Aan de ene kant van de tafel: Michel Vandenbosch, GAIA-boegbeeld en dierenrechtenactivist tot in de kist. Beroemd en berucht. Aan de andere kant: Vlaams minister Ben Weyts (N-VA), al meer dan tien jaar bevoegd voor Dierenwelzijn. Ook beroemd en berucht. Een geanimeerd gesprek over dierentuinen, paardenrennen, medische proeven, boeren en wolven …
De tuin van Ben Weyts is het decor voor het allereerste dubbelinterview van de minister met het boegbeeld van GAIA. Wat mij opvalt, is hoe gemoedelijk de sfeer is. De twee tutoyeren elkaar. Ze vertellen honderduit over de huisdieren die ze hebben en hun band. De Duitse herder van de minister zal trouwens geen seconde van onze tafel wijken. Na een kwartier kan ik eindelijk inpikken.
Meneer Weyts, hoe kijkt u naar het werk van Michel Vandenbosch?
Weyts: “Wij zijn een beetje elkaars evenknie. Hij is de maatschappelijke voortrekker, ik de politieke. De grote verdienste van Michel is dat hij Vlaanderen heeft wakker geschud én warm gemaakt voor dierenrechten. Ik pluk daar zelf ook de vruchten van. Verschillende maatregelen die wij nemen, waren 20 jaar geleden ondenkbaar.”
Vandenbosch: “Waarvoor mijn dank, Ben. Ik denk dat dat een goede samenvatting is. Het werd tijd dat de politiek in actie schoot. Ik ben intussen 40 jaar aan de kar aan het trekken, hè! Dat is lang, hoor. Ik was aanvankelijk tegen de regionalisering van dierenwelzijn, maar voor Vlaanderen moet ik toegeven dat dat een goede zaak blijkt. Al leven we nog niet in het paradijs, verre van.”
Weyts: “Toen ik elf jaar geleden de allereerste Vlaamse Dierenminister werd, waren gemeenten, politiezones en parket hier amper of niet mee bezig. Een pv over dierenwelzijn werd simpelweg geseponeerd. Wie had toen durven denken dat vandaag elke gemeente een bevoegde schepen zou hebben en dat elke politiezone hiermee bezig zou zijn?”
Welke maatregel zou 20 jaar geleden ondenkbaar geweest zijn?
Weyts: “Er zijn er veel. Het belangrijkste dat ik heb kunnen doen, is het verbod op onverdoofd slachten. Dat was wereldnieuws.”
Vandenbosch: “Ik geef je gelijk. Dat was een historische beslissing. Eindelijk! Wij hebben daar een kwarteeuw voor gestreden. Intussen is ook Wallonië gevolgd. Alleen Brussel blijft achter. Het is de PS die dat daar blijft blokkeren.”
Weyts: (pikt in) “Om haar moslimpubliek te bedienen.”
“Is het nodig datwij de broedplaatsen van de wolf beschermen? Ikzou dat niet meer doen”
Ben Weyts
Vandenbosch: (fel) “Maar hoe is dat in godsnaam mogelijk? Zelfs de hoogste gerechtshoven van de Europese Unie hebben al gezegd dat dat geen schending is van de godsdienstvrijheid. Waar wachten zij dan op? Ik ben misschien rustiger geworden met de jaren, maar daar kan ik mij zó kwaad in maken.”
Deze Vlaamse regering heeft beslist om alle dolfinaria te sluiten. Wellicht was ook dat 20 jaar geleden ondenkbaar?
Weyts: “Niet te snel, we zijn er nog niet. Er is een politiek akkoord om tegen 2037 het laatste dolfinarium te sluiten, maar het decreet moet nog goedgekeurd worden.”
Vandenbosch: “Wij zijn daar blij mee, ook al is 2037 nog een eind weg. Wij beseffen dat de minister niet alleen regeert. Er zijn anderen die niet staan te springen voor deze sluiting.”
Is de volgende stap de sluiting van alle dierentuinen?
Weyts: “Dat denk ik niet. Dierentuinen zullen evolueren. Je kan je bijvoorbeeld afvragen of je in ons land ijsberen moet houden. Een dierentuin blijft wel een educatieve waarde hebben, vind ik. En twee: ze kunnen van belang zijn voor bepaalde kweekprogramma’s van bedreigde soorten.”
Vandenbosch: “Ik durf te twijfelen aan die educatieve waarde. De meeste dieren die wij vandaag zien in dierentuinen, zijn niet bedreigd en horen daar niet thuis. Met onze virtuele zoo van de toekomst, die we onlangs geopend hebben in Brussel, bewijzen wij dat het anders kan. Je kan ook educatief zijn zonder dieren gevangen te houden. Het wordt dringend tijd dat dierentuinen zich heruitvinden tot veilig onderkomen en toevluchtsoord voor bijvoorbeeld zieke en in beslag genomen wilde dieren.”
