Voormalig premier Guy Verhofstadt (Open VLD) trekt ten strijde in Gent en Europa: “De populisten zijn niet dood.”

Guy Verhofstadt (Open Vld) is nog steeds alive and kicking. De oud-premier voelt zich helemaal in zijn sas als Brexit-onderhandelaar voor het Europees parlement. Hij heeft trouwens ook weer, weliswaar bescheiden, lokale ambities. Als de kiezer dat wil, zal hij volgend jaar wél zijn zetel in de Gentse gemeenteraad opnemen.

In oktober zijn er lokale verkiezingen. Verhofstadt maakte in januari al bekend dat hij de Gentse lijst zal duwen. Dat deed hij in 2012 ook, maar toen besloot hij zijn zetel niet op te nemen. Dat kan deze keer anders zijn, zegt hij. “Ik heb er wel zin in, ja. Op voorwaarde dat ik een goede uitslag haal, en de Gentenaars mij dus willen. Ik woon en leef in Gent en heb iets te vertellen over die stad.” Verhofstadt zetelde al in de gemeenteraad van 1976 tot 1982 en van 2007 tot 2009. Hij benadrukt wel dat hij in de eerste plaats deelneemt om zijn poulain en lijsttrekker Mathias De Clercq te steunen. “Hij zou de beste burgemeester zijn voor Gent. Mathias combineert ervaring als schepen en jeugdig enthousiasme, een zeldzame combinatie. Gent is voor hem ook een emotionele kwestie, wat mooi is.”

Wat hebt u te vertellen over Gent?

De stad is de voorbije twintig jaar onder paars in positieve zin geëvolueerd. Vergelijk foto’s van toen en nu: die zeggen alles. Maar nu is de tijd gekomen voor een andere burgemeester, een jong en enthousiast iemand als Mathias. De stad staat voor een grote uitdaging: én attractief blijven voor toeristen én voor de mensen die er wonen. Dat is geen eenvoudig evenwicht. Zie Barcelona en Amsterdam: zij worstelen daarmee.

N-VA wil dat de lokale verkiezingen over migratie en identiteit gaan.

Ik heb al eeuwen een probleem met het woord identiteit. Nationalisten misbruiken dat om mensen collectief in één kast te stoppen. Wij, burgers, mogen dat niet aanvaarden. Elke mens is anders. Je kan geen groepen catalogiseren. Migratie is iets anders. Lokale verkiezingen gaan over de leefbaarheid van een stad. Migratie is één aspect daarvan. Maar mobiliteit, cultuur en economie zijn even belangrijk.

Zit er sleet op paarsgroen in Gent?

Neen, dat zou ik niet zeggen. Ik vond ook niet dat er in 2007 sleet zat op paars op nationaal niveau. Wat is er nadien gekomen? Crisis na crisis, ellenlange regeringsonderhandelingen. Paars was een voorbeeld van stabiliteit. Maar je hebt mensen nodig die zo’n project kunnen incarneren. Mathias zou dat kunnen.

Sluit u samenwerking met N-VA uit?

Mathias houdt alle opties open. Dat is zijn verantwoordelijkheid. Hij kent de situatie beter dan ik. (fijntjes) Ik kan die ook niet kennen. N-VA zit al aan een derde lijsttrekker op korte tijd.

U noemt de positieve evolutie van Gent. De stad lijdt ook al jaren onder schandalen. Wat loopt er fout?

(kort) Dat moet u de verantwoordelijken vragen. Wat ik zie, is dat er zaken naar boven komen. Dat is goed in een democratie. Ik zie ook dat de problemen aangepakt worden, dat er gewerkt wordt aan meer transparantie. Dat is voor mij het voornaamste.

Ik heb zin in de gemeenteraad, Ja. Op voorwaarde dat de Gentenaars mij willen.

Politici krijgen de wind van voren omdat ze betaalde mandaten cumuleren. U doet dat ook. Ziet u daar graten in?

Neen. Ik heb een mandaat in het Europees Instituut voor Bestuurskunde in Maastricht en in een investeringsfonds, Sofina. Die zijn perfect compatibel met mijn werk in het Europees parlement. Iedereen moet dat zo voor zichzelf uitmaken. Mandaten mogen niet botsen. Ik denk trouwens dat niemand te klagen heeft over mijn werk. Ik krijg vooral kritiek dat ik te radicaal bezig ben. (lacht)

De nieuwssite Politico zette u daarom in het lijstje van twaalf mensen die 2018 om zeep kunnen helpen. Andere namen zijn Silvio Berlusconi, Chris Froome en Megan Markle. Is dat een eer voor u?

(droog) Dat is ironisch bedoeld, hè. Ik hou nogal van dat oude Vlaamse spreekwoord: zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Europa heeft harde ingrepen nodig. Wie zegt dat het geleidelijk kan, zit fout. Dat werkt niet vandaag. Kijk naar Macron: hij gaat bijna verder dan mij in zijn streven naar Europese integratie.

Politico verwijst naar uw rol als onderhandelaar van de Brexit.

