Vicepremier Petra De Sutter (Groen) wil iedereen meekrijgen in de groene omschakeling: “Niets doen, zal ons vele malen meer kosten”

Nooit eerder waren de gevolgen van de klimaatverandering in ons land zo duidelijk als deze week. “Wie nu nog steeds vindt dat we niets moeten doen, leeft op een andere planeet”, zegt vicepremier Petra De Sutter. Dat we als burger de groene omschakeling in onze portemonnee zullen voelen, is duidelijk. “Maar we moeten die omslag echt maken, anders dragen we een grote verantwoordelijkheid voor de volgende generaties.”

De regen valt in Brussel met bakken uit de lucht wanneer we Petra De Sutter donderdagnamiddag spreken op haar kabinet in de Financietoren. Sinds 1 oktober is ze vicepremier en minister van Ambtenarenzaken, Overheidsbedrijven, Telecommunicatie en Post in de federale regering. De Sutter vindt het boeiend om in de cockpit te zitten en het land te besturen. Ze blikt tevreden terug op het politieke jaar en wat ze binnen haar bevoegdheden gerealiseerd heeft. “We staan dicht bij een sociaal akkoord voor de ambtenaren en de nieuwe beheersovereenkomst met Bpost gaat volgende week naar de ministerraad. Bovendien konden we een kennis- en leerplatform rond 5G opzetten, al is er wat vertraging in dit dossier. We moeten eerst nog bepalen of er een vierde telecomspeler wordt toegelaten in ons land. Daar zijn kandidaten voor. Pas dan kunnen we de 5G-veiling organiseren. Dat zal niet meer voor dit jaar, maar voor het voorjaar van 2022 zijn.”

Wat is voor u het meest verrassende aspect van deze job?

“Het feit dat je met 100 dingen tegelijk bezig moet zijn: discussies in de kern, overleg binnen je eigen partij… Je moet snel een dossier kunnen inschatten, knopen doorhakken en ondertussen links en rechts wat brandjes blussen. Dit hou je geen 20 jaar vol.”

Uw echtgenote had liever gezien dat u geen minister werd, las ik. Heeft ze haar mening al bijgesteld?

“Nee. (lacht) Ze was wat ongerust, maar ze ziet wel dat het mij ligt. We zien elkaar niet zo veel. In de week ben ik in Brussel. Onze qualitytime is dus heel beperkt.”

Deze week werd Dirk Tirez de nieuwe CEO van Bpost. Bent u blij met zijn aanstelling?

“Ja, want Dirk Tirez kent het bedrijf door en door en hij geniet het vertrouwen van de medewerkers en de vakbonden. Bovendien schrijft hij zich ook in voor de strategie die we voor Bpost voor ogen hebben.”

Hij gaat ook mee in uw verhaal van het vergroenen van het postbedrijf.

“Ik ben inderdaad blij dat we op dat vlak op dezelfde golflengte zitten. Bpost is ook geen bedrijf als een ander. De overheid is meerderheidsaandeelhouder en heeft een beheerscontract voor bepaalde aspecten die niet marktconform zijn. Meneer Tirez heeft zelf ook ambities met het bedrijf en hij heeft die ook al uitgesproken. Ik heb er vertrouwen in dat hij alles in goede banen zal leiden.”

Is Bpost klaar voor de toekomst? De brievenpost daalt terwijl de pakjesmarkt stijgt, maar die is minder rendabel.

“Ik denk het wel. Bpost heeft toch duidelijke ambities. Zo wordt er nu een platform uitgebouwd voor bedrijven die producten willen aanbieden. Dat zal geen Belgische bol.com zijn, maar wel een systeem dat alle logistiek voorziet voor pakjes vanaf de handelaar tot bij de klant. Bpost is klaar om die stap te zetten, maar de concurrentie is heel groot.”

De concurrentie is ook oneerlijk, want PostNL werkt bijvoorbeeld met zelfstandige koeriers. Dirk Tirez stelde deze week in De Tijd : het speelveld is niet gelijk. Gaat de overheid daar iets aan doen?

“Absoluut! Samen met Pierre-Yves Dermagne (minister van Economie en Werk (PS), red.) werken we daaraan. Het sociaal speelveld moet gelijkgelegd worden, anders is Bpost in het nadeel en dat kan natuurlijk niet. Voor ons als overheid blijft het echt belangrijk dat de arbeids- en loonvoorwaarden gehanteerd blijven. Dat is de enige manier om het bedrijf in sociale duurzaamheid te laten werken. Anders krijgen we onrust.”

De federale overheid wil klimaatneutraal zijn tegen uiterlijk 2040. Zijn er post-corona nog evenveel overheidsgebouwen nodig?