Meneer Vandenbosch, maak eens de balans op: is Ben Weyts een goede minister van Dierenwelzijn?
Vandenbosch: “De vraag van één miljoen. (lacht) Ja, ik denk het wel. Zijn parcours van het voorbije decennium mag zeker gezien worden. Naast het verbod op onverdoofd slachten zijn er twee maatregelen die eruit springen. Eén: het kooiverbod voor legkippen. Twee: het verbod op het kweken van pelsdieren. Dat zijn twee maatregelen met een wezenlijke impact.”
Weyts: “Het kooiverbod was zeker geen makkelijke maatregel. Wist je dat er in Vlaanderen op dit moment 10 miljoen legkippen in zo’n kooi zitten? Je kan je dus voorstellen dat deze maatregel grote economische impact heeft. Idem voor de pelsdieren.”
Vandenbosch: “Ik heb me eens 24 uur opgesloten in een kooi op mensenmaat. Dat was het startschot van onze campagne voor het kooiverbod. Ik kan je zeggen: dat was vreselijk. Ik begrijp dat maatregelen soms economische implicaties hebben, maar als je kiest voor dierenwelzijn, moet je soms moeilijke maatregelen nemen.”
Weyts: “Dat doen we ook, maar we doen dat wel in overleg met de sector en we voorzien altijd de nodige overgangsmaatregelen.”
Wat is uw grootste kritiek op de minister?
Vandenbosch: “Ik heb geen kritiek, hij is perfect. (lacht) Neen, wij vinden dat er nog te veel gediscrimineerd wordt tussen dieren. Het leidend principe van de minister is dat onnodig dierenleed vermeden moet worden. Wel, hij zou dat nog consequenter moeten toepassen. Begin deze maand zijn er twee paarden gestorven tijdens Waregem Koerse. Dat is toch onnodig leed? (benadrukt) Ik geloof niet meer dat steeple chases veilig kunnen plaatsvinden. Het is echt tijd dat de minister ingrijpt.”
Weyts: (wikt zijn woorden) “Ik ga akkoord dat het anders moet. Ik ga daarom in overleg met de organisatie. Maar ik ga niet akkoord dat de steeple chase verboden moet worden. Volgens mij kan het wel op een veilige manier.”
Vandenbosch: “Ben, ik ben hier al 34 jaar mee bezig! Dat gaat hier over toppaarden, hè. Dat is geen brol. Als zelfs zij sterven op zo’n steeple chase, dan gaat het niet lukken. Het gaat niet op een veilige manier. Het is loterij.”
Wat is uw prioriteit voor deze beleidsperiode, meneer Weyts?
Weyts: “Er zijn er wel wat. (fijntjes) Michel, je zal blij zijn te horen dat we een discriminatie gaan wegwerken. We gaan immers verplichte beschutting invoeren voor alle weidedieren. Vandaag bestaat dat alleen voor paarden. Maar het moeilijkste debat, ook ethisch, wordt dat over dierenproeven. Soms is dat een noodzakelijk kwaad. Ik heb daar begrip voor. Maar soms worden er ook dieren nodeloos gebruikt. Wist je dat dat elk jaar gaat over miljoenen muizen, ratten, maar ook primaten, katten en honden? Wij willen de regel instellen dat deze laatste drie soorten niet meer gebruikt mogen worden, behoudens bij grote uitzonderingen.”
Vandenbosch: “Wij staan daar helemaal achter. Ik zou dat zelfs geen noodzakelijk kwaad noemen. Ik zeg liever: proefdiervrij onderzoek is een noodzakelijk goed.”
Weyts: “Maar het wordt een zware klip om te nemen. Wat wij willen doen, valt moeilijk bij heel wat onderzoeksinstituten en bedrijven.”
Vandenbosch: “Een andere uitdaging is het chirurgisch castreren van biggen. Wanneer zal dat eindelijk verboden worden? Elk jaar worden de ballen van miljoenen biggen gewoon afgesneden met een mes. Wij pleiten al jaren voor een verbod, maar we botsen altijd op weerspannigheid van boerenorganisaties.”
Weyts: “Ik ben daar ook tegen, maar voorlopig vinden we geen politiek akkoord daarover, omdat er inderdaad grote belangen mee gemoeid zijn. Volgens de landbouwsector zouden we daardoor niet meer concurrentieel zijn.”
Vandenbosch: “Wat flauwekul is, komaan!”
Dat komt wel bovenop al het andere voor de boeren. Wie denkt er aan hun welzijn?
Weyts: “Ja, dat is een gevoel dat ik begrijp. Vandaar dat wij bij elke maatregel eerst in dialoog gaan met de boeren. We voorzien ook altijd overgangstermijnen en we nemen begeleidende maatregelen, ook financieel. Het kooiverbod, de verplichte beschutting: elke keer gaan we op deze manier te werk.”
