Minister Pascal Smet (sp.a) dient de criticasters van Brussel van stevige repliek: “Brussel is geen ziek kind”

Pascal Smet (sp.a) springt in de bres voor ‘zijn’ Brussel. Vurig en energiek zoals weinigen dat kunnen. Met de borst vooruit. Ook na de terreurincidenten deze week. Het besmeurde imago van de hoofdstad raakt hem diep. “Het is hier niet allemaal kommer en kwel. Maar dat zegt niemand. Het lijkt wel bashen om te bashen.” De 48-jarige Smet is vandaag Brussels minister van Mobiliteit en Openbare Werken.

Pascal Smet was van 2004 tot 2009 al eens minister in de Brusselse regering. Met dezelfde bevoegdheden als nu. Na een zijsprong van vijf jaar naar de Vlaamse regering, waar hij bevoegd was voor Onderwijs, Jeugd en Gelijke Kansen, is hij nu terug. Terug in de stad waar hij van houdt, zegt hij resoluut. “Brussel is de reden waarom ik in 2003 de politiek ben ingegaan. Een prachtige stad. Buitenlanders zeggen dat ook. Deze week zei een Tsjechische minister mij nog hoe lovely ze Brussel vindt. Maar de Vlamingen zijn veel te kritisch. Ik zeg niet dat er geen problemen zijn, maar het is niet allemaal kommer en kwel. (fel) Men basht graag op Brussel, maar het lijkt vaak bashen om te bashen. Als er hier iets misloopt, wordt dat dubbel zo hard benadrukt. Als er iets positief gebeurt, komt dat nauwelijks in het nieuws. Wij investeren 5 miljard in openbaar vervoer. Maar dat zegt niemand.”

Waarom is dat zo?

Tja, men doet dat graag, Brussel viseren. En zeker één bepaalde partij moet Brussel niet hebben.

U bedoelt?

N-VA natuurlijk, dat weet je ook. Zij houdt niet van Brussel. Let op: Brussel heeft ook zelf fouten gemaakt. In haar drang naar modernisme heeft de stad in de jaren 60 te veel auto’s aangetrokken. Vaak ook te arrogant. En het helpt natuurlijk niet dat pendelaars toekomen in het Noord- of Zuid-station, de twee lelijkste stations van Europa. Veel zin om de stad te bezoeken krijg je daar niet.

Wat doet deze Brusselse regering fout?

We moeten onszelf beter verkopen. We hebben nu opdracht gegeven aan Visit Brussels om een campagne uit te werken die de stad positief op de kaart zet, en zeker in eigen land. Weet je, Brussel heeft liefde nodig. De Vlamingen moeten Brussel weer beminnen. Dat méén ik echt. Vandaag heeft men angst: voor de vele migranten, voor de vele talen.

De opeenvolging van terreurincidenten helpt natuurlijk niet.

(windt zich op) Ja, maar dat is allemaal op geïsoleerde plaatsen. En dat is niet alleen in Brussel zo. In Berlijn, Londen en Parijs zullen er ook terroristen aanwezig zijn.

De Vlamingen zijn veel te kritisch: het lijkt wel bashen om te bashen

Praat dat de aanwezigheid van terroristen in Brussel goed?

Neen, natuurlijk niet. Ik wil dat ook niet minimaliseren. Je kan je de vraag stellen hoe het komt dat die Salah Abdeslam zich hier vier maanden kan verschuilen, waarom politie en gerecht dat niet wisten. Let op: ik weet het antwoord niet, ik ken er zelf te weinig van. Maar blijkbaar kunnen zij hier hun gang gaan. (helemaal op dreef) Maar is dat alleen in Brussel zo? Men moet niet doen alsof Brussel het zieke kindje is. Ga eens naar Parijs. Aan de rand van de stad schuiven honderden mensen aan voor een kom soep. In Brussel niet. Wij lossen de problemen van de mensen op ín de stad en duwen niemand weg.

De werkloosheids- en armoedecijfers zijn wel torenhoog, zeker bij allochtonen. Dat kan u toch niet ontkennen?

Natuurlijk niet. Je kan mij niet verwijten de problemen niet te erkennen. In 2004 schreef ik al dat honderden jongeren het noorden kwijt zijn. Maar politici die oplossingen willen, krijgen vaak slaag.

Pascal Smet is een zwever, is een kritiek die al jaren terugkeert.

(zucht) Tja, dat zegt men inderdaad over politici die tien jaar ver kijken. Als ik negentig procent realiseer van wat ik zeg, word ik afgerekend op de overige tien procent. Maar goed, ik zal niet veranderen. (zwijgt even) Ik zeg het nog eens: ik minimaliseer niets, maar we moeten ophouden onszelf te bashen. Het lijkt wel alsof Brussel onleefbaar geworden is.

Het dreigingsniveau staat wel al maanden op niveau drie, wat betekent dat terreur mogelijk en waarschijnlijk is. Is dat leefbaar?

