Toen onze krant een kwarteeuw geleden het levenslicht zag, heerste er euforie in de Wetstraat. De almachtige CVP was verbannen, een paarsgroen experiment zorgde voor animo en rock ’n’ roll. Of wie herinnert zich niet het legendarische ‘eerst blabla, dan boemboem’? Een trip down memory lane met twee groene aanstokers van toen.
Aan enthousiasme hebben Mieke Vogels en Vera Dua niets ingeboet. Het enige wat veranderd is bij een kwarteeuw geleden, is de kleur van hun haardos. “Grijs is het nieuwe blond”, lacht Vogels. De twee vrouwen zijn intussen de kaap van zeventig jaar voorbij, maar leiden nog altijd een druk leven.
Vogels: “Mijn kinderen zeggen: Moeder, als we u willen zien, moeten we nog altijd een afspraak maken, net zoals vroeger.” (lacht)
Dua: “Wij zijn geen types die thuis kunnen zitten. Ik zou gek worden. Ik wil mij nog altijd engageren voor een betere samenleving.”
Vogels: (knikt) “Enkele keren per jaar komen we samen met de ouwe krokodillen van Agalev. Dan bespreken we de partij en de wereld.”
Dua: “Dat zijn fijne en zinvolle bijeenkomsten. Enkele maanden geleden hadden we ook een reünie van de Vlaamse regering. Dat vond ik minder zinvol.”
Vogels: “Allee, Vera, dat was toch nostalgie?”
Dua: “Oké, dat wel, maar dat hoeft niet elk jaar herhaald te worden. Het is al druk genoeg.” (lacht)
In het jaar 2000, toen Groen nog Agalev heette, zetelden Mieke Vogels en Vera Dua in de Vlaamse paarsgroene regering van Patrick Dewael (Open VLD). Ook federaal was paarsgroen aan de macht, met Guy Verhofstadt (Open VLD) als premier. Voor wie het niet zou weten: paarsgroen was een mix van liberalen, socialisten en groenen.
Ik was toen zestien jaar. In mijn herinnering heerste er euforie in de Wetstraat, een sfeer van ‘alles is mogelijk’. Strookt dat met jullie herinnering?
Vogels: “Jawel. Dat was een zotte periode. Het einde van een eeuw. De eerste regering zonder katholieken in vijftig jaar tijd. Zelfs bij Wetstraatjournalisten voelde je euforie. Verhofstadt was dan ook een verademing tegenover Dehaene. Hij was de belichaming van het paarsgroene voluntarisme. Daarom kregen we in het begin ook wat meer krediet. Al heeft dat niet lang geduurd.” (lacht)
Dua: “Die eerste jaren waren echt mooi. Hoe ouder ik word, hoe fierder ik ben op wat wij toen gedaan hebben. We hebben de boel door elkaar geschud, maar ook effectief bakens verzet op verschillende domeinen.”
Dat is zo: homohuwelijk, euthanasie, kernuitstap, snel-Belgwet, het verzet tegen de oorlog in Irak. Waar bent u meest fier op?
Dua: “Het homohuwelijk was wellicht de grootste verwezenlijking. Wij waren nog maar het tweede land ter wereld. Maar ook de regularisatie van mensen zonder papieren… (even stil) Vandaag zou niemand dat nog luidop durven zeggen.”
Vogels: “De groene draad in al die dingen was het respect voor de vrijheid en de rechten van het individu. Als ik kijk naar mijn domein (Welzijn, red.), zeg ik de invoering van het persoonlijk assistentiebudget voor mensen met een handicap. Dat zorgde ervoor dat die mensen de regie over hun leven in eigen handen kregen. Het systeem bestaat nog altijd, maar helaas in mismeesterde vorm. Na paarsgroen kwam CD&V weer aan de macht en werd elke hervorming mismeesterd of geblokkeerd.”
Dua: “Dat is de grote frustratie, dat vier jaar niet genoeg is om duurzame verandering te brengen. Ik was bevoegd voor Landbouw en Leefmilieu. Wij hebben gezorgd voor meer natuur en bos, voor afbouw van de veestapel en voor een strenger mest- en pesticidenbeleid. Helaas werden heel wat dingen direct teruggeschroefd door mijn opvolger Kris Peeters (CD&V). Had hij mijn beleid verder gezet, zouden de boeren vandaag geen stikstofcrisis kennen. Ik hoorde onlangs dat er in een chatgroep van varkensboeren gezegd werd dat ik toch zo slecht niet was.” (lacht)
In die tijd werden andere dingen over u gezegd. Op boerenbetogingen werd u zelfs ‘groene hoer’ genoemd.
Dua: (zucht) “Ik was de eerste vrouw en de eerste niet-CVP-er op Landbouw. Een groene, dan nog. Natuurlijk was er argwaan onder de boeren. Maar als ik de kans kreeg om mijn visie uiteen te doen, voelde ik ook begrip. Helaas heeft de Boerenbond op een bepaald moment haar lokale afdelingen verboden om mij nog uit te nodigen. Blijkbaar kon ik het ‘te goed’ uitleggen.”
