In Nederland komt er vanaf eind 2026 een totaalverbod op de verkoop van vuurwerk. Ook in ons land pleiten organisaties zoals brandwondenvereniging Oscare en dierenrechtenorganisatie Gaia voor een totaalverbod. Bevoegd minister Clarinval heeft daar voorlopig geen oren naar.
De eindejaarsfeesten naderen met rasse schreden en bij vuurwerkfanaten beginnen de vingers al te tintelen. Al zal dat in Nederland wellicht de laatste keer zijn. Bij onze noorderburen is de verkoop van vuurwerk nu nog toegestaan, maar voor volgend jaar keurde de Tweede Kamer al een verbod goed. Dat verbod gaat in op 31 december 2026. Ook in ons land vragen organisaties zoals vzw Oscare en dierenrechtenorganisatie Gaia al langer een totaalverbod. Jaarlijks vallen er gewonden en zorgt vuurwerk voor stress bij mensen en dieren. Daarnaast is er ook de schade aan het milieu, woningen en auto’s. In 2019 voerde Vlaanderen trouwens al een algemeen vuurwerkverbod in, maar dat werd vernietigd door het Grondwettelijk Hof.
“Elk verbod op producten op de markt moet proportioneel zijn en deugdelijk gemotiveerd”
Een totaalverbod op de verkoop van pyrotechnische artikelen aan particulieren is in ons land volgens federaal minister van Economie David Clarinval (MR) niet aan de orde. “De categorieën van pyrotechnische artikelen die toegankelijk zijn voor het grote publiek zijn beperkt in functie van hun gevaarlijkheid”, benadrukt de minister. “Elk verbod op producten op de markt moet proportioneel zijn en deugdelijk gemotiveerd.”
Gemeentelijk
Bovendien is het afsteken van vuurwerk en het oplaten van wensballonnen geen federale of gewestelijke materie, maar een bevoegdheid van de steden en gemeenten. Zij bepalen of en wanneer vuurwerk afgestoken mag worden, en kunnen in het geval van een gemeentelijk verbod wel uitzonderingen toestaan, bijvoorbeeld met oudejaarsavond.
In Mechelen geldt wel een totaal vuurwerkverbod, ook op de laatste dag van het jaar. “We hebben hiervoor een heel actieplan op poten gezet, inclusief communicatiecampagnes, en die hebben resultaat”, aldus schepen van Preventie Abdrahman Labsir (Open VLD). “We merken dat de meldingsbereidheid groter is geworden. Niet alleen op oudejaarsavond zelf, we ervaren we ook een stijging van meldingen in de periode voor en na oudejaarsnacht.” Bij de overgang van oud naar nieuw vorig jaar werden er in Mechelen acht GAS-boetes uitgeschreven.
Vuurwerkklas
Naast de communicatiecampagne worden ook de politie en gemeenschapswachten ingezet, die de harde kern van veelplegers in kaart brengen. “Vorig jaar werden in totaal 28 waarschuwingsbrieven uitgestuurd naar die jongeren”, zegt schepen Labsir van Mechelen. Ook de hotspots werden gedetecteerd en krijgen extra aandacht. En niet alleen van de politie. “Op de woonwijk Oud Oefenplein heeft de vadergroep bijvoorbeeld een barbecue georganiseerd om zo aan sociale controle te doen.” Wie betrapt werd en minderjarig is, mag zich bovendien aan een bijzondere uitnodiging verwachten. Brandweerzone Rivierland pakt uit met een vuurwerkklas. “In 2024 namen elf jongeren deel aan zo’n vuurwerkklas. In 2026 willen we die opnieuw organiseren. De jongeren worden tijdens zo’n klas bewust gemaakt van de gevaren van vuurwerk.”
Maximaal 85 decibel
Opvallend: hoewel er een algemeen vuurwerkverbod is, organiseert Mechelen zelf wel een groot vuurwerk met oud en nieuw. “Maar daar kiezen we voor diervriendelijk vuurwerk dat maximaal 85 decibel haalt. Een pak stiller dan gewoon vuurwerk, dat makkelijk het dubbele haalt.”
(Wouter Vander Stricht)
“Illegaal circuit zal floreren”
Voor de jaarwisseling van 2024 op 2025 werd er in totaal voor 118 miljoen euro vuurwerk verkocht in Nederland. En dan zijn er nog tal van Nederlanders die hun vuurwerk over de grens, in ons land gaan kopen. Ook de Belgische vuurwerkverkopers blijven dan ook niet onberoerd bij het nieuws over het totaalverbod. Knalgoed in Meer bij Hoogstraten krijgt nu al veel Nederlandse klanten over de vloer. “Hier kun je nog vuurwerkpijlen en knalvuurwerk kopen, in Nederland is dat nu al verboden. Al mogen Nederlandse klanten die het hier kopen, er volgens de wet de grens niet mee over”, zegt uitbater Koen Vorsselmans, die al ruim 30 jaar vuurwerk verkoopt. Hij runt ook de tuin- en dierenspeciaalzaak Horta. “Het vuurwerk is meer dan tien procent van mijn omzet, maar daar gaat het niet om. Wat wij verkopen is gereglementeerd. Als je legaal vuurwerk verbiedt, dan zal het illegale circuit floreren, dat blijkt ook uit bevragingen in Nederland. Zes op de tien vuurwerkgebruikers verklaart daar dat ze na het verbod naar een illegaal alternatief zullen grijpen. Als je het vuurwerk dat wij verkopen afsteekt volgens de regels van de kunst, kan er niets fout gaan. Terwijl ons vuurwerk een halve gram kruit bevat, gaat dat bij dat illegaal vuurwerk over 60 tot wel 100 gram. En dat is pas gevaarlijk, dat zijn letterlijk bommen en granaten. We zien dat dit illegale vuurwerk ook ingezet wordt voor criminele doeleinden. Vroeger zag je zo’n illegaal vuurwerk bij ons bijna nooit, maar nu wordt het vaak bij aanslagen op woningen gebruikt, zoals in Antwerpen.”