Nawal Farih (CD&V) over haar nieuwe rol, huwelijk en hete hangijzers: “Europa dreigt een continent zonder identiteit te worden”

“Wij wonen in een westers land met christelijke wortels. Waarom zou je dat willen neutraliseren?” Aan de vooravond van Kerstmis roert Nawal Farih zich in het debat over traditie en identiteit. Het nieuwbakken CD&V-boegbeeld maakt ook een eerste balans op van de regering en de premier. Nieuwsflash: CD&V wil nu al een bijschaving van de indexhervorming voor pensioenen.

Twee jaar geleden hebben we Nawal Farih, een frisse verschijning uit Genk, een eerste keer geïnterviewd voor onze krant. Onthoud die naam, schreven we toen. Niet omdat voorzitter Sammy Mahdi haar hand wou (en kreeg). Wél omdat ze de coming lady van CD&V was. En zie: sinds maart is Farih fractieleider in het federaal halfrond. Stipt op tijd arriveert ze in de Brusselse brasserie, waar we afspraak hebben. Brede glimlach. Een kus op de wang zelfs. “Het is de tweede keer dat we elkaar ontmoeten, hè.” Tegelijk in haar kielzog: twee medewerkers. Of dat wantrouwen verraadt, vraag ik haar. “Helemaal niet”, zegt ze. Wantrouwen of niet, het is een opvallende evolutie bij politici, die de spontaniteit van een gesprek niet ten goede komt. Farih benadrukt uit het hart te zullen spreken. Aan de lezer om te oordelen.

Uw naam Nawal betekent ‘geschenk’ in het Arabisch. Is het fractieleiderschap een geschenk?

“Ja, ik amuseer mij kapot! (lacht) Een fractieleider moet inhoudelijk breed gaan, heldere boodschappen brengen én mensen verbinden. Het laatste is het meest cruciale. Een fractie bestaat uit verschillende profielen. Als je een standpunt wil bepalen, moet je die allemaal meekrijgen. Vervolgens moet je ook andere partijen overtuigen. Net daarom zit ik hier op mijn plek. Het verbindende is deel van wie ik ben. Ik probeer al heel mijn leven mensen en gemeenschappen te verbinden.”

Mag u als fractieleider van een regeringspartij kritisch zijn voor ministers?

“Absoluut. Ik ben woordvoerder van de fractie, niet van de regering.”

Ik hoor waaien dat sommige Vlaamse ministers, waaronder partijgenoot Jo Brouns, het moeilijk hebben met kritiek vanuit de meerderheid.

(wikt haar woorden) “Als parlementslid is het je taak om de regering te controleren. Ik vind dus niet dat je te kritisch kan zijn. Mij is alleszins nog nooit gevraagd op de rem te staan, hoewel ik ook kritisch kan zijn – wat ik vorige legislatuur bewezen heb.”

Over naar de rel van de maand. Is de kerststal in Brussel een aanval op onze cultuur zoals uw stadsgenoot en politicoloog Fouad Gandoul zegt?

“Ik herken mij heel erg in zijn opiniestuk (in De Standaard, red.). Ik kan niet begrijpen waarom eeuwenoude tradities, die mensen samenbrengen, weggewist worden. Dus ja, ik zie dat ook als een aanval. Wij wonen in een westers land met christelijke wortels. Waarom zou je dat willen neutraliseren? Is er iemand die zich geschoffeerd voelt door een traditionele kerststal? Neen, toch!”

Wat vindt u van het argument van artistieke vrijheid?

“Noem mij traditioneel, maar tradities omvormen tot abstracte kunst, vind ik geen goed idee. (op dreef) Waarom zijn die tradities zo belangrijk? Omdat ze staan voor onze normen en waarden. Een kerststal heeft immers niet alleen een religieuze, maar ook een culturele betekenis.”

Is het denkbaar dat een progressieve elite deze tradities wil uitvlakken om moslims te behagen? Terwijl, voor alle duidelijkheid, moslims dat niet vragen.

“Dat is een hypothetische vraag. (denkt na) Ik was er niet bij toen er beslist werd over deze kerststal, dus ik ken de motivatie niet. Maar volgens mij gaat het inderdaad over progressief versus conservatief, en niet over religies.”

Is de heisa niet symbolisch voor de culturele onzekerheid die leeft in heel Europa?

“Dat is zeker zo. En wie wordt hier sterker van? De extremen. Extreemrechts zegt dat het de enige is die nog voor onze tradities opkomt. Aan de andere kant zien we een groep progressieven die vanalles wil neutraliseren, vanuit de idee dat dat zal leiden tot inclusie. (benadrukt) Wat niet zo is! Er is niets mis met traditie. Zoals ook Fouad schreef: die gedeelde cultuur is belangrijk voor iedereen.”

Dreigt Europa een continent te worden zonder identiteit?

