“Zelfs als Trump ons dwingt tot die 5 procent, moeten wij dat niet zomaar uitvoeren.” Sammy Mahdi blijft zich hardnekkig verzetten tegen extra centen voor Defensie, zeker nu de begroting dieper in het rood zakt. Vlak voor de zomer trekt de voorzitter van CD&V enkele rode lijnen. Ook voor de eigen partij. Pieter De Crem mag mogelijk vrezen voor zijn lidkaart…
Het is een hete vrijdagochtend aan Tour & Taxis, sinds twee jaar de uitvalsbasis van CD&V. Israël heeft deze nacht Iran bestookt met bommen. De vergeldingsacties zijn zonet begonnen. Sammy Mahdi gaat met een diepe zucht zitten. “Het zijn pyromanen die vandaag de wereld besturen. De extreemrechtse regering van Israël wil niets liever dan oorlog voeren en slachtoffers maken. Maar ook in Amerika en Iran… Ik ben met een heel slecht gevoel wakker geworden. De dominostenen zijn aan het vallen. Waar zal dit eindigen? (even stil) Ook wij zullen dit voelen. In de eerste plaats aan de pomp. Een verdere escalatie kan heel zware impact hebben.”
Israël wil verhinderen dat Iran een kernwapen maakt. Hebt u daar geen begrip voor?
“Is raketten afvuren dan de oplossing? Dat denk ik niet. Je moet aan tafel gaan. Dat is trouwens wat Trump aan het doen was met Iran. Ik vrees dat Netanyahu (de Israëlische premier, red.) vooral bezig is met de verkiezingen van volgend jaar. Daarom doet hij dit. Je kan je stilaan de vraag stellen of Israël nog een democratie is.”
Zondag, vandaag dus, wordt er in Brussel betoogd voor Gaza en Palestina. Gaat u meelopen?
“Neen, omdat dat onze plek niet is. Er zijn politici die op elke betoging leuke filmpjes maken, maar in het parlement achterover leunen en zwijgen. Ik vind dat heel cynisch. Een politicus moet beleid voeren. Ik ben wel blij dat onze jongeren meelopen. Mijn eerste betoging ooit, ik was achttien, was ook voor de Palestijnse zaak. Dat houdt mij dus heel hard bezig. Daarom zal ik zondag wel ergens aanwezig zijn langs de kant. Om de sfeer te voelen. Dat heb ik ook gedaan toen de boeren betoogden.”
De betogers vinden dat de regering, waar uw partij in zit, te soft is voor Israël.
“En ze hebben gelijk. Wij zeggen al langer dat we harder moeten zijn. (windt zich op) Een land dat zelfs verhindert dat vrouwen en kinderen voedsel krijgen, mag niet ongestraft blijven. Waarom voeren we geen importban in voor producten die in de bezette gebieden gemaakt worden? Je moet daarvoor niet wachten tot alle landen van de Europese Unie overtuigd zijn. Je kan dat ook als België doen.”
Krijgt u premier Bart De Wever (N-VA) hiervan overtuigd?
“Ik ga niet verhullen dat wij een andere kijk hebben. Als het gaat over Israël, hebben wij helaas weinig bondgenoten. Enkele maanden geleden waren wij de eerste partij die schreeuwde om actie en ook nu zijn we bijna de enige die luid roept.”
Wat in het Midden-Oosten gebeurt, verandert dat uw blik op de NAVO-top van eind deze maand, waar wellicht afgesproken zal worden om het defensiebudget op te trekken van 2 naar 5 procent?
“Neen. Het is goed dat we nu aan 2 procent zitten. Ten tijde van premier Verhofstadt (Open VLD) waren we veel te naïef op dat vlak. Maar de slinger mag niet doorslaan. Waar eindigt dat? Met de Europese landen samen geven we nu al 450 miljard uit aan Defensie. Dat is drie keer meer dan Rusland. Als dat niet volstaat, ben je niet efficiënt bezig. Wat we moeten doen, is beter samenwerken. Europa telt vandaag 178 wapensystemen, Amerika een 10-tal. Dat is verspilling. Ik hoop dat deze context kansen biedt om eindelijk werk te maken van één Europees leger.”
Als de NAVO 5 procent wil, vindt Defensieminister Theo Francken (N-VA) dat we daarin moeten meegaan.
(fel) “Sorry, maar wat Francken en de NAVO vragen, is gewoon krankzinnig! Waar ga je dat geld halen? Dat is nog eens 18 miljard extra. Ga je de FOD Justitie opdoeken? Of de NMBS? Het is tijd dat Francken dat eens duidelijk maakt. Of gaat hij drastisch snoeien in gezondheidszorg en pensioenen? Dat is waarom wij neen zeggen, omdat er geen geld voor is.”
De kans is klein dat de NAVO naar u zal luisteren.
