Goedele Liekens heeft wetsvoorstel klaar om daders partnergeweld aan te pakken: “Geen behandeling? Niet naar huis”

Oud-burgemeester en schepen van Aalst Ilse Uyttersprot werd afgelopen week het dertiende slachtoffer van partnergeweld dit jaar. Voor Goedele Liekens, Kamerlid voor Open VLD, is de aanpak van huiselijk en seksueel geweld op vrouwen én mannen al vele jaren haar belangrijkste strijdpunt. Ze heeft een wetsvoorstel klaar waarbij veroordeelde daders verplicht een begeleiding en behandeling moeten volgen en pas naar de maatschappij kunnen terugkeren als hun persoonlijk probleem echt opgelost is.

door Vincent Vanhoorne

Nemen we als maatschappij geweld op vrouwen eigenlijk voldoende ernstig?
Neen, dat doen we niet. Straffeloosheid is het woord. En vergis je niet: het begint al met denigrerend gedrag tegenover vrouwen. De link met geweld is duidelijk. Zolang je het grappig vindt om constant filmpjes door te sturen waarin vrouwen bij het haar getrokken of vernederd worden, geef je het signaal dat vrouwen minderwaardig zijn. Geweld is vaak een uiting van die minachting voor vrouwen. Zoals in: Wat? Jij durft neen tegen mij te zeggen? Wat ik ook zie, ook rondom mij, is mannen en soms ook vrouwen met een grote emotionele instabiliteit. Ze kunnen niet als volwassenen praten over wat hen dwarszit en stapelen hun ongenoegen op tot het boosheid en daarna zelfs frustratie wordt. Met wat extra druk op de ketel, zoals nu bij corona, ontploft die woede in blinde razernij. De alarmsignalen hiervoor zijn duidelijk: onredelijke en onverklaarbare boosheid, én als je partner alle schuld voor wat er fout gaat bij de ander legt. Dan is het uitkijken geblazen, want geweld stapelt zich stapsgewijs op.

Hoe breng je een mentaliteitswijziging teweeg op dat vlak? Moeten we meer inzetten op sensibilisering?
Het belangrijkste is dat we partnergeweld bespreekbaar maken en signaleren. We moeten durven praten over het feit dat dit in alle lagen van de bevolking voorkomt, bij alle leeftijden en dat ook mannen slachtoffer kunnen zijn. We mogen vooral niet wegkijken. Wij Vlamingen zijn daar goed in: bemoei je er maar niet mee. Ik signaleerde zelf onlangs een casus in onze wijk waar er hevige klappen te horen vielen en iemand vroeg me: ga je voor zoiets naar de politie? We moeten geweld in een brede kring blijven bespreken. En we moeten natuurlijk gepast reageren. De straffeloosheid is veel te groot, waardoor er een te laag percentage aangiftes is. Waarom zou je aangifte doen als er niets mee gebeurt? Als politica wil ik mij daar hard voor inzetten.

Wat wil u concreet doen?
Ik heb een wetsvoorstel klaar waarbij gedetineerden die veroordeeld zijn voor huiselijk of seksueel geweld een verplichte begeleiding en behandeling moeten volgen voor ze de gevangenis mogen verlaten. Je kunt die daders niet zomaar weer in de maatschappij plaatsen. Dat zijn tikkende tijdbommen, je moet die ontmantelen. En ga ook na in hoeverre de begeleiding effectief geholpen heeft. Helpt het niet, dan blijft de dader nog maar wat langer in de gevangenis. Dit is juridisch een ingewikkelde zaak, want je kunt die begeleiding blijkbaar niet zomaar afdwingen, maar we zijn er toch in geslaagd een wetsvoorstel daaromtrent te maken. Ik neem een voorbeeld aan Nederland. Daar kunnen veroordeelde daders niet opnieuw naar de maatschappij zolang hun persoonlijk probleem niet opgelost is.

Na de moord op Julie Van Espen vorig jaar klonk het ook al dat er zaken moesten veranderen, onder meer bij justitie. Is dat ondertussen voldoende gebeurd?
Er zijn een aantal zaken veranderd, bijvoorbeeld het feit dat er geen verjaring meer is van seksueel geweld bij kindermisbruik. Er liggen een aantal wetsvoorstellen ter stemming klaar, maar naar mijn aanvoelen zou het toch allemaal wat sneller mogen gaan. Ik ben ervan geschrokken hoe ingewikkeld ons land is. Toch wil ik ook dit opmerken: we kijken allemaal naar justitie en naar de politiek, maar laat ons eens de hand in eigen boezem steken en kijken wat we zelf kunnen doen. Hoe vaak lachen we niet mee met zwaar seksistische praat in plaats van die persoon op zijn uitspraken te wijzen? Of we kijken weg als er iets niet pluis is, in plaats van te reageren. Herken de signalen en als je die vaststelt, doe er iets mee. Praat met het slachtoffer en ga professionele hulp zoeken via de hulplijn 1712. We kunnen allemaal bijdragen tot een maatschappij waarin partnergeweld makkelijker bespreekbaar is en dat is een belangrijke eerste stap.

De Vrouwenraad wil femicide afzonderlijk in het strafwetboek laten opnemen. Een goed idee?
We hebben daar in de Kamer een hoorzitting over gehad en voor mij hoeft dat niet specifiek. Ik heb daar geen bezwaar tegen, maar voor mij is dit niet de belangrijkste strijd. Femicide is eigenlijk al heel strafbaar, en wat doe je met mannelijke slachtoffers? Maar als dat ertoe zou bijdragen dat er een groter percentage aangiftes is en een grotere interesse van justitie voor deze problematiek, dan mag dat voor mij.