Ontbijtbabbel met wetenschapswatcher en theatermaker Hetty Helsmoortel: “Nerd was vroeger een scheldwoord, nu een ereteken”

Volgend weekend gaat in de Gentse Minardschouwburg ‘Missie 2022’ in première, de nieuwe theatervoorstelling van Hetty Helsmoortel waarin ze het meest spraakmakende wetenschapsnieuws van het jaar – op begrijpbare wijze en met veel humor – uit de doeken doet. “Drie jaar geleden deed ik nog kankeronderzoek in een labo, nu trek ik met weetjes over wetenschap volle zalen.”

Hetty Helsmoortel mag dan wel niet de bekendste naam zijn die deze rubriek ooit heeft gesierd, ze staat al lang op mijn verlanglijstje van gesprekspartners. Dat heeft alles te maken met Nerdland , de podcast van Lieven Scheire, die ik al een jaar of vijf gebruik als achtergrondmuziek tijdens mijn hardloopsessies. Hetty is één van Lievens oppernerds: ze is moleculair bioloog en doctor in de gezondsheidswetenschappen, deed acht jaar lang kankeronderzoek aan de universiteit van Gent, maar ruilde nog niet zo heel lang geleden haar academische carrière in voor het podium (en het podcastlokaal en de schrijftafel). “Als je me tien jaar geleden had gezegd dat ik zou kunnen leven van wetenschappelijk entertainment, dan zou ik je niet geloofd hebben. Het is niet alleen een missie maar ook een droom om wetenschap op een heldere, toffe en grappige manier naar een breed publiek te brengen. Als ik daarmee ook maar één jongere kan inspireren om een wetenschapsrichting te kiezen, is die missie al geslaagd.”

Komend weekend gaat je tweede voorstelling ‘Missie 2022’ in première. Wat mag het publiek verwachten?

“In Missie 2022 blik ik terug op het jaar 2022 en distilleer daaruit een aantal wetenschappelijke gebeurtenissen die mij persoonlijk geraakt hebben. De lancering van de James Webb-ruimtetelescoop bijvoorbeeld, waarmee we ongelooflijk ver in het universum kunnen kijken en zaken gaan ontdekken die nog nooit eerder waargenomen zijn. Zo verzamel ik een heel jaar lang interessant nieuws. De twintig meest opmerkelijke verhalen komen in de voorstelling terecht.”

De wereld lijkt in 2022 wel een donkere plek te zijn geworden. Komt er uit de hoek van de wetenschap vrolijker nieuws?

“Ik probeer in mijn jaaroverzicht de optimistische kaart te trekken en hoopvol te zijn. Het klopt dat er veel miserie is in de wereld, maar op wetenschappelijk vlak gebeuren er heel wat mooie dingen. Als wetenschapper vind ik het trouwens mijn plicht om hoopvol en optimistisch te zijn. In mijn eigen domein bijvoorbeeld, kankeronderzoek, is er dit jaar zeer straffe vooruitgang geboekt. Zo ook in de ruimtevaart. Er is veel om hoopvol over te zijn. Daarin ben ik trouwens schatplichtig aan Caroline Pauwels, rector aan de VUB en dit jaar helaas overleden. Zij was een possibilist: ze geloofde dat de wereld niet per se beter zal worden, maar dat we hem wel beter kunnen maken.”

Ben je ook schatplichtig aan Lieven Scheire, toch de man die wetenschap en entertainment versmolt?

“Absoluut! Lieven is niet alleen een van mijn grote voorbeelden, we werken ook veel samen. Hij heeft in Vlaanderen het pad geëffend voor wetenschap in entertainmentvorm. Hij heeft vijf jaar geleden het initiatief genomen voor Nerdland , een podcast die eigenlijk meteen succesvol was en nu elke aflevering 250.000 luisteraars aantrekt. Daaruit is dan ook het jaarlijkse Nerdland Festival gegroeid, waarvan ik de organisator ben. En binnenkort staan we samen in de Lotto Arena voor Nerdland voor Kleine Nerds , een familieshow over wetenschap en technologie. Het is mijn grote droom dat een Vlaamse wetenschapper ooit een baanbrekende ontdekking doet en zegt dat het vlammetje voor zijn of haar carrière is beginnen te branden tijdens die show in de Lotto Arena.”

Nerdland heeft er trouwens ook toe bijgedragen dat de term ‘nerd’ niet meer als iets negatiefs wordt bekeken.

“Nerd was vroeger inderdaad een scheldwoord, nu is het een ereteken geworden. En dat is geweldig, want nerd zijn is vooral durven duiken in je eigen passie. Wat is er mooier dan die boodschap te kunnen doorgeven aan kinderen?”

Je show die nu in première gaat, is er eentje voor volwassenen. Hoe spannend is de aanloop naar de première?

“Best spannend, al heb ik er vertrouwen in. De show is nu af, wat een week voor de première natuurlijk wel handig is. Veel moeilijker – zeg maar hels – zijn de vele try-outs die aan zo’n première voorafgaan. Je staat dan een uur lang voor een publiek met een show die onaf is en waarvan je uiteindelijk de tien beste minuten bewaart. Ik ben een perfectionist, ik zou bij de eerste try-out liever al een perfecte show hebben. Maar zo gaat het helaas niet. Die eerste tien try-outs zijn soms pijnlijk, maar tegelijkertijd heel leerrijk.”

Toch opvallend: ook haast elke tryout was uitverkocht.

“Gisteren stond ik nog in een zaal voor 390 man, en dat met een try-out. Het zijn zeer moeilijke tijden voor de cultuursector, maar ik mag echt niet klagen over de ticketverkoop.”

Info, tickets en speeldata van Missie 2022 en Nerdland voor Kleine Nerds vind je op hettyhelsmoortel.be.