Wil je als pluspapa ouderschapsverlof opnemen om voor de dochter van je nieuwe partner te zorgen? Lukt niet. Een bankrekening openen voor je pluszoon? Vergeet het maar. Hoewel de groep samengestelde gezinnen alsmaar groter wordt, blijft de wetgeving hangen in de tijd van het ‘klassieke’ gezin. “Het is dringend tijd voor een sluitend, hedendaags wettelijk kader”, zegt Ivo Mechels van de Gezinsbond.
(Door Laurens Kindt)
In 2023 sneuvelden 20.034 huwelijken en werden 36.990 verklaringen van wettelijk samenwonen stopgezet. Niet altijd, maar in veel van die relatiebreuken zijn kinderen betrokken. Wanneer één van de biologische ouders een nieuwe relatie begint, dan maken die kinderen plots deel uit van een samengesteld gezin. Die groep van gezinnen is aan een opmars bezig. Uit de meest recente cijfers (2021) blijkt dat samengestelde gezinnen al 13 procent uitmaken van alle gezinnen in Vlaanderen. Die veranderde realiteit wordt echter niet weerspiegeld in diverse aspecten van de wetgeving. Denk maar aan fiscaliteit, maar ook aan ouderlijk gezag of erfenisrecht. Bij de sociaal-juridische dienst van de Gezinsbond kloppen meer en meer mensen aan met vragen over de wetgeving. “Ook in ons Gezinskabinet, een grootschalig participatief onderzoek, blijkt dat er echt wel nood is aan een actualisatie van de wetgeving naar de nieuwe realiteit”, zegt voorzitter Ivo Mechels van de Gezinsbond.
Heel wat struikelblokken
Dat gaat over heel concrete zaken. “Vaak zijn plusouders heel geëngageerd om een actieve rol te spelen in het leven van de kinderen van hun partner uit een vorige relatie. Maar de problemen beginnen al op school. Mag de pluspapa of -mama naar het oudercontact gaan? Mogen ze een rapport ondertekenen? Mogen ze het kind inschrijven? Mogen ze verwittigd worden als het kind een medisch probleem heeft? Allemaal vragen die bij ons terechtkomen. Het antwoord hangt af van school tot school, maar eigenlijk is dat niet wettelijk geregeld”, zegt Mechels.
“Een kind naar het ziekenhuis brengen en het daar inschrijven, gaat niet als plusouder”
Ivo Mechels, voorzitter Gezinsbond
De struikelblokken waar plusouders mee te maken krijgen, gaan echter veel verder dan de schoolcontext. “Een bankrekening openen op naam van je pluskind, dat gaat niet. Een kind naar het ziekenhuis brengen en het daar inschrijven, gaat ook niet. Waar domicilieert het kind zich na een scheiding? Het kan een invloed hebben op de schooltoeslag of studietoelage, sociale toeslag in het Groeipakket, de onroerende voorheffing, in de invaliditeitsuitkering, de waterfactuur… Ook al woont het kind even lang bij elke ouder, toch kan het maar op het adres van één ouder in het bevolkingsregister worden ingeschreven. Of kijk naar erfenissen door grootouders. Als grootouder kan je een erfenis financieel voordelig doorgeven aan je pluskinderen, aan je biologische kleinkinderen, maar niet aan je pluskleinkinderen. Dat is toch een compleet verouderd systeem dat totaal niet meer aangepast is aan de realiteit van vandaag?”, zegt Mechels.
Workshops en coaching
Hij roept beleidsmakers dan ook op om dringend werk te maken van een hervorming van het personen- en familierecht. “Men heeft het strafwetboek vernieuwd en als jurist kan ik dat alleen maar toejuichen. Voor strafrecht is er heel veel aandacht – ook in de media – maar het personen- en familierecht moet minstens even dringend geactualiseerd worden zodat plusouders kunnen terugvallen op een goeie, sluitende en geactualiseerde wetgeving. Dat heeft uiteindelijk op zoveel mensen een impact.” De Gezinsbond ondersteunt alle gezinnen, maar merkt dat samengestelde gezinnen – hoewel ze in aantal toenemen – een vergeten groep dreigen te worden op beleidsvlak. “Die groep erkennen in hun specifieke noden is echt wel aan de orde. Ik begrijp dat het in budgettair krappe tijden niet evident is en dat er op het Departement Welzijn heel veel noden zijn. Toch pleit ik ervoor om bijvoorbeeld via workshops en coaching, bijvoorbeeld via de Huizen van Het Kind, aan proactieve ondersteuning te doen”, klinkt het.
Gunther is pluspapa van Johanna’s 4 kinderen: “Waarom geen officieel statuut voor plusouders?”
De vier kinderen van Johanna Geyssens (42) uit Rotselaar kregen er in het voorjaar van 2021 met Gunther Dereze (47) een pluspapa bij. Een nieuwigheid voor Gunther, die zelf nog geen kinderen had. Ondertussen kregen hij en Johanna nog een zoontje. “Het was in het begin even wennen aan de drukte van een groot gezin, maar ik heb snel duidelijk gemaakt dat ik die rol echt wel serieus opnam en me wilde engageren”, zegt Gunther.
Alleen botst hij daarbij soms op een administratieve muur als het over de vier pluskinderen gaat. “Hen inschrijven voor hobby’s, de mutualiteit regelen, binnenkort voor de oudste een verzekering regelen voor haar eerste autootje: het moet allemaal via de biologische ouder gaan”, zegt Johanna. “Via mij dus, terwijl Gunther heel graag een deel van die administratieve taken wil opnemen. En daar zou ik zeer blij mee zijn.” Gunther vindt dat plusouder een officieel statuut zou moeten zijn, zodat je door de overheid erkend wordt in die rol.
“Op voorwaarde natuurlijk dat de biologische ouder daarmee akkoord is. Stel dat Johanna in het ziekenhuis belandt en de biologische papa geeft niet thuis, dan moet ik toch alles voor mijn pluskinderen kunnen regelen? Maar ik kan zelfs niet inloggen op het Smartschool-platform dat de communicatie tussen de school en de ouders regelt”, zucht Gunther. “Je moet het allemaal zelf regelen en daar moet verandering in komen”, stelt Johanna. “Wij zijn nu getrouwd en in ons huwelijkscontract hebben we duidelijke afspraken gemaakt, ook over het huis bijvoorbeeld. Maar als ik zou overlijden, dan moeten de pluskinderen sowieso terug naar hun biologische vader. Terwijl ze ondertussen een heel mooie band hebben opgebouwd met Gunther, die ‘officieel’ geen enkele rol speelt.”