Zonder blad voor de mond: Meyrem Almaci: “Iedereen met enig gezag maakt brandhout van deze begroting”

Waar is Groen? Het is een vraag die op de lippen brandt, zeker nu de vakbonden het gezicht van de oppositie vormen. Als de partij in het nieuws komt, is het omdat boegbeelden vertrekken. Wij spreken met oud-voorzitter Meyrem Almaci die wél aan boord blijft. Over dorre woestijnen, Remco en Ruben, en de vuilbak van De Wever.

“Het gaat goed met mij: mijn leven is weer in evenwicht.” Meyrem Almaci straalt, en niet alleen omdat de zon schijnt. Drie jaar geleden gaf de pasionaria van Groen de voorzittersfakkel door. Vandaag is ze voltijds federaal parlementslid. “Eén dag per week zorg ik voor mijn moeder. Dat doet mij deugd. Als voorzitter was dat ondenkbaar. Ik heb te veel interviews gelezen van politici die spijt hebben. Dat wou ik niet meemaken. Als je acht jaar voorzitter bent, is het gezond om plaats te maken voor anderen. Maar wees gerust: het politieke vuur brandt nog, hoor!” (lacht)

Wat u drie jaar geleden ook beu was, was de bagger. Is dat beter vandaag?

“Ik zou graag zeggen van ja, maar ik vrees ervoor. (zucht) De realiteit is dat ik sociale media mijd om het niet te moeten lezen. Maar als de haat en het racisme echt te erg worden, krijg ik het wel te horen van medewerkers. Dan ondernemen we ook stappen. Je moet af en toe een grens trekken.”

Dat zijn ook wielrenner Remco Evenepoel en zijn vrouw Oumi van plan.

“Wat zij meemaken, raakt een gevoelige snaar bij mij. Het is zó herkenbaar. Ook mijn man Charles (die geen migratieroots heeft, red.) werd dikwijls geconfronteerd met vooroordelen over mij en mijn familie. Het wordt al lachend gezegd, maar het is nooit onschuldig. (windt zich op) Wat mij ook ongelooflijk trof, was dat er niemand in de studio (De Afspraak, red.) reageerde op wat Ruben Van Gucht zei. Waarom zei Conner Rousseau niets? En de anderen? Ook dát is zo herkenbaar. Het is meermaals gebeurd dat ik tijdens een debat door Filip Dewinter werd uitgemaakt, maar dat niemand reageerde, waardoor je je als slachtoffer nog meer alleen voelt.”

Wat hadden zij dan moeten zeggen?

“Ze hadden hem moeten vragen of hij dat ook zou zeggen als Remco met een Sara was getrouwd. (fel) Laat ons eerlijk zijn: het gaat altijd opnieuw over de connotatie met de islam. Alsof een moslim per definitie slecht is. Toen wij een huis wilden kopen bijvoorbeeld. Als ik belde, mochten we niet langskomen. Als ik belde onder de naam van mijn man, wel. Dat is bijna dagelijkse kost.”

Bent u zeker dat Van Gucht het zo bedoeld had?

“Misschien niet, maar zijn woorden waren niet onschuldig. Echt niet! Als je twintig jaar aan politiek doet, dan kweek je eelt op je ziel – helaas. Maar sommige dingen mag je niet laten passeren. Dit is zoiets. Het toont aan dat we nog een lange weg te gaan hebben. Dat trouwens uitgerekend Ruben Van Gucht zoiets zegt: hij wou toch niet dat anderen oordeelden over zijn relatie? Hij doet exact hetzelfde met Remco.”

“Het zal Bart De Wever niet lukken om schoon schip te maken in de begroting. Hij doet zelfs slechter dan Vivaldi”

Het vuur brandt inderdaad nog altijd, voel ik. Laten we naar de politiek kijken. Is Arizona een makkelijke regering om oppositie tegen te voeren?

(blaast) “Het verschil in mensbeeld kan bijna niet groter. Arizona is een regering van de vorige eeuw. Het recht van de sterkste regeert opnieuw. Het is weer leven om te werken in plaats van omgekeerd. Aanvankelijk vreesde ik dat Arizona een dorre woestijn zou worden voor vrouwen. Het blijkt erger: het is een dorre woestijn voor vrouwen én voor iedereen die kwetsbaar is. De samenstelling van de regering weerspiegelt zich in het beleid: het is een regering van mannen voor mannen.”

Is de Vlaamse regering, waar vooral vrouwen zitten, dan een regering voor vrouwen?

“Terechte opmerking, maar het antwoord is neen. Ook de Vlaamse regering zegt ‘trek uw plan’ aan de meest kwetsbaren.”

Dus het heeft eigenlijk niets met geslacht te maken?

“Het gaat natuurlijk in de eerste plaats over ideologie. Maar ook geslacht doet ertoe, hoor. Je merkt bijvoorbeeld dat vrouwelijke ministers zoals Caroline Gennez (Vooruit) en Zuhal Demir (N-VA) af en toe voor een iets zachtere toets zorgen. Dat ontbreekt bijna helemaal in de federale regering.”

