Werkvrije verlofperiode is broodnodig voor mentale gezond, maar 1 op de 2 Vlamingen werkt tijdens vakantie

Deze zomer zullen meer mensen hun vakantie thuis beleven. Zeker voor wie de afgelopen maanden thuis werkte, is afstand nemen van het werk niet altijd simpel. En toch is het noodzakelijk dat we deze zomervakantie minstens een paar weken deconnecteren, klinkt het bij de Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk. “Mensen zitten duidelijk op hun tandvlees.”

Uit schrik voor corona blijven veel mensen thuis deze zomer. De befaamde staycation is dus noodgedwongen populairder dan ooit. Nochtans hebben veel mensen nood om er even uit te zijn, weg van alle drukte en stress, ook op het werk. Met het vele thuiswerk van de afgelopen maanden, is de drang zelfs nog nooit zo groot geweest. En toch zijn we heel vaak bereikbaar voor werkzaken tijdens onze vakantie, zo blijkt uit recent onderzoek door Protime (zie kader). Iets meer dan de helft van de Vlaamse werknemers geeft aan dat ze ook tijdens hun verlof nog werkgerelateerde mails en/of telefoontjes beantwoorden. Verwacht wordt dat de cijfers straks hoger liggen, ook al omdat een aantal bedrijven deze zomer doorwerken en dus ook, rechtstreeks of onrechtstreeks, een extra inspanning verwachten van de werknemer.

Afstand nemen

Zijn we dus met zijn allen minder ontspannen straks na een staycation, als na een buitenlandse reis? Beide werken even rustgevend, zo klinkt het bij IDEWE, de Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk, tenminste voor wie tijdens die vakantie niet met het werk bezig is. “De rust in ons hoofd is heel belangrijk, zeker in deze angstige tijden. Daarom is vakantie broodnodig voor onze mentale gezondheid. En dat kan even goed thuis als in het buitenland”, aldus Lode Godderis, directeur Kennis, Informatie en Research van IDEWE en professor arbeidsgeneeskunde aan de KU Leuven. “Wie op reis vertrekt, zal wel makkelijker mentale rust vinden: mensen slapen en sporten meer, hebben meer sociale activiteiten en kunnen makkelijker afstand nemen van hun werk en verplichtingen. Maar alles hangt af van hoe je tijdens je vakantie afstand kan nemen van je werk. Dat is de belangrijkste factor in dat mentale verhaal.”

“Durf het gesprek aangaan met je leidinggevende en collega’s.”

Professor Lode Godderis

Een fysieke afstand van thuis en werk helpt dus om mentaal afstand te nemen. “Maar dat is niet zaligmakend”, klinkt het bij de professor. “Wie zich tijdens zijn of haar staycation niet met het werk bezighoudt, zal meer ontspannen uit vakantie terugkomen dan iemand die tijdens een buitenlandse reis om de haverklap wordt opgebeld voor werkzaken. Deconnecteren wordt deze zomer daarom belangrijker dan ooit.”

Tour de France

In theorie klinkt dat logisch, maar de praktijk is niet altijd even eenvoudig. “Ik begrijp dat veel mensen angst hebben voor de reactie van hun leidinggevende. Maar ga dat gesprek aan, zelfs al is dat moeilijk. Je zal zien dat het altijd iets oplevert. Zelfs als dat niet meteen zo is, dan wordt er op zijn minst wel gezocht naar een oplossing. Belangrijk is dat je zelf goed weet wat je wil als werknemer. Veronderstel niet dat je leidinggevende dat al weet. Wees open en communicatief. Zo vermijd je sluimerende problemen, die een voedingsbasis zijn voor burn-outs en depressies.”

En laat dat net toch enigszins zorgen baren. Uit recente cijfers blijkt dat bijna 40 procent van de werknemers lijdt onder werkstress, tegenover 30 procent tien jaar geleden. Veertien procent bevindt zich zelfs in de risicozone voor burn-out. En dat zijn cijfers die genoteerd werden voor de coronacrisis. “Andere lockdowns toonden aan dat de naweeën ervan een impact hebben op de mentale gezondheid. Zeker voor wie ook in een economisch onzekere sector werkt. Veel mensen zitten duidelijk op hun tandvlees. Mensen hebben echt nood aan vakantie. Het is een begrijpelijke reflex dat de werknemer zich vandaag nog flexibeler wil opstellen, zeker in economisch onzekere tijden. Maar nogmaals: zo’n open communicatie is heel belangrijk. Ook vanuit de leidinggevende moet dat gesprek durven aangegaan worden. Je kan niet zomaar meer flexibiliteit vragen van je personeel. We moeten kijken op lange termijn. We lopen met zijn allen een marathon of rijden een Tour de France. Voor de sporters die daaraan deelnemen is het heel belangrijk dat ze die juiste dosering vinden, de correcte balans tussen inspanning en ontspanning. Op het werk is dat niet anders.”

Tips voor een gezonde vakantie

Voor wie thuis blijft, is het vaak nog moeilijker om het werk te vergeten. Deze tips helpen je op weg.

1 Uit het oog, uit het hart. Stop alles weg wat met je werk te maken heeft, tot een laptophouder toe. Zo kom je niet in de verleiding om toch je mails te checken.

2 Neem minstens drie weken vakantie. Je hebt al een week nodig om alles los te laten, waarna je je volledig kan ontspannen. Bij een te korte vakantie zit je dan al weer meteen aan de ‘heropstart’ te denken.

3 Maak afspraken met je leidinggevende en collega’s. Zo vermijd je een overvolle mailbox bij je terugkeer. Als deconnecteren echt niet lukt, kies dan voor één tijdstip per dag waarop je wel bereikbaar bent of mails kan checken.

4 Doe tijdens een staycation wat je ook doet op vakantie: slaap uit, lees een boek, beweeg, zoek een leuke plek op en geniet van de natuur.

(Bert Vanden Berghe)