Vandenbosch: “Boeren zijn ook mensen en hebben dus gevoelens, net zoals dieren. Dus ja, we moeten ook aan hun welzijn denken. Maar laat ons ook een beetje eerlijk zijn: er worden al veel maatregelen voor hen genomen. Denk alleen al aan de miljarden Europese subsidies. Het zijn trouwens niet zozeer de individuele boeren die dierenwelzijn tegenwerken. Wel de oerconservatieve syndicaten.”
Voor de wolf bent u minder lief dan voor huisdieren, meneer Weyts. Vindt u niet dat de wolf thuishoort in Vlaanderen?
Weyts: “Dat zeg ik niet. Ik zeg dat alle dieren gelijk moeten zijn. Waarom doen wij zoveel inspanningen voor één soort? Vorig jaar werden er zowat 80 landbouwdieren gedood door een wolf, terwijl het dier hier zelf amper kan overleven omdat het voortdurend sneuvelt in het verkeer. Moet je dan zoveel beschermingsmaatregelen nemen voor deze soort? Ik vind dat we meer rekening moeten houden met de slachtoffers van de wolf. Zij verdienen bescherming tegen de wolf.”
De overheid investeert nu al méér in de bescherming van deze landbouwdieren dan in de bescherming van de wolf.
Weyts: (ontwijkend) “Wie een wolfwerende omheining zet, krijgt zijn investering voor 90 procent terugbetaald. Trouwens: niet overal in Vlaanderen. Waarom laten we de natuur niet meer haar gang gaan? Wat ik zie, is dat wij allerlei maatregelen nemen ten bate van de wolf. Om het verblijf van de wolf hier te faciliteren. Is het bijvoorbeeld nodig dat wij de broedplaatsen van de wolf beschermen? Ik zou dat niet meer doen. Het leven van een wolf mag niet waardevoller zijn dan het leven van een pony. Helaas lijken sommige wetenschappers wel in die richting te denken.”
Vandenbosch: (windt zich op) “Sorry, maar je voelt aan alles dat het bij sommigen begint te jeuken om de trekker over te halen. Dat is de reden waarom er veel flauwekul en Roodkapje-achtige verhalen worden verteld. Je hoort zelfs zeggen dat de wolven hier zijn uitgezet. Wat een onzin. Ik zeg: over mijn lijk! Wie de wolf wil afschieten, zal eerst mij moeten afschieten. Is dat duidelijk genoeg als statement?”
Weyts: (pikt in) “Ik pleit niet voor het afschieten van wolven, hè. Mij gaat het erom dat de prijs voor andere dieren te hoog is.”
Vandenbosch: “Ik zeg niet dat ik u viseer. Ik vind wel dat ook vee- en ponyhouders een verantwoordelijkheid hebben. Als je geen omheining wil plaatsen, moet je nadien niet komen klagen. Natuurlijk is het vreselijk om een dier te verliezen. Ik weet als geen ander hoe dat voelt. Maar het is fout om naar de wolf te wijzen, want er zijn oplossingen. Dierenhouders hebben ook een zorgplicht!”
“Laat ons eerlijkzijn: er worden al veel maatregelen genomen voor deboeren. De miljarden Europese subsidies, bijvoorbeeld”
Michel Vandenbosch
De wolf doet wat de mens doet: andere dieren doden om te eten. Misschien is dat ook iets om over na te denken?
Weyts: “Ik ben geen vegetariër, maar flexitariër. Ik eet graag een stukje vlees. Ik ga de mensen ook nooit oproepen om geen vlees meer te eten. Dat soort doorgeslagen radicalisme zou vooral veel weerstand oproepen en het draagvlak voor dierenwelzijn ondermijnen. Ik neem liever realistische en haalbare maatregelen.”
Vandenbosch: “Ik noem mezelf flexivegan. Dat wil zeggen dat ik af en toe een eitje lust van een gelukkige kip die niet geslacht wordt. Ik ga wel akkoord met de minister dat je niet iedereen moet verplichten om veganist te worden. Wij pleiten voor MBA: minder, beter en anders. Ik heb iets mee voor de minister. (haalt een boek uit zijn schoudertas) Kijk, een boek over kweekvlees dat ik mee geschreven heb. Een klein cadeautje omdat ik weet dat hij graag leest.”
Weyts: (fijntjes) “En zeeën van tijd heeft om te lezen.” (lacht)
Vandenbosch: “Maar ook omdat uw partij sterk gelooft in technologische innovatie. Kweekvlees is écht vlees dat gemaakt is van dierlijke cellen, smaakt zoals vlees, maar geen dierenleed veroorzaakt. Dat is het ideaalbeeld van GAIA en van mezelf. In Amerika ligt het zelfs al in de supermarkt.”