“Dat zou zonde zijn, maar dat gevaar bestaat zeker. Als we onze tradities blijven neutraliseren, dreigen we inderdaad een continent zonder identiteit te worden.”

Wat betekent kerst voor u?

“Dat is een warme periode die we graag delen met vrienden en familie. Een periode waarin ruimte is voor vreugde en verdriet. Sammy en ik zijn altijd heel dankbaar als we meer tijd kunnen spenderen met onze ouders. Mijn moeder is enkele jaren geleden door het oog van de naald gekropen. Een zware beroerte, waar ze gelukkig helemaal van hersteld is. Ook bij ons thuis, toen ik kind was, hadden wij de traditie om stil te staan bij de waarden van Kerstmis, hoewel wij niet christelijk zijn. Ik herinner mij dat ik op 6 januari deur aan deur Driekoningen zong om de snoepmand te vullen. (lacht) Ook dat zijn leuke tradities.”

Bent u gelovig?

“Absoluut. Dat heeft een zeer centrale plek in mijn leven, maar ik vind dat ook iets heel persoonlijks. Ik merk trouwens dat meer en meer jonge mensen hoop en troost vinden bij geloof. Ik juich dat toe, ongeacht welke religieuze strekking dat is.”

Het valt mij op dat uw partij afzijdig blijft in het debat over identiteit. Of is het onmogelijk op te tornen tegen Georges-Louis Bouchez (MR)?

“Onze voorzitter heeft toch zijn duidelijke mening gegeven daarover? Maar misschien wordt Bouchez meer opgepikt door de pers?” (zwijgt)

In het algemeen bestaat de indruk dat uw voorzitter minder polariseert dan vorige legislatuur. Zou dat de invloed van zijn kersverse vrouw zijn?

“Ik ben blij dat u denkt dat ik zoveel grip op hem heb. (lacht) Neen, ik denk niet dat hij terughoudender is. Ik kan een reeks voorbeelden geven…”

Minder polariseert, zei ik …

(blaast) “Dat weet ik niet. Ook vorige legislatuur vond ik niet dat hij polariseerde. Hij werd misschien op die manier neergezet.”

Zeggen dat we door natuurherstel geen eten meer zullen hebben, is toch een schoolvoorbeeld van polariseren?

“Of een voorbeeld van de dingen scherpstellen. Sammy was natuurlijk nieuw als voorzitter en zijn stijl was directer dan die van zijn voorganger. Vandaar de perceptie, misschien? Omdat het contrast zo groot was.”

Zou het niet kunnen dat uw partij zich beter voelt bij Arizona dan bij Vivaldi?

“Dat wel. Ik denk dat elke politicus zich beter voelt bij Arizona. Vivaldi was een regering in tijden van crisis. Dat was niet de regering van de grote hervormingen. Als we kijken naar Arizona, zien we dat de hervormingstrein vertrokken is en dat die een duidelijke christendemocratische stempel draagt.”

Wat is die stempel?

“Het rentmeesterschap. Deze regering zal onze welvaart veilig stellen voor de volgende generaties. (op dreef) De fiscale hervorming, die draagt onze stempel. Het verschil tussen werken en niet werken zal eindelijk groter worden. Onder Vivaldi is dat niet gelukt. Het familiekrediet is een tweede ding. Als je mensen wil activeren, moet je ook zorgen voor een goede work-lifebalance. Werk moet werkbaar zijn. Vanaf volgend jaar krijgen nieuwe ouders een extra week geboorteverlof. Da’s toch mooi?”

Bent u volmondig tevreden over het begrotingsakkoord?

“Neen. Het is een evenwichtig akkoord, maar met sommige punten blijven wij het moeilijk hebben. Een van de losse eindjes is het barema voor de indexering van pensioenen. Wij willen een uitzondering voor gezinspensioenen, die doorgaans rond 2.200 euro bruto liggen. Omdat dat dus net boven het barema van 2.000 euro is, zouden deze pensioenen twee keer niet volledig geïndexeerd worden. Dat gaat over mensen in een kwetsbare positie die uit de mand vallen. Dat is te hard voor ons. Het is nu onze prioriteit om voor hen een uitzondering te voorzien.”

Bij het verdedigen van de begroting was het opvallend hoezeer premier Bart De Wever (N-VA) zich spiegelde aan Jean-Luc Dehaene, hét icoon van uw partij. Doet dat pijn?

(lang stil) “Wat moet ik daarop zeggen? U weet dat ik van de cité kom. Ik ben elke dag bezig met wat de politiek kan doen voor de mensen, niet met zulke bespiegelingen. Maar goed, kijk: Dehaene was een gigantisch grote hervormer. Hij had bij aanvang van zijn regering een tekort van 7 procent. Dat is nog wat anders dan het tekort vandaag. Toch loodste hij ons land in de eurozone. Bovendien was Dehaene een christendemocraat in hart en nieren. Het ging voor hem niet alleen over welvaart, ook over welzijn. Dehaene voelde zich heel erg verbonden met het lot van zijn burgers.”

