Staatssecretaris Eva De Bleeker (Open VLD): “Het was nodig dat ik eens goed van mijn oren maakte”

Wie de komende weken de klantendienst van zijn energieleverancier belt, zou daar merkbaar sneller moeten geholpen worden. Na een regen van klachten dwong staatssecretaris Eva De Bleeker de bedrijven tot een betere service. “Het was nodig dat ik eens goed van mijn oren maakte ”, zegt de staatssecretaris. “Ook al zijn de regels duidelijk, het blijkt soms zó moeilijk om je rechten te laten gelden dat je er als consument de moed bij zou verliezen. En dat kan absoluut niet.”

Het zijn drukke tijden voor Eva De Bleeker. Niet alleen de energiebedrijven eisen veel van haar aandacht op, er was ook de moeilijke oefening voor het opstellen van de federale begroting voor 2023 en 2024. De staatssecretaris nam deze week enkele dagen vrijaf, maar onderbrak die korte herfstvakantie toch even voor een uitgebreid gesprek met onze krant.

De gezamenlijke begroting van de Belgische overheden die u twee weken terug indiende bij de Europese Commissie vertoont voor 2023 een tekort van 33,5 miljard euro, of 5,8 procent van het bruto binnenlands product. Welk gevoel geven deze bloedrode cijfers u?

“Ik zou het natuurlijk ook liever anders zien, maar we leven in een bijzondere tijd waarin de ene crisis de andere opvolgt. We willen als regering alles doen om de burgers en bedrijven te ondersteunen en dat brengt nu eenmaal kosten met zich mee. De covidcrisis heeft aangetoond dat steunmaatregelen werken, want we zagen dat na corona de economie snel weer opleefde. Daarom zit in deze begroting 3,3 miljard euro aan extra steunmaatregelen voor de gezinnen en 1 miljard euro om de competitiviteit van onze bedrijven te ondersteunen. Anderzijds zetten we ook stappen in de goede richting om het tekort structureel aan te pakken, ondanks het feit dat we met die enorme uitgaven zitten. Bijkomende hervormingen van de arbeidsmarkt, de pensioenen en een fiscale hervorming moeten ervoor zorgen dat we écht uit het rood komen.”

De arbeidsmarkthervorming en de pensioenhervorming van deze regering wordt door veel experten echter als onvoldoende gezien om echt impact te hebben op de overheidsfinanciën.

“De huidige maatregelen zijn een eerste stap en het is duidelijk dat er constant zal moeten hervormd worden. Onze arbeidsdeal telt 35 maatregelen, maar daar stopt het niet. De activiteitsgraad in ons land moet omhoog. In Vlaanderen is ongeveer 73 procent van de mensen tussen 20 en 64 jaar aan het werk, in Brussel 68 procent en in Wallonië rond de 65 procent. Dat is te weinig. Bij een deel van de bevolking, vaak ook in allochtone milieus, is de vrouw nog niet aan de slag. Daar zit nog veel potentieel aan mensen die kunnen helpen om die activiteitsgraad naar 80 procent te krijgen. We moeten er echt werk van maken om iedereen aan te spreken. Ook een grote pensioenhervorming is absoluut noodzakelijk, willen we ervoor zorgen dat wie hard werkt zijn pensioen ook effectief betaald krijgt. Het financiële kader dat we hebben uitgetekend voor 2023 en 2024 brengt rust en moet de mogelijkheid bieden om inderdaad de nodige hervormingen te doen.”

Zadelen we, door onvoldoende structurele maatregelen te nemen, onze kinderen en kleinkinderen niet op met gigantische rekeningen?

“Ik herhaal dat vaak bij mijn collega’s. We hebben voor de toekomstige generaties niet alleen een verantwoordelijkheid over hoe we omgaan met het klimaat, maar ook met de overheidsfinanciën. Ik hoop dat dit bij iedereen doordringt. Als je iets vaak genoeg herhaalt, komt men wellicht ook tot dat inzicht.”

De begroting voor 2023 houdt rekening met 3 miljard euro opbrengst van een overwinstbelasting voor energiebedrijven. Mag u zeker zijn van die inkomsten?

“Mijn collega-minister Tinne Van der Straeten (Groen) heeft dat samen met de CREG uitgewerkt. Ik ga ervan uit dat ze dat bedrag halen. Ik reken daar inderdaad wel op binnen de begroting, want het is dat geld dat zal gebruikt worden om de genomen maatregelen voor de gezinnen en bedrijven grotendeels te financieren.”

Voor 2024 zou het begrotingstekort terugvallen naar 3,2 procent van het bbp. Hoe zeker bent u dat we dit halen?