Ik voer die onderhandelingen voor het Europees parlement. Voor ons staat centraal: de rechten vrijwaren van de drie miljoen Europeanen die in Groot-Brittannië werken en van de anderhalf miljoen Britten die in Europa werken. Zij mogen geen nadeel ondervinden van de Brexit. Ik ben daar radicaal in, ja. Theresa May (Britse premier, red) heeft al gezegd dat ze die rechten wil terugschroeven. Wel, het parlement zal neen zeggen tegen zo’n uitkomst.

Welke gevolgen zal de Brexit hebben voor ons land?

Dat zal afhangen van de handelsovereenkomst. Als we erin slagen de tarifaire barrières laag te houden, zal de impact beperkt zijn. In een ideale situatie blijven de Britten in de eenheidsmarkt. Maar dan moeten ze ook het vrij verkeer van personen aanvaarden. Dat willen ze niet. Dus zal wellicht een zuivere handelsovereenkomst gesloten worden, zoals met Canada en de VS. Dat is trouwens wat voor wrevel zorgt in Groot-Brittannië. Meer en meer mensen beseffen dat die Brexit vooral nadelen zal opleveren voor hen.

De Brexit is voorzien voor 29 maart 2019. Bent u zeker dat die er komt?

(resoluut) Wij houden met één hypothese rekening: de Brexit. Met niets anders. Ik denk wel dat een nieuwe generatie Britse politici binnen tien à vijftien jaar een poging zal doen om weer toe te treden.

Bent u nu dan niet uw energie aan het verspillen?

Neen. Ik zie de Brexit niet als finaliteit, integendeel. (enthousiast) Dit is een unieke gelegenheid om de Unie eindelijk écht te hervormen. Je voelt dat Europa aan populariteit wint. Ik zeg niet dat burgers minder kritisch zijn, maar de drang om de Unie te verlaten, daalt wel. Dat is dankzij die Brexit. Dit momentum moet aangegrepen worden. Als dat niet lukt, zal de weerslag pas echt groot zijn. De populisten en nationalisten zijn niet dood.

Ik denk dat niemand te klagen heeft over mijn werk. Ik krijg vooral kritiek dat ik te radicaal bezig ben.

Weet u al of er effectief sprake was van Russische inmenging in het Britse referendum?

Meer en meer zaken wijzen daarop, ja. Europa heeft nu een speciale unit opgericht die zich specifiek zal bezighouden met het voorkomen van hacking, en dus van buitenlandse inmenging. Zo moet het.

Wat vond u van charmeoffensief van premier Michel (MR) naar Rusland en Poetin toe?

De banden doorbreken met Rusland zou het domste zijn wat een lidstaat nu kan doen. Dat geldt ook voor Europa. We zijn afhankelijk van elkaar. Maar we hebben een nieuwe strategie nodig. Wij, de liberale fractie, zullen binnenkort een plan op tafel leggen. We moeten Rusland nauwere economische samenwerking aanbieden in ruil voor politieke hervormingen. Dat kan perfect complementair zijn met de sanctiepolitiek. Die nieuwe strategie moet de impasse doorbreken.

Ik gun u uw optimisme, maar Poetin zal staan springen om politieke hervormingen door te voeren als u, of Europa, dat vraagt.

De Helsinki-akkoorden van de jaren zeventig leken aanvankelijk ook wishfull thinking (akkoorden over samenwerking tussen West-Europa en de Sovjet-Unie, red). Ik noem dit Helsinki 2.0.

Michel noemde Poetin een man met humor. Hebt u hem ook zo ervaren?

Ik heb destijds als premier weinig grappen met hem gemaakt. Ik heb hem geconfronteerd met de moord op journaliste Politkovskaya en met zijn persoonlijke transitie van democratisch tot autocratisch leider. Ik mag trouwens niet meer binnen in Rusland. Ik sta op de blacklist.

U wordt er 65 in april. Denkt u al aan uw pensioen?

Wil u daarover zwijgen, ja. Ik protesteer tegen de vermelding van dat cijfer. (lacht) Neen, volgend jaar zijn er Europese verkiezingen. Wellicht ga ik mij nog één keer smijten.

“Goed migratiebeleid leidt tot sterkere sociale zekerheid”

Hoe moet Europa omgaan met migratie?

Dat is dé uitdaging. Vandaag is er geen migratiebeleid. De lidstaten houden dat tegen. Europa zou eindelijk zijn buitengrenzen moeten beheren. De Dublin-verordening werkt niet (asielaanvraag moet gebeuren in het land van aankomst, red). Je moet grensposten opzetten, ook in landen als Egypte en Libanon, waar vluchtelingen en economische migranten terecht kunnen. Die posten moeten alle dossiers behandelen en doorgang verlenen voor wie daar recht op heeft. Vervolgens moeten die mensen verspreid worden over Europa zodat ze niet allemaal naar hetzelfde land gaan.

Bart De Wever (N-VA) ziet het migratievraagstuk als een keuze tussen open grenzen of sociale zekerheid. Akkoord?

Helemaal niet. Vandaag geraken miljoenen vacatures in Europa niet ingevuld. Dat zet een rem op onze groei. We hebben economische migratie nodig. Maar dat moet gecontroleerd gebeuren. Een goed migratiebeleid zal leiden tot een sterkere sociale zekerheid.

(foto Belga)