“Terecht punt. Als enkele grote landen zoals Amerika doorduwen, zal het wellicht 5 procent worden. Maar voor ons is dat niet realistisch en uit bilaterale contacten weten we dat ook andere landen zo denken. Wat we dan gaan doen? Wel, zelfs als Trump ons dwingt tot die 5 procent, moeten wij dat niet zomaar uitvoeren. Dat zou niet de eerste keer zijn: het heeft ook meer dan tien jaar geduurd vooraleer we de beloofde 2 procent haalden. Trump zal ook niet eeuwig aanblijven, hè. Misschien is de volgende president wel een redelijk iemand?”
“De fiscale hervorming? Tijdens de onderhandelingen had élke partij plots voorbehoud. Wij waren de enigen die doorduwden”
Duidelijk. Intussen is de federale Arizona-regering bijna vijf maanden bezig. Wat is uw eerste balans?
“Wij zijn tevreden over het regeerakkoord en de eerste stappen die we zetten. We hebben als CD&V boven ons gewicht gebokst. De fiscale hervorming is het beste voorbeeld. Tijdens de campagne werd dat door iedereen beloofd, maar tijdens de onderhandelingen had élke partij plots voorbehoud. ‘Gaan we dat wel doen?’ ‘Wordt dat niet te moeilijk?’ Ik zeg dat hier met de hand op het hart: wij waren de enigen die doorduwden, omdat de lasten op arbeid echt wel naar beneden moeten. Anders waren wij niet in de regering gestapt. Dat is het verschil met de CD&V van vroeger. Waar ik ook heel blij mee ben, is dat je straks bij de tandarts, de kinesist en de logopedist alleen nog remgeld zal moeten betalen. Ook op dat vlak stonden wij alleen. Maar ik hoed me voor euforie. Als ik Vooruit allerlei dingen aan elkaar hoor koppelen, denk ik: Mannekes, zo gaan we er niet geraken.”
Het Planbureau en de Nationale Bank trekken nu al aan de alarmbel over de begroting. Wat doet u daarmee?
“Dat is waarom 2 procent voor Defensie genoeg is. Daarnaast moet je kijken naar de arbeidsmarkt. Wij zijn blij dat de werkloosheidsuitkering beperkt wordt in de tijd. Je hebt als burger naast rechten ook plichten. Tegelijk zien we dat er 500.000 langdurig zieken zijn. Hoe komt dat? Omdat de mensen uitgeperst worden. Het is tijd dat we deze rat race in vraag stellen. Daarom willen wij nu het familiekrediet invoeren.”
Weer een extra kost. De vraag was hoe u de begroting op orde zou zetten.
“Wat wij voorstellen, is essentieel daarvoor. Weet je wat de kostprijs is van 500.000 langdurig zieken? Elf miljard per jaar! Als je wil voorkomen dat zoveel mensen uitvallen, moet je zorgen voor een beter evenwicht. Dat is het Scandinavisch model: meer mensen aan het werk, een beter evenwicht en minder zieken. Met het familiekrediet geven we elke nieuwgeboren baby een rugzakje met 24 tot 30 weken verlof, die opgenomen kunnen worden door vaders en moeders. Dat vraagt een jaarlijkse investering van 70 miljoen. Als dat al te veel is, zijn we niet goed bezig. (op dreef) Wist je dat zes op tien jonge Belgen kinderen willen, maar de combinatie met het werk niet zien zitten? Dat is toch pijnlijk?”
Behoort u ook tot die zes op tien?
“Ja, absoluut. Ik heb een kinderwens, maar ik ben ook iemand van mijn tijd. Altijd maar werken, werken, werken. Ik voel me daar soms schuldig bij. Zeker vorige zomer, na de verkiezingen, heb ik daar veel over nagedacht. Maak ik wel genoeg tijd vrij voor mijn familie en vrienden? Het antwoord is neen. Eigenlijk is dat niet de samenleving waarin ik oud wil worden.”
Uw partij behaalde 13 procent bij de verkiezingen van één jaar geleden, een historisch dieptepunt. Toch klonk u bijna euforisch op verkiezingsavond. Was dat niet misplaatst?
“Ik was opgelucht, niet euforisch. Je moet beseffen vanwaar wij komen. Ik denk dat veel leden in 2022, toen ik aantrad, hiervoor getekend zouden hebben. Kranten schreven dat het voorbij was voor ons. Herinner je je de vier 11-jes, de vier partijen die nog maar 11 procent zouden halen? Ik was heel opgelucht dat wij uiteindelijk relatief goed standhielden. Wil dat zeggen dat ik geen frustratie voelde? Neen. Had ik een jaar extra gekregen, dan zouden we beter gescoord hebben, denk ik. Kijk naar de tendens vandaag: daaruit blijkt toch dat het vertrouwen in CD&V stijgt.”
Hecht u niet te veel belang aan peilingen?
“Neen. Een peiling interesseert mij niet. Wat mij wel interesseert, is de algemene tendens die daaruit naar voren komt. Als voorzitter heb ik vooral strijdvaardigheid in de partij willen brengen, vanaf het begin. Af en toe zeggen: tot hier en niet verder. Zonder indexering van de kinderbijslag waren wij niet in de Vlaamse regering gestapt. Dat was geen grap. Ik meende dat. Fiscale hervorming: idem. Op die weg wil ik verder gaan. Daarom gaan wij niet toegeven op het pensioensparen.”
