Het afscheidsinterview van Steven Vandeput (N-VA) als minister van Defensie: “Ik ben vaak op de vingers getikt”

BRUSSEL – Vandaag is de laatste dag van Steven Vandeput (N-VA) als minister van Defensie en Ambtenarenzaken. Maandag wordt hij opgevolgd door Sander Loones. Vandeput wordt vanaf 1 januari burgemeester van Hasselt. Voor onze krant blikt hij terug op vier woelige jaren in de Lambermontstraat. “Ik ben geslaagd. Anderen mogen bepalen of dat met onderscheiding is of met grote onderscheiding.”

Waarom verkiest u burgemeester boven minister?

Dat is geen keuze, naar mijn aanvoelen. Ik móest dat engagement aangaan. Mijn partij vroeg mij om de Hasseltse lijst te trekken. Als je dat doet, móet je all the way gaan.

U kon ook neen gezegd hebben.

Dat was volgens mij geen optie. (lacht) Neen, ik wou ook burgemeester worden. Ik vind het wel spijtig dat ik vroegtijdig moet stoppen als minister. Ik ga daar niet flauw over doen. Ik had de rit graag uitgezeten. Het werk is nog niet af.

U zei wel al eens dat u geen tweede legislatuur op Defensie wou.

Dat was een rationele bedenking, geen emotionele. Twee opeenvolgende legislaturen lijken me noch voor de politicus noch voor Defensie een goede zaak. Kijk eens hier. (wijst naar zijn bureau) Ik hoef maar op die knop te duwen en ik word bediend. Een medewerker is zonet koffie komen inschenken. Dat is niet het normale leven.

Als burgemeester zal u dat zelf moeten doen.

Ik zou dat niet erg vinden. Ik heb vier jaar geleden aan de mensen rondom mij gezegd: knijp mij in de wang, eens ik dit leven normaal begin te vinden. Dat is gelukkig niet gebeurd. Maar twee legislaturen zouden niet gezond zijn.

U lag het voorbije jaar vaak onder vuur. Bent u opgelucht dat het voorbij is?

Ik zou niet weten waarom. Ik ben nog steeds elke dag héél graag de minister van Defensie. Dat de vervanging van de F-16’s geregeld is, dát is de enige opluchting. (zwijgt even) Waren we nu september, dan had u kunnen stellen dat 2018 een zwaar jaar was, ook al stond ik altijd recht in mijn schoenen. Maar oktober heeft álles goed gemaakt: de winst in Hasselt, de nieuwe vliegtuigen, de F-35’s. Uiteindelijk was 2018 uitzonderlijk mooi. Ik zal dat wellicht nooit meer meemaken. De SP.A is er niet in geslaagd mij te pakken.

U zal Dirk Van der Maelen, haar defensiespecialist, niet missen?

(droog) Ik zal hem nog zien in de Kamer, zeker? Neen, hij heeft het spel niet mooi gespeeld. Ik vind hem een demagoog. Hij wil eigenlijk uit de NAVO stappen. Wel, dat hij dat dan zegt. Ik heb trouwens vastgesteld dat noch hij noch zijn partij een militair netwerk heeft. Ze hebben zichzelf genekt met die fake e-mails.

“Het groeipad van deze regering zal niet voldoende zijn.
We moeten de uitgaven voor het leger versnellen én verhogen.”

Hebt u aan opstappen gedacht toen in maart de commotie over de nieuwe gevechtsvliegtuigen losbarstte?

Neen, want ik heb géén fout gemaakt. Ik heb mijn voorzitter wel gezegd dat ik ter beschikking sta van de partij. Als zijn aanvoelen was dat de partij te veel schade opliep, dan was ik bereid om op te stappen. Wat was mijn probleem? Dat mijn eerste reactie ongelukkig was. Ik weet dat. Ik was niet op de hoogte van wat naar buiten kwam, maar nadien bleek dat dat ook niet nodig was.

U spreekt over dat rapport waaruit bleek dat de levensduur van de F-16’s verlengd kon worden.

Dat was een pruts. Ik heb een intern én een extern onderzoek laten uitvoeren. Daaruit blijkt dat ik geen fouten heb gemaakt. De aankoop van nieuwe toestellen was gewoon noodzakelijk om geloofwaardig te blijven.

Leg dat nog eens uit.

Wij zijn lid van de NAVO. Willen we dat blijven, dan moeten we loyaal en betrouwbaar zijn. Onze toegevoegde waarde is bijvoorbeeld snelle interventie in de eerste fase van een conflict. Je hebt daarvoor aangepaste vliegtuigen nodig. Wie dat niet inziet, geeft beter toe dat hij uit de NAVO wil stappen. Onze partners zouden het niet pikken dat wij alleen maar medische hulppakketjes afleveren.

