‘Fasten your seatbelts’, want Anna Roos doet de Wetstraat eens goed daveren. Onze jongeren hebben hun buik vol van politici die onnozel doen op TikTok, maar intussen geen begroting klaar krijgen, zegt de voorzitter van de Vlaamse Jeugdraad. “Het is angstaanjagend wat vandaag gebeurt”, stelt de 21-jarige studente scherp. “Wij zijn geen kleuters. Wij willen geen politici die zingen en dansen. Wij willen inhoud.”
Als voorzitter van de Vlaamse Jeugdraad is Anna Roos de stem van 2,7 miljoen kinderen en jongeren. Een stem die weegt, met andere woorden. “Het is een grote eer om deze rol al anderhalf jaar te mogen vervullen”, vertelt de studente Rechten en Politieke Wetenschappen. “Maar het is vooral een belangrijke rol, want de stem van jongeren is te vaak afwezig in het politieke debat. Je zag dat vorig jaar bij de verkiezingen. (op dreef) Weet je wat mij zo hard stoort? Dat de communicatie van politici totáál niet in lijn ligt met wat jongeren verwachten. Ten eerste hebben ze amper aandacht voor thema’s die wij belangrijk vinden, zoals klimaat, abortus en mobiliteit. Maar ten tweede ontbreekt het hen ook aan niveau, zeker op sociale media zoals TikTok. Je ziet daar politici die dansen en lip sync-video’s maken, maar iets inhoudelijks vertellen, neen, dat lukt blijkbaar niet.”
Wat zijn lip sync-video’s?
“Video’s van mensen die playbacken en dansen op een nummer dat vooraf opgenomen is. Je wil toch niet dat een politicus dat doet? Met alle respect, maar als wij dansers willen zien, zullen we wel accounts volgen van mensen die kúnnen dansen. Ik vind hun houding getuigen van minachting tegenover jongeren.”
U bent meteen op dreef.
(lacht) “Ja, omdat ik mij daaraan stoor. Wij zijn geen kleuters! Wij willen geen politici die zingen en dansen op TikTok. Wij willen inhoud horen. Wij willen weten waar zij voor staan en waar ze naartoe willen. De traditionele media bewijzen dat je ook op sociale media inhoud kunt brengen. Waar blijven onze politici?”
Zijn er ook goede voorbeelden?
“Weinig. Soms zie je eens een jonge politicus die tenminste probeert om een zeker niveau te halen. En nu wil je namen, zeker?” (lacht)
Ja, natuurlijk.
(blaast) “Oké, dan. Twee mensen die recent boeiende dingen gedeeld hebben, zijn Oskar Seuntjens (Vooruit) en Kjell Vander Elst (Open VLD). Ik ben het daarom niet eens met hen, maar zij proberen tenminste om inhoud te brengen.”
Volgt u het nieuws alleen via sociale media?
“Neen, zeker niet. Ik heb zelfs een voorliefde voor de papieren krant. Ik vind dat tof om vast te houden. Helaas is een dagelijkse krant te duur geworden voor mij. Daarom volg ik het nieuws vooral via apps en sociale media.”
De Vlaamse regering overweegt een verbod op sociale media tot 16 jaar. Is dat een goed idee?
“Neen. Straks mag je eerder bier en wijn drinken. Dat houdt toch geen steek? Sociale media zijn onlosmakelijk verbonden aan onze leefwereld. Je kan dat niet meer bannen. Ik ontken niet dat er gevaren zijn, integendeel. Wat we moeten doen, is daarmee leren omgaan: educatie, mediawijsheid, enzovoort. Op TikTok is het intussen zo dat -18-jarigen om 22 uur een melding krijgen dat ze beter zouden gaan slapen. Wie dat niet doet, krijgt meditatievideo’s te zien. Ik vind dat een betere manier dan verbieden. Een andere trend die positief is, is de-influencing. Meer en meer influencers wijzen hun volgers op de gevaren van ideaalbeelden en overconsumptie. Deze trend is écht groot aan het worden.”
U gaat niet akkoord dat een hele generatie zich in slaap laat wiegen door sociale media?
“Ik vind dat een vreselijke uitspraak. Zou het schermgedrag van volwassenen zoveel beter zijn? Ik denk het niet. Volwassenen vallen evenzeer ten prooi aan de gevaren, alleen worden zij niet gestigmatiseerd. Het feit dat sociale media deel zijn van ons leven, wil niet zeggen dat wij niet geëngageerd zijn.”
Waar ligt u vandaag het meeste wakker van?
(denkt na) “Van de spanningen in de wereld. Van de militaristische praat. Van de humanitaire crisissen in Jemen, Soedan, Oekraïne, Gaza, Oost-Congo, noem maar op. Als je die beelden ziet, als je ziet hoe je leeftijdsgenoten daar moeten vechten om te overleven… Als ik onrecht zie, word ik heel opstandig en kwaad. (stil) Maar het maakt mij ook bang.”
