Minister-president Geert Bourgeois (N-VA) neemt binnenkort afscheid van ‘zijn’ Vlaanderen: “Ik blijf de partijlijn bewaken”

BRUSSEL – Dat N-VA met Geert Bourgeois zijn meest hoffelijke stem verliest: dat is wat tegenstanders graag beweren. De 67-jarige West-Vlaming trekt namelijk de Europese lijst op 26 mei en verdwijnt aldus van het nationale toneel. Bourgeois zelf stelt iedereen gerust. “Mijn partij ís hoffelijk. Ik zal die lijn blijven bewaken. Die sociale mediacampagne over Marrakesh? Die was ranzig en níet voor herhaling vatbaar.”

Uw vijf jaren als Vlaams minister-president zijn bijna voorbij. Hoe kijkt u terug?

Met trots. Absoluut. Maar zonder zelfgenoegzaam te zijn. Het budget is opnieuw gezond, en tegelijk zijn de belastingen met één miljard verlaagd. Elke minister heeft op zijn domein grote hervormingen doorgevoerd. Vlaanderen is klaar met de zesde staatshervorming. Wat mij bovendien écht trots maakt, is dat deze regering uiteindelijk een investeringsregering is gebleken. We stoppen dit jaar bijvoorbeeld een half miljard euro meer in onderzoek en ontwikkeling. Dat is dé sleutel voor de toekomst.

Wat hebt u niet kunnen realiseren?

Dat zeggen, zou weinig collegiaal zijn. Laat me zeggen dat ik mijn regering tachtig procent geef. We hadden onszelf wel wat meer mogen branden, in de markt zetten. De federale regering kwam meer in het nieuws. Al was dat ook omdat ze daar meer ruzie maakten.

Het communautaire, is dat uw grootste teleurstelling? “Telkens een communautair dossier op ons bord kwam, moest Geert de handrem optrekken”, zegt minister Sven Gatz (Open VLD) in De Tijd.

Ik heb inderdaad niet uitgehaald naar de federale regering. Was dat moeilijk? Soms, ja. (even stil) Wij hebben vijf jaar geleden besloten om met de MR in de regering te stappen. Dat was een rationele beslissing. We wilden niet aan de zijlijn blijven staan. Toen is een afspraak gemaakt om geen communautaire actie te ondernemen. Ik heb die afspraak gerespecteerd. Vandaag zet ik het communautaire wél opnieuw op de agenda. Confederalisme is de enige weg vooruit voor Vlaanderen.

Waarom is dat zo?

Ik droom ervan aansluiting te vinden bij de Hanzelanden. Dat zijn onder meer Nederland, de Baltische en de Scandinavische landen: allemaal sociale welvaartstaten met een goed evenwicht tussen wat de mensen krijgen van de overheid en wat ze geven. Willen wij die stap zetten, dan moeten we meer hefbomen in handen hebben zoals fiscaliteit en sociale zekerheid. Ik heb dat als minister-president elke dag ondervonden.

Vijf jaar geleden predikte uw partij ook confederalisme. Toen bleek dat geen breekpunt. Is dat vandaag anders?

Dat hangt af van de constellatie na 26 mei. Als wij incontournable zijn in Vlaanderen, en de PS is dat in Wallonië, dan komt confederalisme zeker op tafel. De PS wil namelijk alle hervormingen terugschroeven. Wij moeten dertig procent halen. Dat is belangrijk.

Een deel van de Vlaamse beweging is wel het vertrouwen in uw partij kwijt.

Ik betwijfel dat. Veel mensen weten dat onze genen niet veranderd zijn. Wie iets wil bereiken, moet soms op lange termijn denken.

Als wij incontournable zijn in Vlaanderen, en de PS in Wallonië, dan komt confederalisme zeker op tafel.

Vindt u Schild & Vrienden, de organisatie van Dries Van Langenhove, een aanwinst voor de Vlaamse zaak?

Neen, zeker niet. Die organisatie, of toch een deel ervan, dweept met uiterst rechts, met nazisymbolen zelfs. (feller) Hoe is dat in godsnaam mogelijk, denk ik dan. Mijn partij heeft geen énkele affectie daarmee. Anderzijds is dat fenomeen niet nieuw. Altijd al zijn er mensen geweest die vatbaar zijn voor extreemrechts gedachtegoed, evenals er aan de andere kant mensen zijn die de waarden van de verlichting niet aanvaarden en de sharia willen invoeren. Maar die marginale fenomenen vertegenwoordigen géén brede basis in Vlaanderen.

Volgens Jan Peumans is uw partij wél hardvochtig geworden.

In deze deel ik zijn mening niet. Ik waardeer Jan, hoor. Hij heeft een uitgesproken mening, maar vergeet soms de nuance. De titel van zijn boek komt trouwens van mij. Ik noem hem altijd onze zachte anarchist. (lacht)

Vond u die sociale mediacampagne over het Marrakeshpact niet hardvochtig?

Jawel. Dat heb ik ook onmiddellijk gezegd. Dat had niet mogen gebeuren. Die was ranzig en die is zeker níet voor herhaling vatbaar.

Hoe is dat kunnen gebeuren?

