De mythe van de midlife

Een moto op de oprit, een nieuwe partner aan de arm, krampachtig opnieuw twintig willen zijn. De clichés over de midlifecrisis zijn huizenhoog. Even cliché als een midlifecrisis zelf? Professor ontwikkelingspsychologie Bart Soenens spreekt in elk geval liever over ‘midlifeconcern’ – zonder crisis dus. “Het is normaal dat we ons ‘halfweg’ vragen stellen over het leven tot dan toe. Maar daarom hoeft dat niet uit te monden in iets wat op een burn-out van het leven lijkt.”

“De grootste misvatting rond midlifers ”, steekt Bart Soenens van wal, “is dat het geluk dat twintigers kennen, keldert eens ze de vijftig naderen.” Het tegendeel is waar. “Een quarterlife- en midlifecrisis houden allebei verband met een bepaalde leeftijd, maar de motivatie om jezelf vragen te stellen, is intrinsiek anders. Quarterlifers willen vooral voldoen aan sociale verwachtingen: wie heeft al kinderen? Waar staan anderen in hun carrière? Wie kocht al een huis?”

Midlifers , aan de andere kant, hebben een leeftijd bereikt waarop ze zichzelf op de eerste plaats durven te zetten. Wat willen zij zélf? “Hun interne kompas staat meer centraal”, verklaart professor Soenens. “Vijftigers weten beter wie ze zijn en leerden realistischere verwachtingen koesteren. In tegenstelling tot hun jongere zelf laten ze zich minder vangen door verwachtingen van buitenaf. Daarom is de middelbare volwassenheid doorgaans een gelukkigere periode dan de twintiger jaren.”

Halfweg

Betekent dat dat de midlife een grote mythe is? Bart Soenens: “Niet per se. Al maak ik zelf graag het onderscheid tussen concern (bezorgdheid, red.) en crisis. Door hoe de media het begrip midlifecrisis oppompt, lijkt het alsof elke vijftiger onvermijdelijk tegen een muur aanloopt. Niet dus.”

Onderzoek in België naar het fenomeen is beperkt, maar Amerikaanse cijfers tonen dat zo’n 25% rond zijn of haar vijftigste een crisis doormaakt. “De meesten ervaren eerder een soort concern . Het is logisch dat vijftig worden – wat met onze hoge levensverwachting min of meer gelijk is aan halfweg zijn – gepaard gaat met vragen over waar je op dat moment staat in het leven. De fysieke veranderingen waarmee we geconfronteerd worden, doen stilstaan bij onze sterfelijkheid. Op die leeftijd wordt het eens zo duidelijk: tijd is een kostbaar goed. Er komt stilaan meer tijd achter dan voor je te liggen. Heb je nog dromen, dan is dat het moment om ervoor te gaan.”

Midlifeconcern gaat dus vooral om vooruitkijken naar wat nog kan, terwijl een midlifecrisis vaak voortkomt uit achteruitkijken. “Een diepere, existentiële crisis hangt samen met het gevoel missers uit het verleden niet meer recht te kunnen zetten. Welke kansen heb ik niet gegrepen? Als het antwoord op zulke vragen voor spijt en wroeging zorgt, kan een midlifecrisis ontstaan. Hoe je daarmee omgaat, is persoonsgebonden. Sommigen gooien het over een compleet andere boeg – de aanschaf van de typische moto hoort dus bij een crisis, niet bij een concern .”

Andere kijk

Het clichébeeld van de midlifer is gevallen. Betekent dat ook dat een midlifecrisis vooral mannen treft? “Ook vrouwen kunnen een crisis doormaken, al zal die er anders uitzien. Bij hen komt een eventuele midlifecrisis er doorgaans later dan bij mannen. Het is normatief en stoelt op opvattingen uit het verleden, maar vrouwen kunnen zich niet permitteren om zichzelf in vraag te stellen zolang de zorg voor de kinderen hun grootste prioriteit is. Eens die wegvalt als de kinderen het huis uit zijn, ontstaat vaak ruimte om zichzelf in vraag te stellen.”

Een midlifecrisis gaat niet per se gepaard met een nieuwe partner

Welke vragen volgen, hangt af van waarin vrouwen voordien geïnvesteerd hebben. “Carrièrevrouwen kunnen, net als mannen, op professioneel vlak een stap terugzetten. Evengoed zijn er vrouwen die plots beseffen dat ze jarenlang hebben geïnvesteerd in anderen, waardoor ze hun eigen persoonlijke ambities opzij hebben gezet. Bijstuderen of meer tijd willen voor een eigen carrière zijn daar uitlopers van.”

“Mannen grijpen vaak terug naar ambities uit het verleden: op werkvlak, persoonlijke dromen… Mannen die zich hebben vastgereden in de ratrace van hun carrière, beslissen vaak rustiger te leven en meer te investeren in relaties. Een midlifecrisis gaat dus niet per se gepaard met een nieuwe partner – het kan net een manier zijn om dichter naar je huidige partner toe te groeien.”

(Maud Vanmeerhaeghe)