Vreest u ook oorlog hier bij ons?
“Je verwacht niet dat dat morgen gebeurt, maar je kan dat niet uitsluiten. Je wordt niet vrolijk van het nieuws: drones over militaire basissen, onderzeeboten in de Noordzee. Tien jaar geleden was Defensie amper een issue onder jongeren. Vandaag wel, en terecht. Maar ik ben geen fan van hoe over Defensie gepraat wordt. Het is te militaristisch, te oorlogszuchtig, vind ik.”
Is dat een vingerwijzing naar Defensieminister Theo Francken (N-VA)?
“Ook. Ik ben voorstander van extra investeringen in Defensie, want dat gaat over onze collectieve veiligheid. Maar ik denk niet dat militaristische praat onze veiligheid vooruit helpt. Ik denk zelfs dat het de angst versterkt.”
“Er zijn veel redenen om niet meer te geloven in de politiek”
Wat vindt u ervan dat 18-jarigen voortaan een militair dienstjaar kunnen volgen?
“Dat is een goede zaak, net omdat Defensie zo belangrijk is. Het kan de kloof tussen jongeren en het leger verkleinen. Zolang het maar geen verplichting wordt. Dat zou ik geen goede zaak vinden. Ik heb wel mijn twijfels bij de methode. Is het nodig dat elke 17-jarige een oproepingsbrief krijgt? Is dat niet overdreven, als je weet dat er maar 500 plekken zijn? Ook de zorg en het jeugdwerk, om maar twee dingen te noemen, hebben nood aan extra helpende handen. Misschien had dat wel wat opengetrokken mogen worden?”
Donald Trump dan: is dat een populair figuur onder onze jeugd?
“Nee, dat denk ik niet. Ik heb de indruk dat er hier bij ons een soort van collectief akkoord is dat we Trump toch vooral raar vinden. Ook conservatieve jongeren zijn geen grote fan van hem. Een Charlie Kirk, die helaas doodgeschoten is, was wél populairder onder jongeren hier. En weet je waarom? Omdat Kirk met iedereen in debat ging. Dat is iets wat jongeren aanspreekt. Hij inspireerde jongeren door te spreken met hen, niet door onnozele TikTok-video’s te maken.”
Ligt u wakker van de budgettaire crisis? Van de staatsschuld die intussen meer dan 500 miljard bedraagt?
“Já, al besef ik dat de perceptie anders is. Dat mensen denken dat jongeren daar niet mee bezig zijn. Maar de begroting is de basis van alles, van elk beleid. Dus sowieso is iedereen daarmee bezig. Ik vind het angstaanjagend dat de regering daar elk jaar opnieuw ruzie over maakt. Ook nu weer. Want wij zijn diegenen die deze staatsschuld gaan erven. Een put die steeds dieper wordt. En jongeren hebben al het gevoel dat ze zoveel problemen uit het verleden moeten oplossen: het klimaat, de pensioenen, noem maar op. Dat is iets wat weegt op mijn generatie.”
Ook de regering-De Wever krijgt de begroting niet op het spoor.
“Dat is wat ik zo angstaanjagend vind. Het regeerakkoord was nochtans volledig toegespitst op die begroting, en toch blijkt het niet te lukken. Dat is toch teleurstellend? Het is een gebrek aan daadkracht. Maar tegelijk zie je wel weer dat politici dingen lekken naar de pers, dat ze uitpakken met oneliners, enzovoort. Wat nu gebeurt, is echt niet goed voor het vertrouwen in de politiek.”
Misschien moet u eens op straat komen tegen het budgettair wanbeleid, zoals u doet voor het klimaat en Gaza?
“Dat is een moeilijke. Als er ook andere mensen bereid zijn, wil ik zeker mee aan de kar trekken. Maar het budget is geen sexy thema om mensen rond te mobiliseren. Je kan geen visual maken van het budget die recht naar het hart gaat. Dat is een verschil met de klimaatopwarming en Gaza, waar bijvoorbeeld kinderen keihard lijden.”
Eind deze maand zullen de vakbonden drie dagen staken tegen het beleid. Econoom Geert Noels zegt dat zij vooral aan hun eigen belang denken en niet aan de volgende generatie. Hoe kijkt u daarnaar?
(denkt na) “Ik begrijp waarom zij staken. Dat zijn mensen die nu hard werken en die een fatsoenlijk pensioen willen. Ik ga hen dus niet veroordelen. Maar tegelijk klopt het dat wij de gevolgen zullen dragen als er nu niets verandert. Ook wij willen later een deftig pensioen. Ik ben er trouwens zeker van dat ook oudere mensen willen dat hun kleinkinderen een goed pensioen krijgen. Ik wil daar dus geen tegenstelling van maken. Het probleem zit bij de opeenvolgende regeringen die de begroting hebben laten ontsporen. Dat is waarom we de pensioenen niet meer kunnen betalen.”
