“Je kind met de auto brengen, verhoogt de veiligheid niet”

Met z’n allen weer naar school… Te voet, met de fiets of met de auto? Woordvoerder Stef Willems van VIAS, het Belgisch kenniscentrum voor verkeersveiligheid, mobiliteit en maatschappelijke veiligheid, analyseerde de cijfers van de vorige jaren over kinderen van 3 tot 18 en het schoolverkeer. Hoe zorg je dat die dagelijkse pendel zo veilig mogelijk kan verlopen?

Nu het schooljaar begonnen is en kinderen na maanden eindelijk weer écht naar school kunnen, is het druk aan de schoolpoort. En onderweg! Meer voetgangers, meer fietsers, meer auto’s. Hoe zorg je ervoor dat dat zo veilig mogelijk verloopt?

Kinderen zijn kwetsbare verkeersdeelnemers. Ze zijn kleiner, minder zichtbaar, hebben nog niet de skills en de inzichten van een volwassene om door het steeds complexere verkeer te manoeuvreren. Dat zorgt ervoor dat ouders angst hebben om hun kinderen los te laten in het verkeer. En daar is de ‘achterbankgeneratie’: kinderen worden met de auto van en naar school, naar hun hobby’s en hun vriendjes gebracht omdat hun ouders het gevoel hebben dat dat veiliger is. Is dat ook effectief het geval?

Stef Willems, woordvoerder van VIAS: “We zien de laatste decennia inderdaad dat het subjectieve onveiligheidsgevoel bij ouders ervoor zorgt dat kinderen meer met de auto worden vervoerd – die trend is duidelijk. Klopt dat onveiligheidsgevoel? Nee. Europese ongevallencijfers tonen aan dat kinderen maar een klein deel uitmaken van het totale aantal verkeersdoden. Van de 646 verkeersdoden in ons land vorig jaar waren er vier van de slachtoffers kinderen tussen de 3 en 18 jaar die overleden in een ongeval van of naar school. Dat zijn er natuurlijk vier te veel, maar je kind met de auto naar school brengen, verhoogt de veiligheid niet. Integendeel: het gemotoriseerd verkeer neemt toe en dat verhoogt de onveiligheid voor voetgangers en fietsers. En al even belangrijk: kinderen krijgen zo niet de kans hun vaardigheden als voetganger of als fietser te ontwikkelen.”

Een belangrijke vraag: waar en wanneer gebeuren de meeste ongevallen waarbij schoolgaande kinderen betrokken zijn?

De meeste ongevallen op het schooltraject doen zich voor in een perimeter van 300 meter buiten de zone 30 rond een school. Waarom? Er is de laatste jaren veel gebeurd qua veiligheid in de schoolomgeving: octopuspalen, schoolstraten, fietsstraten… Rond de schoolpoort is het veiliger. Maar de grote uitdaging is natuurlijk om héél het traject van en naar school voor elk kind veiliger te maken. Dan wordt het een stuk moeilijker. Een keer je buiten die perimeter van de 300 meter buiten de school komt, vermoed ik dat als de drukte afneemt, helaas ook even de aandacht verslapt. Ongevallen met kinderen gebeuren iets vaker binnen de bebouwde kom dan bij andere weggebruikers. Qua tijdstip zien we een piek op woensdagmiddag, omdat je dan natuurlijk een concentratie hebt: iedereen is tegelijk op de weg. En het aantal geregistreerde letselongevallen ligt ook ietsje hoger op de avonden op het einde van de week, donderdag en vrijdag, als bij iedereen de vermoeidheid toeslaat.

Op welke leeftijd zijn kinderen het meest kwetsbaar in het verkeer?

In een studie uit 2019 werd het risico per leeftijdsgroep om dodelijke verwondingen op te lopen in het verkeer berekend op basis van het aantal afgelegde verkeerskilometers, de wijze van verplaatsing en het aantal letselongevallen. Het goede nieuws: kinderen – van 6 tot 17 – lopen een minder groot risico dan gemiddeld. Fietsen vormt voor kinderen ook een lager risico dan als je alle leeftijdsgroepen samenneemt.

Als je gaat kijken naar de leeftijd van kinderen als ze betrokken worden in een ongeval, dan zie je dat de curve begint te stijgen vanaf een jaar of tien, de leeftijd waarop kinderen zich meer en meer zelfstandig in het verkeer gaan begeven. Je ziet een eerste piek rond twaalf jaar en nog een rond zestien jaar, de leeftijd waarop jongeren met een bromfiets mogen rijden. Die pieken liggen lager bij meisjes, jongens zijn duidelijk een kwetsbare groep. Rond de leeftijd van 16, 17 jaar zie je dat jongeren meer ongevallen hebben met een bromfiets dan met de fiets, trouwens. Vanuit veiligheidsoogpunt is een brommertje op die leeftijd dus geen goed idee.

(Anne Peeters)