“In normale tijden, met een normale inflatie, ben je daar vrij zeker van, maar in de huidige omstandigheden is dat een groot vraagteken. Wat als Rusland op andere fronten de oorlog opent of het toch een conflict wordt waar Europa rechtstreeks bij betrokken raakt? Daarom ga ik van heel nabij monitoren hoe alles evolueert en indien nodig zullen wij bijkomende maatregelen nemen. Is de oorlog morgen gedaan, dan zal er nog lang economische impact zijn, maar je zal zien dat het consumentenvertrouwen sneller omhoog gaat.”

Wordt een begroting in evenwicht een utopie in de toekomst? Want dan hebben we het nog niet gehad over de kosten van de vergrijzing en de klimaatverandering.

“Dat zou ik niet durven zeggen. Op lange termijn moet een begroting in evenwicht weer lukken. Als we onze activiteitsgraad op de arbeidsmarkt op het niveau van Nederland en Duitsland krijgen en als we kunnen inzetten op een sterke economie, dan ben ik daar wel optimistisch over.”

Alle begrotingen voor deze regeerperiode zijn opgemaakt. Die zien er wellicht toch anders uit dan u bij uw aantreden voor ogen had?

“Ik nam deze bevoegdheid op tijdens de covidcrisis. Je hoopt als staatssecretaris natuurlijk dat je begrotingen kunt maken die een fundament leggen voor de toekomst. Daar werken we ook aan, maar deze crisis geeft veel onzekerheid. Bij covid had je het vooruitzicht op een vaccin en wist je: we komen hier door. Bij een oorlog als deze speelt heel veel onvoorspelbaarheid.”

De begrotingsopmaak van dit jaar kwam weer tot stand via nachtelijke marathonvergaderingen. Waarom moet het altijd zo last minute?

“Het is natuurlijk belangrijk dat iedereen zich kan vinden in een akkoord, dus moet daar goed en lang over gediscussieerd worden. Premier De Croo heeft goed gezocht naar de raakvlakken tussen de partijen. Achteraf is ook gebleken dat alle partijen zich in het begrotingsakkoord kunnen vinden. Maar soms denk ik wel eens dat het allemaal wat sneller en efficiënter zou gaan moesten er alleen vrouwen in de regering zitten.”

Minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) bereidt een fiscale hervorming voor met de bedoeling dat mensen die werken netto meer overhouden. Het geld voor die belastinghervorming zou vooral van de bedrijven moeten komen. Dat zal uw achterban niet fijn vinden.

“Werken moet inderdaad meer lonen, maar dat mag niet op de kap van de bedrijven gebeuren, want die hebben we net nodig om iedereen aan de slag te houden. Ik ga ervan uit dat minister Van Peteghem naar de verschillende visies luistert en tot een hervorming komt die onze mensen en onze bedrijven helpt. Mensen die hard werken, moeten daar de vruchten van plukken, maar bedrijven moeten ook kunnen floreren. Ook daar moeten we een evenwicht zoeken.”

Als het geld om de fiscale hervorming te financieren niet van de bedrijven mag komen, van waar dan wel?

“Ik ga daar geen grote uitspraken over doen. Ik wacht af wat de concrete voorstellen zijn die op tafel komen.”

Na een regen aan klachten heeft u de energiebedrijven gedwongen om maatregelen te nemen om hun dienstverlening en bereikbaarheid te verbeteren. Over welke maatregelen gaat het concreet en zullen die volstaan?

“Het was nodig dat ik eens goed van mijn oren maakte . De energiebedrijven zijn daardoor wel wakker geschoten. Men gaat bijvoorbeeld extra mensen aanwerven om ervoor te zorgen dat de wachttijden bij de klantendiensten worden beperkt. Er is ook een engagement om de voorschotfacturen transparanter te maken. Samen met de federatie van Belgische elektriciteits- en gasbedrijven wordt gekeken hoe de voorschotfacturen transparanter kunnen gemaakt worden. Op papier is het allemaal heel hoopgevend. Men is nu de eerste stappen aan het zetten en natuurlijk volgen we het verder op. Als er geen daling komt van het aantal klachten, stap ik naar de rechtbank om de wettelijke afspraken af te dwingen.”

Hoeveel tijd krijgen de energieleveranciers van u om die plannen effectief in de praktijk om te zetten?

“Men heeft daar zelf termijnen op gezet. Dat gaat over enkele weken tot maximaal één tot twee maanden. De verandering moet heel snel zichtbaar zijn.”