En De Wever niet?

“Ik stel vast dat onze premier heel erg bezig is met de begroting. Hij zegt dat zelf ook. Het zijn de christendemocraten binnen de regering die zorgen voor het evenwicht.”

Met andere woorden: De Wever is geen nieuwe Dehaene?

“Neen, dat is een vergelijking die niet opgaat en die onrecht aandoet aan de geschiedenis. Bij Dehaene zouden we geen maanden moeten vechten om ziekte te laten meetellen als gewerkte dagen bij het pensioen.”

Is het denkbaar dat de uitspraken van De Wever deel zijn van een grotere strategie om CD&V op te slorpen?

(blaast) “Ik heb geen idee wat er zich afspeelt in het hoofd van De Wever en ik ga dat hier ook niet analyseren. Nogmaals: ik kom van de cité. Dat zijn dingen waar wij niet mee bezig zijn.”

Iets anders: hoe kijkt u naar het verzet van de regering tegen het vrijgeven van de Russische centen bij Euroclear? Is dat niet vechten tegen de bierkaai?

“Zelfs als dat zo is, moeten we dat doen. Wij staan volledig achter het verzet en we moeten dat zo lang mogelijk volhouden. We lopen immers gigantische juridische en financiële risico’s als we deze centen vrijgeven. De Europese vergadering van komende week wordt cruciaal. Als wij toch gedwongen worden om te plooien, dan stappen we naar het Europees Hof.”

Is het niet pijnlijk dat het vooral uw Europese partijgenoten zijn die de grootste druk zetten op ons land, met name Ursula Von der Leyen en Friedrich Merz?

(ontwijkend) “Iedereen speelt zijn rol. Het standpunt van onze partij is helder: wij staan achter het verzet van de regering. Ik ga ervan uit dat dat ook helder is binnen de Europese Volkspartij.”

Volgens de Europese Commissie en andere landen overschatten wij de risico’s.

(afgemeten) “Dan vraag ik mij toch af waarom die andere landen niet mee garant willen staan voor de risico’s. Want dat is onze vraag. Als we solidair zijn als blok, dan valt er te praten voor ons. Maar blijkbaar willen de andere landen dat niet.”

Doet deze zaak u nadenken over de werking van de Europese Unie?

“Toch wel. Dit is niet het Europa dat ik ken. Ik denk niet dat het al eerder is gebeurd dat een lidstaat zo hard in een hoek wordt geduwd. Het Europa waar ik in geloof, is er een van samenwerking tussen lidstaten. Als wij nu verplicht worden om te plooien, dan dreigt er grote instabiliteit, volgens mij. Trouwens, vroeg of laat komt er een moment dat we toegroeien naar een vredesakkoord in Oekraïne. Zouden we die Russische tegoeden niet beter gebruiken bij die onderhandelingen? Ik vind van wel.”

Tot slot: was 2025, met het fractieleiderschap en uw huwelijk, het mooiste jaar uit uw leven?

“Dat is een moeilijke vraag. Ik zie mijn leven liever als een video, en niet als een aaneenschakeling van momenten. Maar het was zeker een heel mooi jaar met warme herinneringen. Zie je mij niet glunderen? (lacht) Ik ben heel dankbaar. Ik moet trouwens iets bekennen: ik was aanvankelijk geen grote voorstander van een huwelijksfeest. Mijn man wel. Vandaag ben ik zo dankbaar dat hij me heeft overtuigd.”

Getrouwd met Sammy Mahdi, volgens sommigen de meest gehate man van de Wetstraat.

(lacht) “Maar thuis is hij de meest geliefde man. Ik weet eigenlijk niet waar dat imago vandaan komt. Ik vrees dat dat perceptie is. Ik herhaal het: ik heb Sammy nooit ervaren als een man die graag polariseert.”

U wou liever niet te veel vragen over privé, wat ik respecteer. Een politiek relevante vraag is wel: waar is die ‘thuis’? Met andere woorden: wie van jullie beiden zal zijn lokale carrière moeten opgeven?

“Waarom zou dat moeten? Wij fungeren vanuit twee steden en dat lukt heel goed. De ene keer zijn we in Genk, de andere keer in Vilvoorde, naargelang onze agenda. Maak u dus geen zorgen: wij zijn elke dag bij elkaar. Maar waar we ’s avonds in bed kruipen, is toch niet politiek relevant? Het belangrijkste is dat we ons werk goed doen.”

Zou u verhuizen naar Vilvoorde als hij dat wil?

“Dat is een hypothetische vraag die momenteel niet van toepassing is.” (lacht)