In de nieuwe Streamz Original ‘Dag Vreemde Man’ neemt de Belgisch-Marokkaanse documentairemaker Younes Haidar de kijker mee op een ontdekkingsreis naar zijn eigen identiteit. Maar wanneer Younes acteur Zouzou Ben Chikha vraagt om de documentaire in te lezen, krijgt het hele verhaal een onverwachte wending.
Younes Haidar is een kind van een Belgische moeder en een Marokkaanse vader. Hij groeide op in een typisch Vlaamse context: werd gedoopt, ging naar een witte school en nam deel aan de Scouts. De meeste mensen wisten dan ook niet dat hij Marokkaanse roots had. Ze keken hoogstens vreemd op wanneer ze zijn naam hoorden. Nu is Younes 33 jaar en begint hij meer vragen te stellen bij zijn identiteit. Om antwoorden te krijgen, rijdt Younes heel België en Marokko rond om te gaan praten met de meest uiteenlopende mensen: van rappende oma’s en Marokkaanse metalheads tot Vlaamse extremisten. Maar wanneer hij acteur Zouzou Ben Chikha vraagt om zijn documentaire in te lezen, krijgt hij plots een kritische stem tegenover zich. Zouzou is het niet altijd eens met de keuzes die Younes heeft gemaakt in zijn documentaire. En dat laat hij ook duidelijk merken. Dit leidt tot een diepgaand, amusant en emotioneel gesprek over wie Younes nu echt is.
Het is een zeer interessant format geworden, een soort documentaire in een documentaire. Was dat vooraf de bedoeling?
“Niet helemaal. Ik wilde eigenlijk met mijn docu een kant van Marokko tonen die ik via mijn vriendin met Marokkaanse roots nog maar net had leren kennen. Op dat moment gebeurden er in Vlaanderen een aantal zaken die voor polarisatie zorgden, zoals de opkomst van extreemrechts of de rellen die uitbraken na de WK-wedstrijd België-Marokko. Ik begon mij in te lezen over identiteit en besefte dat dit de basis is van heel dat wij-zij-denken. Ik besefte toen nog niet dat ik eigenlijk zelf met vragen over mijn identiteit zat. Ik ben opgegroeid in een Vlaamse omgeving, heb blond haar en blauwe ogen, maar een Marokkaanse naam. Ik merkte dat ik steeds nieuwsgieriger werd naar dat Marokkaanse deel van me. Noem het een soort identiteitscrisis, maar denk dan de negatieve connotatie weg. Mensen denken al snel dat je in mijn situatie verscheurd wordt door twee uitersten, dat je steeds tussen twee stoelen valt. Op den duur begin je dat ook te geloven, terwijl het eigenlijk net een rijkdom is. Met die mindset ben ik aan mijn documentaire begonnen. En op een gegeven moment had ik een voice-over nodig. Ik wilde iemand extern, iemand met een migratieachtergrond en iemand die wat ouder was, zodat ik als naïeve, zoekende maker weggezet kon worden. Zo ben ik bij Zouzou uitgekomen, die al meteen een paar opmerkingen had. Dat leverde hevige gesprekken op tussen de opnames door, omdat we zo verschillend naar de dingen keken. Die wisselwerking is uiteindelijk deel geworden van mijn documentaire.”
“Noem het een soort identiteitscrisis, maar denk dan de negatieve connotatie weg”
Het is Zouzou die je op weg zet naar het eindresultaat, door je haast te verplichten om er iets veel persoonlijkers van te maken dan initieel bedoeld was.
“Klopt. In aflevering 1 gaat het vooral over polarisering. Ik interview een hoop Vlamingen met een mening over nieuwkomers, ik interview Belgen met Marokkaanse roots over België. Pas op het einde krijg je het gevoel dat het ook wat over mij gaat. In de tweede aflevering begint Zouzou me meer persoonlijke vragen te stellen, over de relatie met mijn vader, met mijn broers. En in de laatste aflevering trek ik naar Marokko, waar ik terechtkom bij de familie van mijn vader en het dus enorm persoonlijk wordt. Best lastig trouwens, omdat ik me heel kwetsbaar heb moeten opstellen. Ik moest toegeven aan een groot publiek dat ik het soms ook niet wist, dat ik zelf nog heel zoekend was.”
Wat is achteraf de conclusie van je zoektocht?
“Grote antwoorden zijn er niet, maar ik ben er wel achter gekomen dat identiteit iets is dat constant verandert. En dat het gevaarlijk is als we blijven vastzitten in identitair denken. Ik hoop dat ik kijkers kan aansporen om na te denken over identiteit, en hoe hard die identiteit in steen gebeiteld lijkt, maar dat eigenlijk niet is. En misschien is dan de conclusie wel dat we allemaal niet zo heel anders zijn. Ik ben zelf meer in Vlaamse kringen opgevoed, maar heb voor de docu de laatste tijd veel in Marokkaanse gemeenschappen gezeten. Ik heb me overal thuis gevoeld. Wat dat betreft is Dag Vreemde Man misschien wel een ode aan beide gemeenschappen. En een poging om de angel uit de discussie te halen. Want de hele wereld lijkt de laatste jaren enorm gepolariseerd. Misschien kan mijn verhaal ervoor zorgen dat mensen zich daar toch bepaalde vragen over gaan stellen.”
‘Dag Vreemde Man’ is integraal te bekijken op Streamz.