willen het niet meer zien. Goedheid is het tegengif. Ik was al niet doorslecht en ik ga beter worden. Zodra ik tijd heb, ga ik Nick Hornbys ‘How to be good?’ eens herlezen. Ja, ik wil goed zijn. En ik vraag jullie om mee te doen.

Laten we allemaal beter, liever, slimmer, guller, gezonder, gezelliger en aangenamer worden. Laten we ook beter voor ons deeltje van de wereld zorgen. En als je niet meedoet, kan je naar de pomp lopen. Waar de Amerikanen met hun dikke SUV’s en pickups nog eens komen voltanken. Of loop naar de maan. Waar Musk een tussenlanding maakt op weg naar Mars. Of loop naar de duivel. Je mag kiezen wie dat is. Kandidaten genoeg: Trump, Poetin, Netanyahu en nog een paar dozijn van die machtswellustelingen die hard hun best doen om onze toekomst om zeep te helpen. Ik ga intussen de bloemetjes buiten zetten. En nog een boekhandel binnenlopen. Want ik lees op diezelfde bladwijzer dat de boekhandel de toegang biedt tot een betere versie van jezelf. Dus vergeet die pomp, die maan en die duivel, loop gewoon naar de boekhandel. En ga in vrede.