Met z’n leeftijd is hij naar eigen zeggen absoluut niet bezig – “ach, het is toch maar een getal” – maar Zaki maakt op zijn tachtigste wel zijn romandebuut. En dat doet hij met ‘Vergeet het’, een prachtig boek over dementie, verlies en liefde. “Mijn boodschap naar jonge mensen: er is niks ergs aan oud worden, zelfs niet aan dementie.”
Hij wist het op voorhand uiteraard niet, maar Zaki – officieel Jackie Dewaele – speelde als goochelaar met cijfers en letters een kleine maar belangrijke rol in mijn opvoeding. Ik leerde niet alleen cijferen en letteren, maar ook zappen, naar het pas opgerichte VTM in dit geval, waar Zaki met Cijfers en Letters vier jaar lang een kijkcijferhit te pakken had. “Dat programma had wel twintig of dertig jaar kunnen meegaan, maar VTM sloeg in paniek door de komst van VT4. Ik denk dat ze toen een foute beslissing hebben gemaakt door Cijfers en Letters af te schaffen; ook al was ik zelf niet van plan om het nog veel langer te presenteren.”
Hoe ziet uw ideale zondag eruit?
“Op een ideale zondag ga ik ’s middags lekker uiteten en als het even kan, zie ik mijn twee kleinkinderen. ’s Ochtends kijk ik ook graag naar Saturday Night Live, dat dan live in Amerika wordt uitgezonden. Ik heb het wel voor zulke satirische programma’s. Maar verder is de zondag een familiedag, al is het met mijn zonen (Stephen en David, bekend van Soulwax en 2manydjs, red.) – en hun drukke agenda’s – soms wat ingewikkeld. Twee weken geleden heb ik hen nog zien deejayen voor de 70ste verjaardag van de Martino in Gent. Een rare ervaring. Niet omdat ik mijn jongens nog nooit had zien optreden, maar omdat ik plots dacht: moet ik dat ook niet opnieuw gaan doen, plaatjes draaien? Ik zag het plezier van het publiek en kreeg meteen weer goesting om deejay te worden. Ze vragen me nog wel eens, maar verwachten dan dat ik muziek uit de jaren zestig of zeventig draai, terwijl ik zoveel goede nieuwe dancemuziek hoor.”
Waar bezondigt u zich aan?
“Ach, wat betekent een zonde op mijn leeftijd nog? Ongezond eten? Ik ben 80, wat maakt dat nog uit? Dan sterf ik maar twee maanden vroeger, so what! Dat is een van de voordelen van ouder worden: alles wordt zo relatief. Eigenlijk zijn er heel veel goede aspecten aan ouder worden, hoewel de maatschappij ouderen niet altijd even netjes behandelt. Je faalangst valt bijvoorbeeld weg. Het lukt of het lukt niet. Als je jong bent, wil je niet mislukken. Nu maakt het allemaal niks meer uit. De rat race bestaat niet meer, je trekt je veel dingen niet meer aan. Ik ben het al jaren aan het zeggen: ouder worden is een goede zaak. Sterker nog, de laatste tien of twintig jaar van mijn leven zijn de gelukkigste geweest.”
“Een van de voordelen van ouder worden is dat alles zo relatief wordt”
Als je gezond blijft natuurlijk.
“Kijk, dat is een vooroordeel tegenover senioren. Oud en ziek horen blijkbaar bij elkaar, terwijl uit de cijfers blijkt dat oudere mensen een beetje minder ziek zijn dan de rest van de bevolking. Ik vind het in alle eerlijkheid erger om ziek te vallen op je 25ste dan op je 75ste. Uiteraard krijg je als oudere wel wat vaker te maken met mankementen, maar die horen erbij. We moeten daar niet zo zwaar aan tillen. Het is een belangrijke boodschap aan jonge mensen: oud worden is niet erg, zelfs niet als je dement wordt.”
En dat is een mooi bruggetje naar uw boek dat net verschenen is en over dementie, verlies en liefde gaat. Waarom dementie als onderwerp?