Is met die aankoop ook het probleem van onze ontoereikende bijdrage van de baan?

Neen, zeker niet. De NAVO verwacht engagement op drie domeinen, de zogenaamde drie C’s. Contribution is één: deelname aan operaties. Dat doen we goed. Capability is twee: materieel en uitrusting. Daarop zetten we nu een grote stap vooruit, al vroeg de NAVO méér vliegtuigen dan de 34 die wij besteld hebben. Cash is drie. België is op dat vlak na Luxemburg de slechtste leerling van de klas. Wij besteden 0,9 procent van ons bbp aan Defensie, terwijl ons engagement 2 procent is. Deze regering heeft weliswaar een groeipad uitgetekend naar 1,3 procent tegen 2030, maar ook dat zal volgens mij niet voldoende zijn. We moeten de uitgaven voor het leger versnellen én verhogen.

Bent u de voorbije jaren vaak op de vingers getikt?

Ja. Door Trump, maar ook door Europese partners zoals het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk. Ik kan u zeggen dat de NAVO-vergaderingen niet altijd leuk waren.

“Noch de F-35 noch de Typhoon heeft vandaag de capaciteit om kernwapens
te vervoeren.”

Wat doet u dan?

Bescheiden de andere kant opkijken. Gelukkig zat België nooit alleen op de strafbank. Dat maakte mijn positie iets comfortabeler.

Minister van Economie Kris Peeters (CD&V) meent dat tegenover de aankoopprijs van 4 miljard euro een economische return staat van 3,7 miljard euro. Is dat ernstig?

Dat zou zelfs meer kunnen zijn. Het departement Economie heeft een behoudsgezinde berekening gemaakt. Meer dan dertig projecten komen in aanmerking komen voor een return. Daarover zijn afspraken gemaakt met de Amerikanen. Het departement Economie zal dat opvolgen.

Hoeveel op tien geeft u uzelf als minister?

Ik ga daar niet op antwoorden. Ik ben geslaagd. Anderen mogen bepalen of dat met onderscheiding is of met grote onderscheiding. (glimlacht) Ik ben aan deze opdracht begonnen met de open vraag: waar willen we met ons leger naartoe? Ik heb daarover een strategische visienota geschreven. Ik wou een klein, maar slagkrachtig leger van 25.000 mensen. Dat zal lukken. Ik wou méér investeren. Dat is gelukt. De regering heeft beslist om 9,4 miljard vrij te maken. Ik wou van Defensie opnieuw een aantrekkelijke werkgever maken. Ook dat is aan het lukken. Ik mag best tevreden zijn.

Is Defensie écht aantrekkelijker geworden? De VRT bracht onlangs naar buiten dat het aantal militairen nu al onder de 25.000 is gezakt en dat dat binnen vier jaar zelfs naar 22.000 zal zakken.

Die cijfers kloppen niet. We tellen vandaag 27.000 militairen, waarvan er 10.000 meteen inzetbaar zijn, wat meer is dan vroeger. Ik zal u nog een cijfer geven. De échte uitstroom, dus de mensen die ander werk willen, bedraagt amper twee procent. Dat zegt iets over de aantrekkingskracht. Veel bedrijfsleiders tekenen voor dat cijfer. Helaas willen sommige mensen een ander beeld van Defensie scheppen.

De VRT staat niet alleen. Ook de vakbonden klagen dat aan.

(zucht) De vakbonden kunnen niet verkroppen dat iedereen in dit land langer moet werken. Hun kritiek komt áltijd daarop neer.

Is de wereld een mooiere plek geworden in die vier jaar dat u minister van Defensie was?

Hasselt alvast wel, ja. (lacht) Maar voor de rest. (blaast) IS is verslagen in Irak, maar helaas is er geen stabiel systeem in de plaats gekomen. Syrië blijft de problemen opstapelen. Libië is nog steeds een failed state. De politieke onvoorspelbaarheid van Turkije baart mij veel zorgen. Ik vergeet nog Saoedi-Arabië, Rusland, Noord-Korea. (zucht) Als ik het zo bekijk, ga ik nog depressief worden.

Nu u bijna minister af bent, kan u eindelijk iets kwijt over de kernbommen in Kleine Brogel?

(laconiek) Waar heeft u het over?

Het is toch mooi meegenomen dat de F-35 als enige die kernbommen kan verplaatsen?

Noch de F-35 noch de Typhoon (het ander toestel dat in de running was, red.) heeft vandaag de capaciteit om kernwapens te vervoeren. Het al dan niet vervoeren daarvan, vraagt trouwens een aparte regeringsbeslissing. Daar is nu niet over gesproken.

(foto belga)