Hoe stilte kan zorgen voor rust in je lichaam en hoofd

Rust en stilte voelt in een wereld van constante piepjes, pingen en omgevingsruis haast als een ongrijpbaar goed. En toch is het essentieel voor je brein om je gedachten op orde te houden en productief te blijven. Bij deze een luide oproep voor meer stilte.

Tijdens de eerste lockdown werd de wereld stil. Er was geen verkeersdrukte, geen massa mensen om ons heen en dus weinig tot geen geluid. Voor wie de vele lockdowns niet doorbracht in gezinsverband, voelde de stilte soms oorverdovend aan. En toch bood die stilte ook rust. Annemieke Rodenburg, meditatie-experte en organisator van stilteretraites: “Onze tolerantie voor prikkels is als een eeltlaagje op onze zintuigen. De stilte tijdens de pandemie haalde die eelt weg en stelde ons meer open, maar maakte ons tegelijk ook kwetsbaarder. Wanneer we ons na een langere periode van stilte weer in een luidruchtige omgeving bevinden, kunnen we ons snel overprikkeld voelen. Ons lichaam geeft een natuurlijke grens aan die we nu veel meer voelen. We dénken dat die voortdurende geluidsstroom normaal is en we daar bestand tegen moeten zijn. Maar als je niet regelmatig stil staat en gehoor geeft aan jezelf en je noden, fluit je lichaam je uiteindelijk terug.”

Absolute stilte bestaat niet

We zijn gewend geraakt aan een chronische stortvloed van geluidsprikkels. Of het nu gaat om gerinkel, gebiep of gezoem: we worden voortdurend lastiggevallen door geluiden die ons oproepen iets te dóén. En dat terwijl je al met van alles bezig bent. Het zorgt ervoor dat ons lichaam nooit volledig ontprikkelt en stress als standaardmodus aanschouwt. Het werkt niet alleen op de zenuwen, maar heeft ook bewezen invloed op onze gezondheid. Constant geluid om ons heen verhoogt de bloeddruk, tast je slaap aan en vergroot aanzienlijk de kans op oorsuizen en hartaandoeningen. Volgens onderzoek van de Europese Unie tast het voortdurende lawaai van onze moderne levens de gezondheid van 25% van de Europese bevolking aan. Zo’n 16 miljoen mensen hebben bijvoorbeeld last van slaapproblemen door constant geluid, niet ‘s nachts, maar overdag.

Robert Zatorre, Canadese expert in de neurologie van geluid: “In de afwezigheid van geluid, produceert het brein interne vertegenwoordigingen van geluid. Er bestaat eigenlijk niet zoiets als absolute stilte.” Annemieke Rodenburg vult aan: “Als er geen geluid of afleiding is, merk je pas hoe luid het in je hoofd is. Stilte gaat niet enkel over de afwezigheid van geluid, maar ook over rust in je hoofd. Absolute stilte is inderdaad niet mogelijk, maar innerlijke rust is dat wel. Meer nog, het is een noodzakelijk goed in de luidruchtige wereld waarin we leven.”

Mute-knop

Stilte helpt je brein met verwerken en doet het zelfs groeien, waardoor het beter functioneert. Stilte-tijd na een drukke periode of leerzame ervaring zou net zo belangrijk zijn als de kennis die je opgedaan hebt. Momenten van rust zijn cruciaal voor je brein om alle ervaringen te verwerken en ze op een zinvolle manier te kunnen opslaan in het geheugen. Annemieke Rodenburg: “Wie weer moet wennen aan de drukte van de werkvloer, doet er goed aan om tussendoor stilte op te zoeken. De natuur is daar de ideale plek voor. Neem een échte kwalitatieve pauze in de buitenlucht in plaats van ook tijdens je pauze te kletsen met collega’s.”

Geluid is – in bepaalde mate – controleerbaar. Elke computer of telefoon heeft een mute-knop en omgevingsgeluid kan gesnoerd worden door geluidwerende koptelefoons of oordopjes. Alleen ons brein laat zich niet dempen. Een brein in rust is ook een actief brein. Je begint na te denken, te plannen, te analyseren. Net als een hart klopt, denkt het brein. Je kán het niet stilleggen, en dat is ook niet nodig om tot rust te komen. Annemieke Rodenburg: “Het is een illusie dat we geen gedachten hebben, het brein is een vulkaan die blijft pruttelen. Velen denken bij meditatie dat ze hun gedachten het zwijgen moeten opleggen, maar dat lukt niemand volledig. We hebben ongeveer 60 gedachten per minuut, bewust en onbewust. Stilte bereik je als je je niet focust op je gedachten. Een brein dat gericht is op één punt zal rustig worden. Oefeningen waarbij de aandacht op de ademhaling of het lichaam ligt, hebben daardoor een stabiliserende invloed. Het is als een soort resetknop die je induwt om je in het hier en nu te brengen. Met meditatietraining kan je leren om de onrust in je hoofd te verminderen door naar jezelf te leren luisteren. Onze innerlijke stem wordt overstemd door de geluiden en drukte om ons heen, waardoor we niet meer in verbinding staan met onszelf. Als je jezelf niet goed verstaat, weet je ook niet wat voor jou de juiste keuzes zijn. Of waar je grenzen liggen. Die worden daardoor voortdurend overschreden, wat zorgt voor stress, onrust en een verhoogd risico op een burn-out. Wacht dus niet tot het je te veel wordt en las dagelijks stiltepauzes in. Vijf minuten stilte kan al een verschil maken.”

4 X tijd voor stilte

  1. Heb je moeite om de focus te verleggen van je gedachtestroom? Een vol brein kan je leeggieten door aan journaling te doen. Dat is een techniek waarbij je gedurende 10 tot 20 minuten alles wat in je opkomt, neerschrijft. Een eenvoudige to-dolijst kan ook al helpen om de mental load te verminderen.

2. De Mindfulness-app is een praktische manier om onder begeleiding 10 minuten meditatie en interne stilte in je dag te implementeren.

3. Taken waarbij je gefocust bent op één actie bieden ook al rust, zoals wandelen, fietsen, tuinieren en yoga.

4. Bescherm je oren. Vermijd oorsuizen door gebruik te maken van oordoppen bij te luidruchtig omgevingsgeluid.

(tekst Sabrina Bouzoumita – beeld getty)

 

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier