Hilde Crevits, de machtigste politica van Vlaanderen, over gelijke rechten en seksisme: “Ik bewonder mijn vader die een echte feminist is”

“Het glazen plafond doorbreken, dat is dé uitdaging”, zegt Hilde Crevits aan de vooravond van Internationale Vrouwendag. De leading lady van de Vlaamse regering, ooit meewarig een kippetje genoemd, is ook scherp voor de rectoren die # MeToo fout aanpakken volgens haar. “Ik was echt kwaad. Er moet één gezamenlijk meldpunt komen.”

Dinsdag 8 maart is Internationale Vrouwendag. Een belangrijke dag, zegt Hilde Crevits stellig. “Wereldwijd zijn er zóveel vrouwen die geen gelijke rechten genieten. Dat maakt mij kwaad. Ik ben blij met het thema van dit jaar. Emancipatie is óók een mannenzaak: zonder de mannen zullen de vrouwen nooit gelijke rechten krijgen. Dat is zó waar. Ik bewonder daarom mijn vader die een echte feminist is. Hij heeft mij doordrongen van het idee dat mannen en vrouwen gelijkwaardig zijn. Mijn moeder ook, hoor. Zij was de eerste lerares in Torhout die bleef werken nadat ze moeder was geworden. Dat was niet evident in die tijd.”

Het CD&V-kopstuk is de enige vrouwelijke viceminister-president in de Vlaamse regering. Of ze daarom ook de machtigste politica van Vlaanderen is? “Dat denk ik niet”, zegt ze. “Ik krijg vooral te horen dat ik geen brute machtsvrouw ben. Ik vind het belangrijk om draagvlak te zoeken. Ik vind het wel triestig, en dat meen ik echt, dat ik daar de enige vrouw ben. Dat kan véél beter.”

Bent u een feministe?

“Dat is een moeilijke vraag. ( denkt na ) Ik ben extreem gevoelig voor gelijkwaardigheid, dus ja, wellicht wel. Maar je zal mij snel niet op de barricaden zien staan. Ik heb dat één keer gedaan. U weet welk incident, zeker?”

Fris het geheugen eens op.

“Het ‘kippetjesincident’. Ik was één jaar parlementslid. Ik zat in de commissie Openbare Werken. Marc van den Abeelen, een liberale man, was voorzitter. Ik diende vraag na vraag in, maar die werden telkens afgewezen. Ik raakte gefrustreerd, omdat ik niet begreep waarom. Ik vroeg mijn partijgenoot Carl Decaluwé om eens exact dezelfde vraag in te dienen. Wat gebeurt er? Zijn vraag wordt wél aanvaard.”

U meent het?

“Ik was woedend. Dat was verdorie puur seksisme. Ik ben naar de pers gestapt. ( windt zich op ) En weet je hoe Van den Abeelen reageerde? ‘Ach, dat zijn de kippetjes van het parlement.’ Ik stond perplex. Gelukkig heeft het een goed gevolg gekregen. Sindsdien moet gemotiveerd worden waarom een vraag geweigerd wordt. Weet je wat ook frappant was? Dat vooral vrouwen kritisch waren omdat ik naar de pers stapte. ‘Die wil aandacht’, kreeg ik te horen. Ik heb me daar weinig van aangetrokken. Het is trouwens bijgelegd met Van den Abeelen.”

Is seksisme in de politiek een probleem?

“Niet meer, denk ik. Alhoewel: wat Ursula von der Leyen al twee keer heeft meegemaakt met Charles Michel, amai. Dat is gruwelijk. Ik begrijp dat echt niet. Dus ja, het bestaat nog. Ik hoop dat Michel het thema van dit jaar ter harte neemt.”

Hebt u veel drempels ondervonden omdat u een vrouw bent?

“Neen, dat niet. Meer zelfs: ik heb kansen gekregen ómdat ik een vrouw ben. Zonder quota was ik wellicht geen parlementslid geworden. Maar dat ik daarna drie keer meer dan 100.000 stemmen heb gehaald, heb ik niet aan mijn gender te danken. Ik betreur wel dat vrouwen anno 2022 nog altijd beoordeeld worden op hun uiterlijk.”

Zouden mannen dat minder meemaken? Ook de haartooi en de oranje blos van Donald Trump waren gespreksvoer. Of de schoenen van Conner Rousseau.

“Oké, maar het is toch anders. Het is minder scherp. Na mijn allereerste optreden in De Zevende Dag schreef Marc Reynebeau een artikel over mijn kleren, kapsel en andere blablabla, maar geen woord over de inhoud. Hij zou dat niet geschreven hebben over een man. Enkele weken geleden nog werd in een krant geschreven dat Joke Schauvliege naar een schoonheidsspecialiste moet. Dat is toch beschamend?”

Welke vrouw is voor u een inspiratiebron?

“Er zijn kleine en grote voorbeelden. Thuis was mijn moeder mijn voorbeeld, op school was dat mijn turnjuffrouw Blanche. Zij heeft mijn competitiegeest sterk ontwikkeld. Later ook mijn schoonmoeder die op haar eentje een kleuterschool runde. In de politiek was Miet Smet een inspiratiebron.”