“We evolueren inderdaad naar a new way of working . We stellen gemiddeld twee dagen telewerk voor ambtenaren voor, voor zij die dat willen. Twee dagen op vijf, dat betekent dat we 40 procent van de kosten en een deel van de kantoorruimte kunnen besparen. De Regie der Gebouwen zou op termijn dus gebouwen kunnen verkopen. Tegelijk willen we de gebouwen renoveren en isoleren. Daarnaast willen we het wagenpark van de federale overheid vergroenen. We moeten dus zorgen voor voldoende laadpalen bij de overheidsgebouwen. Een stuk van het Europese relancegeld zal ook daarvoor gebruikt worden. Om klimaatneutraal te worden zijn er nog serieuze stappen te zetten.”

Als het om overheidsgebouwen gaat, moet u aan de mouw trekken van de bevoegde staatssecretaris Mathieu Michel (MR).

“Dat doe ik ook, niet voor de camera’s, maar wel in de schoot van de regering. De Regie der Gebouwen vraagt geld om te investeren. Als groene partij moeten wij diegene in de regering zijn die zeggen dat die investeringen moeten passen in de klimaatneutraliteit.”

Tegen november moet duidelijk zijn of de energiebevoorrading verzekerd is als ook de laatste twee kernreactoren sluiten. Heeft u er vertrouwen in dat dit kan?

“De sluiting van die twee reactoren is slechts een klein element in een groot verhaal rond hernieuwbare energie. We moeten momenteel uit het buitenland groene stroom importeren omdat men de laatste jaren te lang getreuzeld heeft en niet geïnvesteerd. De knoop rond de kernuitstap is nu doorgehakt en daar zijn voorwaarden aan verbonden waar wij als groene partij mee akkoord gaan: bevoorradingszekerheid en betaalbaarheid. We willen niet dat de factuur voor de gebruiker omwille van de kernuitstap omhoog gaat.”

Volgens energiemakelaar EnBro zal onze energiefactuur de komende jaren net stijgen.

“Er zijn verschillende factoren die de energiefactuur bepalen. Het moet de bedoeling zijn, en dat is de garantie die we geven, dat het sluiten van de kerncentrales niet leidt tot extra stijgingen in de energiefactuur. Het is voor ons belangrijk om dat goed uit te leggen: als de energiefactuur stijgt, zal het niet daardoor komen.”

Moeten overheden niet duidelijker durven stellen dat investeren in duurzaamheid de mensen geld kost? Het pakket klimaatmaatregelen dat de Europese Commissie deze week voorstelde onder de noemer Fit for 55 toont ook aan dat de burger die transitie in de portemonnee zal voelen.

“Ik zou de woorden van Frans Timmermans (vicevoorzitter van de Europese Commissie en bevoegd voor de Green Deal, red.) willen herhalen en de vraag omkeren: wat zal het kosten wanneer we die omslag niét maken? De factuur zal vele malen hoger zijn. We moeten wel zorgen voor een sociale correctie. Mensen die het nu al moeilijk hebben, moeten gecompenseerd worden. Maar we moeten die omslag echt maken. Had u een jaar geleden durven denken dat de Maas zou overstromen en Luik zou geëvacueerd worden omdat het dagenlang regent door de klimaatverandering? We moeten nu preventief ingrijpen en doen wat nodig is om naar die CO2-neutraliteit te gaan.”

Is het al niet te laat?

“Nee, dat is net de hoopvolle boodschap van Timmermans. Deze ploeg beleidsmakers kan het tij nog doen keren door de juiste maatregelen te nemen richting 2030-2040. Als wij het niet doen, dragen we een grote verantwoordelijkheid naar de volgende generaties. Wie nu nog steeds vindt dat we niks moeten doen, leeft op een andere planeet.”

In het najaar ligt de pensioenhervorming op de regeringstafel. Hoe moet die hervorming de betaalbaarheid van de pensioenen garanderen?

“Collega Karine Lalieux (minister van Pensioenen (PS), red.) werkt aan een aantal voorstellen. De beslissing om langer te werken, is al genomen, dit draagt bij tot de betaalbaarheid. Belangrijk voor Groen is dat je maar langer kunt werken als het pad van je loopbaan haalbaar is en het werk dus werkbaar is. We moeten het hele loopbaantraject in die zin herbekijken.”

In het regeerakkoord staat dat er ‘meer jaren’ effectief gewerkt moet worden om in aanmerking te komen voor het minimumpensioen. Hoeveel moeten er dat volgens u zijn?

“Momenteel moet je 30 jaar effectief gewerkt hebben om recht te hebben op een stuk van het minimumpensioen. Dat aantal jaren willen we zo laag mogelijk houden. Het volledige minimumpensioen van 1.500 euro zal je krijgen na een volledige loopbaan. We mikken daar op loopbanen van 42 jaar, maar loopbaanonderbrekingen zoals zorg voor kinderen, palliatief verlof of mantelzorg, moeten in de totaliteit van het pakket meegenomen worden. Als je mensen daarvoor gaat straffen door hen een lager pensioen te geven, zullen ze deze stappen niet zetten en dan zit je in een vicieuze cirkel.”

Is die 1.500 euro minimumpensioen nu bruto of netto?

“In het regeerakkoord staat dat we richting 1.500 euro netto gaan. Alles hangt af van de budgetten die we daarvoor kunnen uittrekken. We vermoeden dat we niet voor iedereen aan die 1.500 euro netto gaan geraken, we moeten daar eerlijk in zijn. De minimumpensioenen gaan in elk geval wel opgetrokken worden. Dat is belangrijk, want het zijn die mensen die in armoede zitten.”

Pensioenen van ambtenaren zijn vaak genereus tegenover die in de privé. Kan daaraan geraakt worden?

“Het gelijktrekken van de verschillende statuten is zeer belangrijk. We moeten streven naar een gelijkwaardig pensioen voor werknemers, zelfstandigen en ambtenaren, zonder van de mensen iets af te pakken. Op langere termijn moeten we naar een harmonisatie gaan. Dat maakt zeker deel uit van de oefening.”

De begroting kijkt dit jaar tegen een tekort van 38 miljard euro aan. Staatssecretaris Eva De Bleeker (Open VLD) verwacht van haar collega’s voorstellen tot besparingen. Wat gaat u doen?

“Voor ambtenarenzaken hebben we in het regeerakkoord een traject ingeschreven waarbij we jaarlijks 150 miljoen euro gaan besparen. Daarmee gaan we dat gat van 38 miljard natuurlijk niet vullen. We moeten dan ook structureel inspanningen doen om het tekort te verkleinen. Voor Groen is het belangrijk dat we ook blijven investeren en niet enkel besparen, zoals we na de financiële crisis gedaan hebben. Investeren zal ook werkgelegenheid en welvaart creëren en bijdragen tot de afbouw van de schuld. Ik begrijp de bezorgdheid van collega De Bleeker, zij moet op de portemonnee letten, maar we moeten een goed evenwicht zoeken tussen besparen en slimme investeringen.”

Volgens een recente peiling van HLN/VTMNieuws heeft slechts de helft van de Groen-kiezers vertrouwen in de federale regering. Er is nog werk aan de winkel bij uw eigen achterban.

“Goh, ik denk dat we in een moeilijke periode zitten. Niet alleen bij Groen-kiezers, maar ook bij anderen is het vertrouwen in de regering misschien niet zo groot. Wij proberen in dit regeerakkoord een groene stempel te drukken, maar de covidcrisis maakte het moeilijk om het eigen beleid in de verf te zetten. Post-corona gaan de tegenstellingen tussen de partijen ook weer duidelijker worden, dat is dan de keerzijde van de medaille. Over peilingen ben ik momenteel niet ongerust. Ik vind dat deze regering het land stabiel door de crisis heeft geloodst.”

Binnen de regering staan Groen/Ecolo in veel dossiers vaak lijnrecht tegenover MR. Dat maakt samenwerken wellicht niet gemakkelijk?

“Nee, maar tot nu toe lukt het nog altijd. Als je compromissen kan sluiten met zeven partijen, heb je een grote gedragenheid. We hebben af en toe aan de tafel conflicten, maar we lossen ze wel op. Deze ploeg hangt nog altijd samen en we moeten zorgen dat dat zo blijft, maar ik begrijp ook wel het risico dat op dat vlak bestaat.”

Politieke waarnemers die dit najaar binnen Vivaldi een ideologische clash verwachten, geeft u straks lik op stuk?

“Ik zeker! En ik verwacht velen in de regering met mij. Weet je waarom? Omdat we vanaf de eerste dag geleerd hebben om samen te werken. We hebben crisissen te managen, dat overstijgt de partijpolitiek. Daardoor hebben we vertrouwen opgebouwd. Ook al komen er soms belangrijke ideologische verschillen naar boven en zijn partijvoorzitters wat scherp, op het einde van de dag moet er bestuurd worden. Niemand is er bij gebaat om de zaak te doen ontploffen.”

Kan u voldoende groene accenten leggen als u met zeven partners tot een compromis moet komen?

“In het federale luik van het Europese relanceplan is 55 procent van alle projecten groen en duurzaam, waar Europa zelf maar 37 procent vroeg. Als je per politieke familie zou rekenen, wat je eigenlijk niet moet doen, hebben we als Groenen daar boven ons gewicht gespeeld. Die vergroening zou er zonder ons niet op dezelfde manier gekomen zijn.”