Ontbijtbabbel met weervrouw en klimaatexperte Jill Peeters: “We zitten allemaal zelf aan de knoppen”

Het kan nog, zegt weervrouw en klimaatexperte Jill Peeters, maar alleen als we er nu volledig voor gaan. Ze doelt op het klimaat en maakte daar – om ons een duwtje in de rug te geven – een uiterst boeiende tv-reeks over. “Ik hoop dat ik er mensen mee kan inspireren. We staan immers voor een complexe en gigantische uitdaging, of we dat nu willen of niet.”

Onze Ontbijtbabbel is net afgelopen en ik heb het gevoel dat ik enorm veel geleerd heb. In de eerste plaats dat – vegans geen koffiekoeken eten – of toch niet de koeken die ik heb meegebracht. Dan maar een peer als ontbijt. Maar behalve vegan is Jill Peeters ook gepassioneerd over het klimaat. Eén vraag en ze is vertrokken. Het wrange gevoel waarmee ze me na ons interview achterlaat heeft dan ook niks te maken met haar ongelooflijke drive of haar innemendheid. Haar boodschap komt hard aan. “Ik was er een paar jaar geleden zelf depressief van”, sust ze.

Je maakte voor Canvas de vijfdelige reeks ‘Wat houdt ons tegen?’. Wees eens eerlijk: is er nog hoop voor het klimaat en de mensheid?

“Hoop vind ik een lastige term, het kan heel snel omslaan in wanhoop. Of je kunt ook valse hoop geven, waardoor mensen bedrogen uitkomen en ongelukkig worden. Ik dacht zelf altijd dat ik hoopvol moest communiceren over het klimaat of het weer, maar ik stap daar nu vanaf. Daar zijn we niks mee in dit klimaatverhaal. Ik wil vooral een eerlijk verhaal vertellen, en dat is een lelijk verhaal. Tegelijkertijd zie ik het potentieel, ik geloof dat we naar een betere wereld kunnen gaan. Naar een wereld zonder fossiele brandstoffen, een wereld die we niet verder verneuken. Ik wil mensen vooral motiveren, omdat ik merk dat het geloof in een goede uitkomst bij sommigen weg is. Als we nu niet gemotiveerd raken, dan wordt de wereld over dertig jaar onleefbaar.”

Slik.

“De komende dertig jaar gaat het alleen maar moeilijker, lelijker en extremer worden. We hebben al een klein voorsmaakje gekregen in de zomer, met de overstromingen in eigen land terwijl de rest van de wereld letterlijk in brand leek te staan. Dat wil niet zeggen dat we de komende drie decennia elke dag extreem weer zullen krijgen. Gelukkig zijn er ook nog normale dagen. Maar in het laatste klimaatrapport staat dat we ons moeten voorbereiden ‘op het onvoorstelbare’.”

Hoe angstig of boos word je daar zelf van?

“Het tempo waaraan zaken veranderen is frustrerend. Klimaatwetenschappers schreeuwen dit al meer dan dertig jaar. Wat moeten we nog meer doen om de boodschap over te brengen? Een paar jaar geleden heeft die frustratie en angst voor de toekomst mij tot de rand van de afgrond gedreven, met een flinke depressie tot gevolg. Het probleem is dat het heel moeilijk is om vanuit angst in gang te schieten, vanuit boosheid gaat dat veel makkelijker. Dus kun je je afvragen of het niet beter is om de mensen boos te maken. Want we moeten nu echt actie ondernemen. We staan voor de grootste transitie uit de geschiedenis van de mensheid, op vlak van onderwijs, politiek, economie, mobiliteit, energie, gezondheidszorg, … En we moeten daar doorheen. Het goede nieuws is dat we vanuit de sociale wetenschap weten dat we niet 100 procent van de mensheid aan boord moeten krijgen. 15 tot 30 procent is al genoeg om alles te doen kantelen. Mensen denken dat ze onmachtig zijn, maar dat is een illusie. Wij zijn het systeem en wij kunnen dat ook veranderen. We moeten onze verantwoordelijkheid nemen. Dat niet doen, is bijna crimineel.”

Gebeurt er momenteel niet al veel voor een betere toekomst?

“Gelukkig wel, heel veel zelfs. Er zijn zoveel mensen met goede intenties en goede acties. Maar dat dringt helaas niet door tot de mensen die er momenteel nog niet mee bezig zijn. Daarin spelen de media trouwens een kwalijke rol. Goed nieuws verkoopt nu eenmaal minder goed. Net daarom is een reeks als ‘Wat houdt ons tegen?’ zo belangrijk. Als ik hiermee niet een paar mensen kan overtuigen om in actie te schieten, ben ik niet geslaagd in mijn opzet. Iedereen moet heel goed beseffen dat wij in de meest bijzondere tijden leven. Nog nooit is er zo’n snelle transitie nodig geweest en wij zitten op de eerste rij wanneer dit gebeurt. Meer nog, we zitten allemaal zelf aan de knoppen.”

Helaas is de mensheid niet een groep die aan hetzelfde zeel trekt. Kijk alleen al naar hoe figuren als Anuna De Wever en Greta Thunberg door sommigen worden weggezet.

“Die polarisering werkt vertragend, maar als je dieper graaft, zie je dat dit vaak een illusie is. Er is niemand op de wereld die tegen gezonde lucht of tegen een veilige omgeving is. Anuna en Greta hebben we nodig om het voortouw te nemen, om keet te schoppen en bewustzijn te creëren. Zoals Al Gore ooit deed met zijn klimaatfilm. Maar zij kunnen het niet alleen. We moeten er met z’n allen onze schouders onder zetten. Weet je trouwens dat de oplossing van het klimaatprobleem minder kost dat wat er nu wereldwijd aan oorlogsvoering wordt uitgegeven? Sta daar eens bij stil. De Amerikaanse milieuactivist Paul Hawken heeft een boek geschreven waarin hij 100 oplossingen biedt voor het klimaatprobleem, met de kost erbij en de opbrengst voor het klimaat. Al die oplossingen samen kosten minder dan het defensiebudget van de Verenigde Staten.”

Ik kan me voorstellen dat dit de zaken zijn waar jij ’s nachts van wakker ligt.

“Wakker lig ik er niet meer van, want ik kan niet meer doen dan dit. Ik had nooit gedacht dat dit mijn rol in het leven zou worden. Weervrouw worden was mijn kinderdroom en op mijn 25ste werd die droom werkelijkheid. Sindsdien hebben de weerkaarten mij hierheen geleid. De kaarten hebben het mij verteld, ik zag dingen die niet normaal waren en kon niet anders dan daar bezorgd over zijn.”

‘Wat houdt ons tegen?’, elke maandag om 21.20 uur op Canvas.