Ik vermoed dat enkele mensen van het sociale mediateam mee wilden doen aan het opbod op sociale media. Die campagne staat echter haaks op de partijlijn. Ook Bart (De Wever, red) heeft dat meteen rechtgezet. Mijn partij is hoffelijk en zal nooit mensen aanvallen. Ik zal die lijn blijven bewaken. Wij staan voor een inclusieve samenleving. Dat is het grote verschil met Vlaams Belang.

Tegenstanders gaan u missen, zeggen ze. N-VA verliest zijn meest hoffelijke stem. Ziet u dat als compliment?

Jawel. Ik voer graag een stevig debat, maar ik speel nooit de man. Ik ben blij dat anderen dat waarderen. Maar ik ben niet weg, hè. Ik zal mijn rol in de partij blijven spelen.

Groen moet stoppen de mensen bang te maken. De mens zal de klimaatverandering oplossen.

Vraagt u uw poulain Theo Francken soms om wat hoffelijker te zijn op sociale media?

Ik heb hem al de raad gegeven om twee keer na te denken vooraleer een tweet te versturen. Maar Theo heeft het hart op de goede plek. Hij is een humaan politicus.

Zou hij een goede opvolger zijn voor Bart De Wever als partijvoorzitter?

Ik heb enkele namen voor ogen, maar ga daar nu geen uitspraken over doen.

En Jan Jambon?

(lacht) Dat is nu niet aan de orde.

Iets anders. Jinnih Beels (SP.A) meent dat de klimaatspijbelaars mogen stoppen. Wat vindt u?

Ik vind dat ook. Je kan één keer spijbelen, misschien twee keer, maar dan is het genoeg. Wie het klimaat vooruit wil helpen, zou beter goed studeren.

De politiek heeft het signaal niet begrepen, stellen Anuna en co.

Niet akkoord. Hún zorg is ónze zorg. Deze regering heeft een stevig klimaatbeleid gevoerd: de kilometerheffing voor vrachtwagens, de vergroening van de verkeersbelasting, de strenge energienormen voor nieuwbouw en renovatie, enzovoort. We zijn ook ambitieus voor de toekomst. We hebben deze zomer een sterk klimaat- en energieplan goedgekeurd waarin extra inspanningen gevraagd worden aan industrie, landbouw, overheden. Ik ben trouwens geen doemdenker. Ik geloof sterk in innovatie. De KU Leuven kwam maandag met het nieuws dat ze waterstofgas maakt uit zonnepanelen. Zoiets klinkt mij als muziek in de oren. De mens zal de klimaatverandering oplossen.

Uw partij wil twee kerncentrales langer openhouden. Zal dat de innovatie niet ontmoedigen?

Waarom zou dat? (feller) Dat is de grote dooddoener van partijen zoals Groen. Gaan hun gascentrales wel de innovatie bevorderen? Komaan, zeg. Groen moet stoppen de mensen bang te maken.

U hebt in dit debat uw minister Joke Schauvliege (CD&V) ontslag zien nemen. Wat dat onvermijdelijk?

Zij heeft iets gezegd over de staatsveiligheid, wat niet bleek te kloppen. Ze heeft dat ook toegegeven. Dat is een zwaar feit. Maar de beslissing om ontslag te nemen, komt van haar en van haar partij.

Hebt u geen overleg gepleegd?

Ik heb haar gebeld en uitleg gevraagd. Maar ik ga niet dieper in op dat gesprek.

Waarom trekt u eigenlijk naar Europa?

Dat was een moeilijke keuze. De voorbije vijf jaren waren de mooiste jaren uit mijn politieke loopbaan. Maar ik sta honderd procent achter de opstelling van mijn partij. Dit is de sterkste opstelling. Ik ben trouwens enthousiast over die uitdaging. De Europese Unie heeft vrede en welvaart gebracht op het continent. Dat zijn de bouwstenen waarop we verder moeten werken. Ik ben noch een blinde eurofiel noch een populistische euroscepticus. Ik kies voor de weg daartussen.

Hoe kijkt u naar de Brexit?

Ik vind dat een zéér spijtige zaak. Als die er komt, zou er minstens een douane-unie gevormd moeten worden. De Britten willen geen vrij verkeer van personen en geen rechtspraak van het Europees Hof. In een douane-unie worden ze daar niet mee geconfronteerd. Bovendien zou dat een oplossing bieden voor de Ierse grenskwestie. In ruil zijn ze voor handelsverdragen wel afhankelijk van de EU. Maar ik weet uit ervaring dat alleen een groot blok zoals de EU sterke handelsverdragen kan afsluiten.

Wat zou u vinden van een tweede referendum?

Dan zou ik écht hoera roepen. Maar ik geloof daar niet in. Het volk heeft al gesproken, zeggen zowel remainers als brexiteers.

U wordt er 68 in juli. U zou eigenlijk ook voltijds opa kunnen spelen.

Dat zit er niet in. Ik speel graag opa, hoor, maar ik voel me nog veel te goed om elke dag thuis te zitten. Ik denk ook te mogen stellen dat ik nog behoorlijk functioneer in de politiek. Voor mijn leeftijd toch. (knipoogt)