Vogels: “Wat jij wou doen, was goed voor de boeren, maar niet goed voor de belangen van de Boerenbond. Ook in de welzijnssector botste ik op die tegenstelling. Ik wou beleid voeren voor de mensen, niet voor de zuil.”
Mevrouw Dua, hoe ver ging die kritiek? Had u ook bewaking nodig zoals sommige ministers vandaag?
Dua: (knikt) “De laatste twee jaar constant. Al heb ik de indruk dat daar toen minder spel van gemaakt werd. Als ik ergens ging spreken, werd de lokale politie altijd ingeschakeld. In mijn thuisstad Gent was er zelfs iemand die mij voortdurend volgde. In het begin wist ik niet wie die man was. Dat bleek een zekere Sylvain te zijn, een sympathieke agent die opdracht had gekregen om mij anoniem te volgen. (lacht) Het is begonnen met een dreigbrief op het kabinet: een envelop met een kogel in. Wellicht uit boerenkringen. Ik zou niet weten van wie anders.”
Vogels: “Als schepen heb ik ook zulke dingen meegemaakt. Op een dag stond er een man aan mijn voordeur met een revolver in zijn hand. Mijn dochter van twaalf deed de deur open. Uw moeder is een hoer, ik kom haar afschieten, zei hij. Later bleek wel dat de revolver niet geladen was.”
“Vandaag moet je bijna een formulier ondertekenen vooraleer je boemboem mag doen. Ikvind dat spijtig”
Mieke Vogels
Mevrouw Vogels, u bent de minister van ‘eerst blabla, dan boemboem’. Hoe reageerde preuts Vlaanderen op die campagne?
Vogels: “Het is dankzij het katholiek onderwijs dat die campagne zo’n succes is geworden. Zij waren razend op mij, ze vonden dat een minister onwaardig. (lacht) Ze dwongen Patrick Dewael zelfs om mij op het matje te roepen.”
Dua: “Het was geen evidente campagne in het conservatieve Vlaanderen.”
Vogels: “Wij wilden twee dingen aanpakken. Enerzijds het stijgend aantal aidsgevallen, anderzijds een onderzoek waaruit bleek dat tachtig procent van de meisjes niet tevreden was over de eerste keer, omdat ze niet klaar waren of geen neen durfden zeggen. Met de campagne wilden we veilig vrijen bespreekbaar maken. Dat is trouwens nog altijd actueel. Al vind ik het spijtig dat seks vandaag zo gejuridiseerd wordt. Je moet bijna een formulier ondertekenen vooraleer je boemboem mag doen. Dat is toch te verregaand?”
Kregen jullie dikwijls te maken met seksisme in de politiek?
Vogels: “Dat viel best mee. Ja, af en toe een seksistische mop, maar daar moet je tegen kunnen, vind ik. Ik heb de indruk dat de jonge generatie daar veel gepikeerder op reageert. Er is een nieuwe preutsheid ontstaan. Ik zie dat ook bij mijn kleinkinderen. Bloot is iets vies geworden.”
Dua: “Wij komen van de flower power, hè. (lacht) Ik denk niet dat wij anders behandeld werden. Ik had toch nooit dat gevoel. Was ik een groene man geweest, zouden de boeren ook op straat gekomen zijn. Maar ze zouden hem geen hoer genoemd hebben. (denkt na) Nu ik eraan denk: dat is wel een verschil. Als vrouwen kritiek krijgen, komt daar dikwijls een persoonlijke laag bovenop.”
Laten we eens naar de roerganger van paarsgroen kijken: Guy Verhofstadt. Antwerps burgemeester Els van Doesburg (N-VA) vindt dat hij in de cel thuishoort.
Dua: “Ik heb dat ook gelezen. Dat slaat werkelijk nergens op. Dat is trouwens geen taal voor een politicus, vind ik.”
Vogels: “Dat is typisch voor rechtse politiek, Vera. Tegenstanders criminaliseren en in de bak zetten. Ook Trump en Erdogan doen dat. Ik heb Els een paar keer ontmoet in Antwerpen: ik vind dat een heel ijzige vrouw. Heel de N-VA trouwens. Je ziet dat ook aan het beleid van de regering. Dat is afbraakbeleid.”
“Hoe ouder ik word, hoe fierder ik ben op wat wij toen gedaan hebben. We hebben de boel door elkaar geschud en bakens verzet”
Vera Dua
Werd er toen in volle euforie niet te veel geld verbrast, waardoor we nu een miljardenfactuur meetorsen? Dat is een kritiek die ook economen uiten.