Wat is voor u een aanvaardbare wachttijd bij het bellen van een klantendienst?

“In het Charter Klantvriendelijkheid dat we met de beroepsfederatie van klantendiensten uitwerkten, staat een maximum van 2,5 minuten. In veel sectoren tracht men om dit objectief te bereiken.”

Mogen we de hoop koesteren dat onze voorschotfactuur straks weer daalt wanneer ook de gas- en elektriciteitsprijzen verlagen?

“Momenteel is de markt nog erg volatiel, maar als we zien dat de prijzen laag blijven, moeten die voorschotfacturen weer omlaag. Het kan niet dat de consument de bankier wordt van de energiebedrijven.”

Zou een maandelijkse afrekening van de effectief verbruikte energie voor iedereen niet veel beter zijn? Wie een digitale meter heeft, kan al voor dit systeem kiezen.

“Het is een dubbel verhaal, want dan heb je in de zomer misschien een factuur van 100 euro, maar in de winter een maandafrekening van bijvoorbeeld 1.000 euro. Voor sommige consumenten is dat haalbaar, maar mensen die niet zo’n hoog loon hebben, zien het wellicht als een voordeel om die spreiding te kunnen doen. Maar de mogelijkheid bestaat. Er is ook een afspraak met de energieleveranciers dat ze de optie voor een maandelijkse afrekening duidelijker moeten communiceren. Nu is die vaak moeilijk te vinden en wordt het systeem wat afgehouden door de energiebedrijven.”

Bij een recente actie van het veiligheidspersoneel op de luchthaven van Charleroi bleek dat passagiers geen recht hadden op een vergoeding voor hun gemiste vlucht, omdat de maatschappijen de vluchten niet annuleerden. Als consument voel je je op zo’n moment toch machteloos.

(foto Christophe De Muynck)

“Het is me in mijn rol van staatssecretaris voor consumentenbescherming opgevallen dat, wanneer het gaat om grote luchtvaartmaatschappijen, energiebedrijven of banken, de consument zich vaak voelt als David die tegen Goliath moet strijden. Ook al zijn de regels duidelijk, het blijkt soms zó moeilijk om je rechten te laten gelden dat je er als consument de moed bij zou verliezen. En dat kan absoluut niet. Dat moet echt gedaan zijn. Daar wil ik de komende twee jaar verder de focus op leggen. Het is ook in het eigen belang van die grote spelers dat ze hun klanten goed behandelen. Toen in de coronacrisis reizen niet konden doorgaan, hebben Belgische reisorganisaties er alles aan gedaan om hun klanten te helpen, met vouchers of andere oplossingen. Net als die reisorganisaties moeten ook de grote luchtvaartmaatschappijen en energiebedrijven weer dichter bij hun klanten gaan staan. Dáár moeten we weer naartoe.”

Bij het Meldpunt van de economische inspectie blijft het aantal klachten van burgers over misleiding of oplichting sterk stijgen. Vorig jaar waren het er maar liefst 48.000. Kan die toevloed nog opgevolgd worden?

“We zien het aantal klachten bij de economische inspectie inderdaad enorm stijgen. De helft daarvan heeft met internetfraude te maken, zoals bijvoorbeeld frauduleuze webshops of phishing. Daar gaan we nog meer op inzetten en we willen een aantal zaken ook op een andere manier aanpakken. Momenteel worden bij de economische inspectie websites een voor een door medewerkers gescreend op onder meer de verplichte wettelijke vermeldingen, op valse reviews of niet correcte soldenprijzen. Dat werk zal straks niet langer gedaan worden door mensen, maar via artificiële intelligentie. Een robot zal alle websites controleren. Zo houden we meer mankracht over om grote dossiers met multinationals die er de kantjes van af lopen aan te pakken en ervoor te zorgen dat consumenten hun rechten kunnen laten gelden en krijgen waarvoor ze betalen. In de begroting voor 2023 staat voor die artificiële intelligentie een budget van 1 miljoen euro gepland. Die investering zal zichzelf terugbetalen. Zo voorkomen we op een efficiënte manier dat mensen het slachtoffer worden van internetfraude.”

U draait nu twee jaar mee in de nationale politiek. Hoe kijkt u daarop terug?

“Het was een bewogen tijd en het is ook op persoonlijk vlak een heel ander leven. Ik heb veel geleerd en veel meegemaakt. Het is een hele eer om dit te mogen doen en ik doe het ook heel graag. Ik hoop dat ik mee kan bouwen aan ons land ná de crisissen. Ik doe dit met heel veel overtuiging en wil dit ook in de toekomst heel graag blijven doen.”