Hebt u nog vertrouwen in de politiek?
“Ja, maar het is soms lastig. Er zijn veel redenen om niet meer te geloven in de politiek: het gebrek aan staatsmanschap, de lekken in de media, de communicatiestijl, de dansjes op TikTok. Wij verwachten eigenlijk maar één ding van politici: daadkracht.”
Studies tonen aan dat westerse jongeren opschuiven in de richting van de extreme partijen en zelfs hun geloof in de democratie verliezen. Hoe kijkt u daarnaar?
“Ik schrik daar niet van. Dat is het gevolg van wat ik daarnet zei. Als politici jou niet ernstig nemen en niet op een ernstige manier willen communiceren over thema’s die jij belangrijk vindt, dan is het logisch dat je het vertrouwen verliest. Heel wat jongeren vinden dat politici te veel met faits divers bezig zijn, en niet met hun problemen. Als je dan op sociale media ziet dat extreme partijen wel duidelijke standpunten innemen, dan ben je geneigd om hen te geloven.”
“Rob Jetten en D66 brengen een positief verbindend verhaal en dan zie je dat ook jongeren voor nuance kiezen”
Is dat niet beangstigend?
“Ja, maar het is aan de politiek, de centrumpartijen, om zichzelf weer aantrekkelijk te maken. Om de nuance weer sexy te maken. En dat kan. Soms wordt er gezegd dat er geen ruimte is voor nuance op sociale media, maar dat is niet waar. Kijk naar de overwinning van Rob Jetten en D66 in Nederland. Hij plukt de vruchten van sterke, maar genuanceerde communicatie. Hij is er zelfs in geslaagd om zwart-wit-riedeltjes over migratie te ontkrachten. Jetten brengt een positief verbindend verhaal en dat slaat aan. Dan zie je dat ook jongeren in het stemhokje voor nuance kiezen. Dat is iets wat ik mis in ons land. De gematigde partijen hier proberen niet eens om aantrekkelijker te worden. Neen, ze denken dat wij kleuters zijn.”
Zou er nog iemand wakker liggen van het klimaat? Zelfs Bill Gates zei deze week dat het doemscenario van de baan is.
“De meeste wetenschappers beweren toch het omgekeerde, hoor. (benadrukt) Wij liggen daar wakker van! Dat is waarom wij nog altijd elk jaar een klimaatmars organiseren, en daar komt ook veel volk op af. Dus we zijn niet alleen. Helaas merk je dat de politiek heel terughoudend is geworden. De Vlaamse regering spreekt zelfs over een klimaatstop. Ik vind dat heel vreemd. Waar halen ze dat zelfs? Overal ter wereld zien we de gevolgen van de klimaatverandering. En wie zijn de eerste slachtoffers? Mensen die het al moeilijk hebben.”
De Vlaamse regering heeft haar begroting wel al klaar. Zal ook het jeugdwerk de besparingen voelen?
“Helaas wel, ja. Wij krijgen niet de klappen die andere organisaties uit het middenveld krijgen, maar we worden ook niet gespaard. (denkt na) We blijven met een gemengd gevoel achter. Onze middelen werden al tien jaar niet geïndexeerd. We hadden daarom 11 miljoen extra gevraagd, wat eigenlijk niet veel is. We krijgen 1,5 miljoen. De facto is dat dus een besparing. Komt daarbij dat het jeugdwerk, een sector die volledig op vrijwilligerswerk draait, al krap bij kas zit.”
Welke gevolgen kan dat hebben? Lidgelden die onbetaalbaar worden?
“Lidgelden gaan inderdaad omhoog. Dat kan ervoor zorgen dat sommige mensen het niet meer kunnen betalen. Dat zou zo jammer zijn, want dat druist in tegen de geest van het jeugdwerk. Wat wij doen, zou voor élk kind toegankelijk moeten zijn. Je ziet wel dat jeugdverenigingen zich bewust zijn van dat gevaar en dat ze daarom op zoek gaan naar alternatieve inkomsten: een wafelenbak en zo.”
Zou het kunnen dat er meer zulke acties georganiseerd worden dan tien jaar geleden? Dat valt mij op bij de verenigingen van mijn kinderen.
“Dat is zeker zo. Maar als ze dat niet doen, hebben ze geen budget om kwalitatief jeugdwerk aan te bieden. Als de overheid onvoldoende middelen voorziet, moet het jeugdwerk zelf creatieve manieren zoeken. Dus misschien mag ik een oproep lanceren in De Zondag? Lieve mensen, als je wil dat jeugdwerk iets blijft voor alle kinderen, please, koop dan wafels en ijstaarten, ga naar spaghettiavonden, neem je vrienden mee en maak plezier! Alleen zo zorgen we ervoor dat alle kinderen aan boord blijven!”
Deze oproep staat genoteerd. Wij doen alvast mee!
