Er bestaan veel stoere homo’s zonder slap handje. Er bestaan veel vrijgevige Nederlanders die je gul ontvangen en als eerste trakteren. Ik ken veel hetero’s die niet te beroerd zijn om hun emoties te tonen en een traan te laten. Er zijn veel migranten die beter geïntegreerd zijn in de maatschappij dan sommige ‘echte’ Vlamingen. En ja, er bestaan natuurlijk ook veel hardwerkende Walen. Die worden gek van het cliché dat elke Waal liever lui is dan werkt.
Dat Christophe Deborsu zich in zijn veelbesproken reportage over langdurig werklozen vooral op de profiteurs heeft geconcentreerd, is duidelijk. Foute boel, zeggen de criticasters. Clichés zijn alleen maar goed voor mopjes, maar tonen niet de uitzonderingen, wel integendeel. De werkelijkheid is veel genuanceerder dan het vooroordeel, zeggen ze. En ik snap die kritiek.
Maar los van al die voorzichtigheid moet je wel naar de feiten durven kijken, en naar de cijfers. En die zijn wat ze zijn: bijna dertig procent van de Walen tussen 20 en 64 werkt niet en zoekt geen job. Het is voor hen prima zoals het is, ze berusten in hun situatie. En dat is niet oké. Dat wil zeggen: het heeft altijd gewoon gekund, en het kan blijkbaar nog steeds. Is dat de schuld van die mensen? Gedeeltelijk. Maar het systeem, de overheid, is nog veel meer schuldig.
Zoals je een ondernemer niet kwalijk kunt nemen dat hij via legale fiscale spitsvondigheden zo weinig mogelijk belastingen betaalt, kun je het een werkloze niet kwalijk nemen dat hij geen hele week gaat werken als hij met een uitkering bijna evenveel verdient. Maar dat er tot op vandaag politici zijn die dat uitdeelsysteem eindeloos blijven verdedigen, dat gaat er bij mij niet in.
Heeft Deborsu zich gefocust op clichés? Zeker. Maar dat sommige mensen, nadat ze hersteld zijn van pakweg een beenbreuk, vinden dat ze voor eeuwig van het ziekteverlofsysteem mogen profiteren, dat kan toch niemand goedpraten. Daar hebben (Waalse) politici een verpletterende verantwoordelijkheid. Medelijden is altijd op zijn plaats, maar dat vanzelfsprekende misbruik van het systeem nooit.