Ik woon in Brussel, ik werk hier. Het leven gaat gewoon verder, de stad blijft draaien. Er zouden echt eens meer Vlamingen naar Brussel moeten komen om te shoppen. Dan zouden ze dat zien. Mensen passen zich aan als een situatie verandert, en gelukkig maar. Ik vind wel dat die militairen een ander pak moeten dragen, geen militair pak. Ik snap niet waarom de federale regering dat niet inziet? Symbolen zijn belangrijk. Het was bijvoorbeeld een absolute stommiteit om een tank op de Grote Markt te zetten. Je wéét dat dat beeld de wereld rond gaat. Dan maak je je stad kapot.

Ik wil een nieuw evenwicht: van een stad voor auto’s naar een stad voor mensen

Moet nu na het incident in Vorst het hele gewest opgekuist worden, om de termen van minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) te gebruiken?

Alleen al die terminologie. (zucht diep) Dat doet me denken aan Nicolas Sarkozy in Frankrijk: maar het is hem ook niet gelukt. Ik mis een discours over ‘samen leven’ bij de federale regering. Mensen zouden mededogen met elkaar moeten hebben, maar dat ontbreekt vandaag. Je ziet dat in de vluchtelingencrisis. En dat is het ergste wat een samenleving kan overkomen. Een RoboCop zal ons probleem niet oplossen. Het enige antwoord is samen leven.

Ook het mobiliteitsimago van Brussel is aan oplapwerk toe. Wat gaat u doen?

Ik wil naar een nieuw evenwicht: van een stad voor auto’s naar een stad voor mensen. Ik heb een grondige analyse gemaakt van ons probleem, en ben tot de conclusie gekomen dit geen probleem van Brussel alleen is. Mijn vaststelling: wij hebben elke dag 400.000 pendelaars waarvan er 230.000 met een eigen wagen komen. Het gevolg: ellenlange files. Daar moeten we van af.

Hoe?

Je moet eerst weten waarom dat probleem er is. Eén: de doorsnee Belg droomt van een huis en een tuin op het platteland. Niet van wonen in de stad. Daar is niets mis mee. Maar het wordt hem ook aangemoedigd door de fiscaliteit. Het kadastraal inkomen op het platteland is lager dan in de stad. Dat klopt niet. Je moet mensen naar de stad lokken. Twee: de bedrijfswagens zijn fiscaal veel te voordelig. En drie: we hebben geen spoornetwerk in de voorsteden. Mensen die op twintig kilometer van Brussel wonen hebben vaak geen alternatief voor de wagen. Dat zijn drie federale bevoegdheden.

Maar u gaat wel één miljard euro investeren in de renovatie van de tunnels, terwijl u minder auto’s wil.

Dat is omdat wij niet klaar zijn om die tunnels te sluiten. We gaan wel een grondige reflectie opstarten om te zien welke tunnels op lange termijn gesloten kunnen worden. Dat is de voorbije tien jaar niet gebeurd. Nu, ik wil niet alle wagens uit de stad bannen. Sommige tunnels zullen nooit gesloten worden.

Bent u voorstander van een kilometerheffing?

Van een intelligente kilometerheffing wel, ja. En dat betekent dat je moet nagaan of mensen een alternatief hebben voor de wagen. Hebben ze dat niet, kun je hen moeilijk extra doen betalen. Het probleem is dat je om een kilometerheffing in te voeren een overeenkomst moet sluiten met de drie gewesten. En Wallonië ligt dwars.

Toen u onlangs een uitbreiding van het metronetwerk tot buiten Brussel voorstelde, botste u snel op een neen van Vlaanderen.

(pikt in) Ik vond dat de reacties meevielen. Wij hebben veel mails gekregen van mensen die het een goed idee vonden. Ik ga hiermee door: de metro moet verder komen dan Brussel. Dat is de kracht van verandering. (lacht) Als je dat niet doet, laat je de mensen in de file staan. Ik wil oplossingen. Daarom zit ik in de politiek.

Belde Theo Francken (N-VA) u nog niet? Begin jaren 2000 bracht u als commissaris-generaal voor de vluchtelingen het aantal asielaanvragen terug van 42.000 naar minder dan 20.000.

Nee, toch niet. Dit houdt me wel bezig. Aan de rand van Europa worden mensen als koeien behandeld. Mijn hart breekt als ik er kinderen zie geboren worden boven een plas water. (kwaad) Maar ik zie te veel mensen gewoon verder slurpen aan hun tas koffie. Dat stoort mij.

Ook uw partij spreekt harde taal. Ze steunt nu ook pushbacks naar veilige landen.

(fel) Wij zijn tegen pushbacks. Je moet wel naar een systeem zodat vluchtelingen aan de rand van Europa opgevangen worden in goede omstandigheden. Wij moeten dat organiseren én financieren. Dat is onze morele plicht. Maar zolang die opvang er niet is, zullen zij naar hier komen en moeten wij hen ook opvangen. Dat is ook wat de partij zegt. Al zit er soms ruis op de boodschap.