Dua: (feller) “Ik ga niet akkoord. Bekijk de cijfers. Onze regering heeft geen put achtergelaten, integendeel. Wij hebben altijd goed gediscussieerd over de centen. Het is niet daar dat de financiële problemen begonnen zijn. Dat is pas later. En dan nog. Als je vandaag een put hebt, moet je het geld zoeken waar het zit. Er is wel degelijk een alternatief voor de afbraak van De Wever (N-VA).”
Vogels: “Absoluut. Als je in een week tijd enkele miljarden vindt voor wapens, moet je mij niet wijsmaken dat je geen geld meer hebt. Dit is een ideologisch debat. Het gaat erover welke keuzes je wil maken. Verhofstadt was alleszins een betere premier dan De Wever. Hij deed de mensen tenminste dromen van een betere wereld. Ik ken Bart al lang. Dat is zo’n sarcastische man geworden, triestig om te zien. Hij lijdt aan de ziekte waar veel machtshebbers aan lijden: in een bubbel leven en neerkijken op gewone mensen. De hardheid die hij toonde toen duizenden mensen op straat kwamen voor Gaza… Dat doe je toch niet?”
Dua: “Wat mij wel verbaast, is hoe hij zich lijkt te amuseren op het Belgische en Europese niveau. (fijntjes) Was hij vroeger niet tegen België?”
Ondanks alle euforie is paarsgroen in mineur geëindigd voor Agalev. Uw partij werd van de kaart geveegd door de kiezer. Hoe verklaart u dat?
Vogels: “Omdat de collegialiteit verdwenen was op het einde. Dat is helaas typisch voor een bestuursploeg. De eerste drie jaar werk je goed samen, daarna vervellen ministers tot campagnebeesten. Op de laatste betoging tegen Vera liep zelfs een collega-minister mee: Jaak Gabriëls (Open VLD). Dat was ongezien.”
Dua: “En wij hadden daar geen verweer tegen. Plots werden we door onze coalitiepartners in de hoek gezet. Het was allemaal onze schuld.”
Vogels: “Het was vooral Stevaert (toenmalig voorzitter van de socialisten, red.) die een anti-Agalev-sfeer creëerde. Hij wou natuurlijk de verloren stemmen terugwinnen.”
Dua: “Gelukkig heeft de kiezer zichzelf gecorrigeerd. Bij de Vlaamse verkiezingen van 2004 haalden we wel weer een goed resultaat.”
Hoe kijken jullie naar de wereld vandaag? Het optimisme van 25 jaar geleden lijkt verdwenen.
Dua: “Ik ben heel bezorgd. Bezorgder dan ooit zelfs. Wie is er nog bezig met de klimaatopwarming? De gevolgen gaan we allemaal voelen, hoor. Elke expert waarschuwt daarvoor. Maar het beleid kijkt de andere kant op.”
Vogels: “De aarde warmt op en staat vol met wapens. Is dat de wereld waar mijn kleinkinderen moeten opgroeien? Wij betoogden destijds met de slogan: België uit de NAVO, de NAVO uit België. Ik zeg vandaag hetzelfde. Ik ben tegen de NAVO. Wij zouden daar beter uitstappen. (met fonkelende ogen) Dat is durven, hè.”
Dua: “Daar verschillen we van mening, Mieke.”
Vogels: “Als we na de val van de Berlijnse Muur in 1989 hadden geïnvesteerd in veiligheidsoverleg binnen Europa, mét de Oostbloklanden én Rusland erbij, dan leefden we vandaag in een totaal andere realiteit.”
Dua: “Ik ga akkoord dat een Europees leger beter zou zijn. Wij stellen ons veel te onderdanig op tegenover Amerika en zeker Trump. Dat gekruip van onze leiders, dat is toch verschrikkelijk?”
Vogels: “Net zoals 25 jaar geleden is ook vandaag alles mogelijk, maar dan in de andere richting. Leiders zoals Trump breken alle basisrechten af. Zelfs de VN wordt in vraag gesteld. Dat maakt me heel kwaad. Weet je wat mijn kleindochter onlangs zei? Bomma, als ze een kernwapen afvuren, zal dat toch op Brussel zijn? Is dat niet vreselijk, dat een kind daar schrik moet voor hebben?”
Ik voel dat de verontwaardiging nog altijd in jullie zit. Tot slot: misschien zou Groen vandaag ook wat meer rock ’n’ roll moeten uitstralen?
Dua: “Een beetje meer rock ’n’ roll zou Groen zeker goed doen. De partij moet sowieso op zoek naar een nieuw verhaal. Of beter: naar een nieuwe manier om onze boodschap duidelijk te maken. Dat mag wel wat meer pit bevatten.”
Vogels: “Daar ben ik het mee eens. Onze kiezers verwachten een fris verhaal dat hoop geeft en duidelijk maakt dat er wél een alternatief is. En inderdaad: een beetje meer durf zou goed zijn. Af en toe tegen de stroom durven ingaan: dat is wat wij vroeger deden en daarmee hadden we succes.”