Vooruit-voorzitter Conner Rousseau ontkent dat hij dat wil belasten.
“Hij wou dat wel doen. Vooruit wou alle achterpoortjes sluiten voor de meerwaardebelasting, dus ook pensioensparen en groepsverzekeringen. Over dat laatste blijven ze trouwens verdacht stil. Weet je over hoeveel mensen dat gaat? Over vier miljoen mensen. Dat is niet de één procent, hè.”
De andere partijen zullen graag lezen dat u uit de biecht praat.
“Waarom zou ik daarover moeten zwijgen? Zijn de anderen beschaamd voor hun mening misschien? De buitenwereld mag dat toch weten? Wij zijn de partij van de middenklasse en ik wil de mensen wijzen op wat wij realiseren. (denkt na) Het gaat hier immers over het grote verschil tussen ons en andere partijen. Wij zijn geen Vooruit die frigobonnen uitdeelt en de belangen van de vakbond vooropzet. Maar wij zijn ook geen N-VA die aan het handje van Jim Ratcliffe (CEO van Ineos, red.) door Antwerpen loopt. Wij komen op voor de groep die daartussen zit: de middenklasse. In het verleden waren wij te vaak mossel noch vis. Die tijd is voorbij en wellicht is dat wennen voor sommigen.”
“De houding van Pieter De Crem heeft mij veel pijn gedaan. Hij leek bijna fier op de discriminatie”
Hoe kijkt u naar de tariefverhoging voor niet-beroepsgerichte opleidingen in het avondonderwijs die bevoegd minister Zuhal Demir (N-VA) wil invoeren?
“Ik vind dat pijnlijk. Dat je de prijs van hobby-opleidingen verhoogt, oké. Maar we gaan toch geen mensen straffen die Frans willen leren? Ook oudere mensen, die graag levenslang willen leren, ga je hiermee straffen. Ik heb gelukkig begrepen van Hilde Crevits (CD&V-minister in de Vlaamse regering, red.) dat dat nog geen beslist beleid is. Daar zal nog hard over onderhandeld worden.”
Is er in uw CD&V nog plaats voor ex-minister Pieter De Crem, burgemeester van Aalter? Uit onderzoek van Pano blijkt dat mensen met een vreemde familienaam gediscrimineerd worden in zijn gemeente.
“Pieter maakt sowieso geen deel meer uit van het nationale verhaal dat wij vandaag schrijven. Los daarvan: wat naar boven kwam in Pano, heeft mij persoonlijk veel pijn gedaan omdat het heel dichtbij komt. Ik ben het kind van een Vlaamse moeder en een Irakese vader. Toen mijn ouders een huurappartement zochten, is het gebeurd dat mijn vader de toegang geweigerd werd omwille van zijn vreemde naam. Mijn moeder had de afspraak gemaakt met de verhuurder, maar kon er uiteindelijk zelf niet bij zijn. Mijn vader heeft dan zijn schoonvader moeten bellen om binnen te mogen. Hoe erg is dat niet? (zwijgt) Ik ben iemand die heel streng kan zijn, ook over migratie, maar tegelijk ben ik zeer gevoelig voor discriminatie. Dat staat haaks op het DNA van CD&V.”
Als u deze zaak ernstig neemt, moet u zijn lidkaart dan niet intrekken?
“Ik kan daar niet op vooruitlopen. Het is goed dat Hilde (Crevits, bevoegd minister, red.) direct een audit heeft gevraagd. Als daaruit blijkt – en laat ons eerlijk zijn: die signalen zijn er – dat er structureel gediscrimineerd werd, dan gaan we de deontologische commissie van de partij samenroepen. Het is vervolgens aan hen om een oordeel te vellen, maar uiteraard zal ik ook mijn gedacht geven.”
Dus het is denkbaar dat u hem eruit zet?
“Ik ga daar niet op vooruitlopen, maar ik ga zeker mijn mening geven. Wat mij nog het meest van al schokte, was zijn houding tijdens de reportage. Ik kan begrijpen dat een burgemeester streng wil zijn. Maar dat hij geen enkele schroom toonde bij deze praktijken, heeft mij veel pijn gedaan. Hij leek bijna fier op de discriminatie.”
Het kabinet van minister Annelies Verlinden (CD&V), toen bevoegd voor Binnenlandse Zaken, was op de hoogte hiervan. Is dat niet even stuitend?
“Annelies heeft mij met de hand op het hart verzekerd dat ze niet op de hoogte was. Als zij dat zegt, geloof ik haar. Op zo’n kabinet komen heel wat dossiers binnen over dingen die verkeerd lopen in steden en gemeenten. De vraag is: hoe ernstig werd dat op dat moment geïnterpreteerd? Laat mij duidelijk zijn: ik neem deze zaak heel ernstig. Ik hoop dat mijn antwoorden dat ook bewijzen. Je ziet: ook in deze ben ik niet bang voor mijn eigen mening.” (glimlacht)