“Omdat ik merkte dat de angst voor de dood bij ouderen zo’n beetje verdwenen is, maar vervangen werd door angst voor dementie. Door in gesprek te gaan met dementerenden ontdekte ik dat die mensen niet per se ongelukkig zijn. Ze zitten meestal in een wereld die ze zelf creëren, maar waarin ze wel gelukkig zijn. Als het over dementie gaat, wordt nooit benadrukt dat er met die toestand – want ik wil het niet beschouwen als een ziekte – wel te leven valt. Een van de grote problemen voor familieleden of vrienden is dat het zo moeilijk is om in de gedachtewereld van dementerenden binnen te raken, waar andere wetten en regels bestaan. Dat is trouwens een belangrijk moment in het boek, waarbij Bob, het hoofdpersonage, aankomt bij het zorgcentrum van zijn moeder en even in zijn auto blijft zitten om te beseffen dat hij uit zijn eigen wereld en in die van zijn moeder stapt.”
Ik weet dat leeftijden u weinig zeggen, maar toch: een debuut op uw 80ste is op z’n minst ongewoon.
“Dat klopt, de meesten beginnen er niet meer aan als ze 80 zijn. Maar ik heb dit al heel mijn leven willen doen, en het was er nooit van gekomen. Dat is nog zo’n voordeel van ouder worden: je hebt al wat meer tijd om de dingen te doen die je je altijd al had voorgenomen.”
Zullen we even de jaren negentig induiken? U presenteerde in de beginjaren van VTM ‘Cijfers en Letters’, maar eind jaren negentig was uw tv-carrière al afgelopen. Hoe kwam dat?
“Nog voor er sprake was van VTM, kenden Guido Depraetere en ik elkaar al, en we waren allebei fan van het originele Franse format Chiffres et lettres. Guido heeft dat programma twee of drie keer voorgesteld bij de BRT, maar ze zagen toen nog geen graten in een programma dat dagelijks op tv kwam. Toen VTM werd opgericht, zeiden Guido en ik: nu gaan we het doen. Achteraf heeft de zender, wat mij betreft, een foute inschatting gemaakt door het af te voeren. Ik wilde me sowieso laten vervangen, maar volgens mij had Cijfers en Letters nog twintig of dertig jaar kunnen doorgaan. Ik vond het in ieder geval tijd om me terug te trekken uit de tv-wereld. Ik verdween van het scherm en van de radio, net op het moment dat mijn jongens doorbraken. Heel even waren ze de kinderen van Zaki, maar veel sneller werd ik de vader van Soulwax.” (lacht)
En dat was voor u geen opgave om van het tv-scherm te verdwijnen? De meeste schermgezichten zouden dat vreselijk vinden.
“Een schermgezicht zijn was voor mij nooit het hoogste goed, absoluut niet. Ik vond het wel een heel plezante periode, maar als je je leven laat afhangen van succes op televisie, dan ben je niet goed bezig. Ik zie tegenwoordig gasten op tv die hun hele privacy te grabbel gooien, en die van hun familie. Dat zou ik nooit gedaan hebben.”
‘Vergeet het’ (uitgeverij Horizon), het romandebuut van Zaki, is sinds kort verkrijgbaar bij de boekhandel.
Radio Zaki
“Een van de fijnste dingen in het leven is entertainen, mensen blij maken. Dat is zo’n fantastisch gevoel. Ik zag dat vroeger als deejay, en ik hoop dat ik ook met mijn boek kan entertainen, al zal ik het dan niet onmiddellijk weten. Ook op de radio deed ik dat ontzettend graag. De laatste jaren heb ik nog wel sporadisch als radio-dj gewerkt, meestal in de zomer als ze personeel te weinig hebben. (lacht) Als ze me opnieuw zouden vragen, valt daar zeker over te babbelen. Niet dat ik nog veel ambitie heb, maar ik zou het wel plezant vinden.”