Waarom zullen vooral vrouwen het slachtoffer zijn van het beleid?

“Omdat zij vaker deeltijds werken. Omdat zij vaker alleenstaand zijn met kinderen. Omdat zij vaker zorg opnemen. Vrouwen lopen een groter risico op armoede. Maar wat zegt de regering? Dat je een volledige loopbaan moet hebben voor een volwaardig pensioen. Dus wie zal uit de boot vallen? Vrouwen en al wie kwetsbaar is.”

Dat wordt ontkend door bevoegd minister Jan Jambon (N-VA). Zorg en moederschap zullen ook volwaardig meetellen voor het pensioen.

“Ik ben benieuwd naar de details, maar ik geloof er niets van. Wat deze regering doet, is de sociale zekerheid uithollen. Ik noem het blinde afbraakpolitiek. En wat met het forse statement dat de sterkste schouders zullen bijdragen?”

Er komt een meerwaardebelasting.

“De inspectie van Financiën maakt brandhout van dat voorstel. Ik denk zelfs dat het bewust slecht is opgemaakt omdat het zou mislukken. De N-VA heeft dat al eens gedaan met de invoering van de effectentaks in 2018. Op deze manier zorgt ze ervoor dat de sterkste schouders buiten schot blijven. Als je de begroting echt op orde wil krijgen, moet je de fiscaliteit grondig hervormen.”

U had dat vorige legislatuur zelf kunnen doen. Vicepremier Vincent Van Peteghem (CD&V) had een concreet plan klaar, maar de Vivaldi-regering heeft daar niets mee gedaan.

(windt zich op) “Sorry, maar dat kan je ons niet verwijten. Het is Georges-Louis Bouchez (MR) die neen zei. Ik stel vast dat er vandaag geen sprake meer is van een grondige hervorming. Premier Bart De Wever (N-VA) mag zijn belangrijkste belofte al in de vuilbak gooien: het zal hem niet lukken om schoon schip te maken in de begroting. Volgens de laatste voorspellingen gaan we in 2029 uitkomen op een tekort van 3,7 procent. Dat is zelfs slechter dan Vivaldi! En dat zeg ik niet alleen, hè. Iedereen met enig gezag maakt brandhout van de begroting. De terugverdieneffecten waar De Wever op rekent, zijn totaal onrealistisch. Maar voor defensie vindt hij wel geld – en zelfs met een gretigheid die mij echt tegen de borst stoot.”

Duidelijk. Het zijn voorlopig wel de vakbonden die het gezicht vormen van de oppositie. Waar is Groen naartoe?

“Ik ben ten eerste heel blij dat het middenveld op straat komt. In deze tijden hebben we nood aan geëngageerde stemmen. En twee: wij steunen hen en komen ook zelf op straat. (geprikkeld) Maar wat verwachten jullie van ons? Als we aan het stakingspiket staan, krijgen we de vraag wat we daar doen. Ik vind dat opmerkelijk.” (lacht)

Komt voorzitter Bart Dhondt genoeg uit de verf?

“Hij is nog maar net aangetreden! In 2007 was ik ook een nobele onbekende toen ik in het parlement kwam. Welk oordeel zou ik gekregen hebben na drie maanden? Het is normaal dat iemand tijd nodig heeft om te groeien. Laat mij de parallel trekken met Maxime Prévot. Wat heeft hij gedaan toen hij voorzitter werd van Les Engagés? Hij is onder de radar verdwenen om vanuit de luwte aan de heropstanding van zijn partij te werken. Dat is hem gelukt en zie: vandaag is hij zelfs vicepremier. Maar in het begin kreeg hij ook kritiek. Laat dat een les zijn: oordeel niet te snel. Ik heb echt een hekel aan het kortetermijndenken, ook van media met hun peilingen. Je kan van politici geen leiderschap verwachten als je hen telkens opjaagt.”

Wat uw voorzitter wel doet, is contact zoeken met de socialistische vakbond ABVV. Ligt daar een kans voor Groen?

“Ja, natuurlijk. Het is goed dat Bart de banden met het middenveld aanhaalt. Ik zou dat elke voorzitter aanraden. De vakbonden zijn onze partners.”

“Wat mij trof, was dat er niemand in de studio reageerde op wat Ruben Van Gucht zei. Waarom zei Conner Rousseau niets?”

Zetten zij hun geloofwaardigheid niet op het spel? De staking van dinsdag was nog niet voorbij of de volgende werd al aangekondigd.

“Ook het ABVV heeft al aangegeven dat de spoorstakingen beter op elkaar afgestemd moeten worden. Ik ga daarmee akkoord. Ik begrijp goed vanwaar de woede van het personeel komt, maar op deze manier riskeer je dat de reizigers afhaken. Weet je wat ik vind? Dat de NMBS eens een geste mag doen. Je zou bijvoorbeeld alle reizigers die getroffen worden, een sorrypas kunnen geven.”

Een wat?

“Dat is een gratis ticket ter compensatie. Ken je dat niet? In de jaren negentig werd dat ook eens ingevoerd.”

Eerlijk: hebt u zich deze week verkneukeld in de ruzie tussen Vooruit en de vakbond?

“Neen, daarvoor bloedt mijn sociaal hart te veel. De ruzie is wel illustratief voor het feit dat Vooruit niet genoeg weegt in de regering. Zelfs haar eigen achterban zegt dat de meest kwetsbaren de eerste slachtoffers zijn. Ik heb veel socialistische vrienden en die zijn allemaal bezorgd.”

Is uw partij haar focus aan het verschuiven van klimaat naar sociaal beleid?

“Ho, zeker niet! Die twee zijn onlosmakelijk verbonden. Wij zijn wel de enige partij die het klimaatthema nog ter harte neemt. Ik vind dat ongelooflijk pijnlijk. Want het is niet omdat de media-aandacht minder is, dat het probleem verdwenen is.”

“We zouden het woord klimaat moeten mijden”, zegt uw ondervoorzitter Natacha Waldmann in Krant van West-Vlaanderen omdat het woord de mensen afschrikt. Hoe is het zo ver kunnen komen?

“Omdat klassieke regeringen, zoals Arizona, altijd op de rem staan en zo elke verantwoordelijkheid naar de burger doorschuiven: los het zelf maar op. Natuurlijk krijg je dan klimaatmoeheid. Als je ziet dat de laatste klimaattoppen geleid werden door oliebonzen, dan weet je genoeg. Maar nogmaals: daarmee verdwijnt het probleem niet. De klimaatverandering is een gevaar voor onze gezondheid. Dat moeten we goed beseffen. Een individu kan misschien nadenken over wat hij eet en hoe hij zich verplaatst, maar hij kan niet kiezen welke lucht hij inademt. Dát is de reden waarom de uitstoot van broeikasgassen naar beneden moet en waarom overheden hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Individuen kunnen dat niet oplossen.”

In Vlaanderen is Melissa Depraetere (Vooruit) hiervoor bevoegd. Doet zij beter dan voorganger Zuhal Demir (N-VA)?

“Helaas moet ik zeggen van niet. Het is beschamend om vast te stellen dat haar ambitie nóg lager ligt. De renovatieplicht werd zelfs afgezwakt. De regering zal de lat van de eigen doelstellingen, die al te laag ligt, niet halen. Ook op dat vlak is Vooruit alle kansen aan het missen. (denkt na) Ik begrijp niet dat Vooruit op zowat elk vlak akkoord lijkt te gaan met de blauwdruk van N-VA. Ook internationaal trouwens. Dat punt wil ik toch ook eens maken. Als het gaat over Gaza, geeft de regering geen kik. De premier zegt zelfs dat hij Netanyahu (Israëlisch premier, red.) niet zou arresteren, ondanks het bevel van het Internationaal Strafhof. (kwaad) Dat is niet onschuldig, hè. Wat is het idee daarachter? Bevriende genocidairen eerst of zoiets? Ik begrijp dat niet van een Vlaams-nationalist. Dat is weer aan de verkeerde zijde van de geschiedenis staan.”

Punt gemaakt. Uw partij kreeg rake klappen in juni. Is er soms een stemmetje in u dat zegt: misschien hadden we toch niet in Vivaldi mogen stappen?

“Neen. Dat was een moeilijke overweging, maar ik zou het opnieuw zo doen. Het geheugen is kort. We zaten toen in volle coronacrisis al meer dan een jaar zonder volwaardige regering. Ik blijf ook achter het programma van Vivaldi staan. Alleen was de uitvoering niet altijd ideaal. Maar op sociaal en klimaatvlak hebben we wel degelijk bakens verzet, zéker in vergelijking met wat Arizona wil doen.”

Het oordeel van de kiezer was anders.

“Dat is het gevolg van een harde en populistische campagne. Ook premier Alexander De Croo (Open VLD) maakte rare sprongen op het einde. Ik heb dat betreurd. Als het over Groen ging, werden voortdurend karikaturen gemaakt. Maar ik ga niet akkoord dat wij gigantisch verloren hebben. Op een bepaald moment werden we onder de kiesdrempel geschreven. Dat is niet gebeurd.”

Heel wat boegbeelden zijn intussen gestopt met nationale politiek. Hebt u dat ook overwogen?

“Als je stopt als voorzitter, overweeg je alle opties. Ik heb een tijdje in de luwte gewerkt om op adem te komen. Wat me toen opviel, waren de vele mooie berichten die ik kreeg van mensen. ‘We missen u.’ ‘We missen uw vechtlust.’ Dat sterkte mij om verder te doen. Plus natuurlijk: het vuur dat ik bleef voelen.”

Met Petra De Sutter verliest uw partij opnieuw een boegbeeld. Bent u blij dat zij rector wordt van de UGent?

(lacht) “Ik ben bijzonder blij voor mijn alma mater. Petra wordt een schitterende rector. Maar natuurlijk was zij ook een ongelooflijke politica. Zij belichaamde als geen ander de groene waarden.”