Er zijn misschien meisjes die Hilde Crevits antwoorden op deze vraag. Wat doet dat met u?

“Dat is een grote verantwoordelijkheid. Ik vind het daarom belangrijk om regelmatig te spreken met jonge vrouwen. Het feit dat iemand doorgroeit, heeft vaak te maken met zelfvertrouwen en durven risico’s nemen. Jongens zijn daar beter in dan meisjes. Ik heb ook faalangst, ik heb ook drempels moeten overwinnen, maar zie: het kán. Het is mij gelukt. Daar wil ik andere meisjes van overtuigen. Geloof in jezelf. Durf springen.”

Hebt u nog faalangst?

“Ja. Het is al beter, maar het is niet weg. Ik heb soms veel tijd nodig om te springen. Zie het stikstofakkoord. Dat was de moeilijkste beslissing uit mijn loopbaan. Ik heb daar nachten van wakker gelegen. Zou ik wel springen? ( even stil ) Ik heb het gedaan om de boeren perspectief te geven. Ik wil een sterke landbouw in Vlaanderen.”

Ik wil daar even op inpikken. De boeren zijn kwaad op u. Ze noemen het akkoord waanzin. Bent u nog te overtuigen?

“Er loopt een openbaar onderzoek. Het akkoord is maar definitief als het in een decreet gegoten is. Maar ik wil die mensen geen blaasjes wijsmaken. De druk op de omgeving moet naar beneden, de stikstofuitstoot moet dalen. We hebben hiervoor véél budget vrijgemaakt: 3,6 miljard euro. Het overgrote deel is voor landbouw. Ik hoop dat ze dat beseffen. Wat me grote zorgen baart, is het perspectief op groei. Daar hebben ze een punt. Dat kunnen we vandaag te weinig geven.”

Eerlijk: zou u jonge mensen aanraden om te boeren in Vlaanderen?

“Já, het is ook voor hen dat we dit akkoord sluiten. Als we nu de band tussen groei en vervuiling doorknippen, kunnen we in 2025 opnieuw soepeler zijn. Dat is mijn ambitie. ( op dreef ) Zonder boeren ben je extreem kwetsbaar. Of wil je afhangen van het buitenland voor je eten? Neen, toch? Het fundamentele probleem is het gebrek aan respect voor de boeren. Een kilo diepgevroren spinazie kost 1,20 euro in de supermarkt. De boer krijgt daarvan 10 cent. Dat klopt niet. ( kwaad ) En dan zegt Lidl dat duurzaam niet duur hoeft te zijn. Mijn voeten, zeg. We mogen allemaal wat chauvinistischer zijn.”

Terug naar het thema. Hoe kijkt u naar # MeToo ?

“( denkt na ) Ik ben heel gevoelig voor dit debat. Er zijn mannen die zich compleet ongepaste vrijheden permitteren. Het is goed dat deze zaken eindelijk besproken worden. Er is niets zo delicaat als een machtsrelatie. Er zijn veel relaties die op het werk ontstaan. Dat moet ook kunnen. Maar het wordt gevaarlijk als er macht bij komt kijken. Zag u de thrillerreeks Borgen ? De premier voelt zich eenzaam, heeft wilde seks met haar chauffeur en ontslaat hem de dag nadien. Dat is een voorbeeld van een machtsrelatie die misbruikt wordt. Dat moet echt vermeden worden.”

Is er ooit van u verwacht dat u uw lichaam in de schaal wierp om carrière te maken?

“( verrast ) O neen, dat heb ik gelukkig nooit meegemaakt. Ik mag er niet aan denken. Ik straal misschien een zekere assertiviteit uit. ( lacht ) Als mensen te dicht in mijn kring komen, dan zeg ik dat ook vlakaf. ( denkt na ) Als ik die verhalen lees van universiteitsstudenten die aanbiedingen krijgen van professoren, dat is zó afschuwelijk. Ik kan daar zeer moeilijk tot bijna niet mee om. Het gaat hier om een machtsrelatie, hè. De rectoren hebben fout gereageerd, vind ik. Ik was echt kwaad. Dat baart me zorgen voor de toekomst.”

Wat had dan moeten gebeuren?

“Er moet één gezamenlijk, onafhankelijk meldpunt komen voor grensoverschrijdend gedrag. Toen ik nog Onderwijsminister was, heb ik hen dat ook voorgesteld. Zij wilden dat niet, zij wilden een eigen meldpunt binnen de universiteit. Ik begreep hun motivatie wel, maar wat als een student het niet vertrouwt? Dat hij of zij denkt dat hun klacht niet correct behandeld zal worden? Want dat gebeurt vandaag, hè: er zijn studenten die geen klacht durven indienen. Ik heb de rectoren onlangs opnieuw gesproken én opnieuw gevraagd om één meldpunt op te richten. Dat hoeft daarom niet in beheer te komen van het nieuwe mensenrechteninstituut. Dat mag van mij zelfs in gezamenlijk beheer van de universiteiten. Maar de aanpak zou overal gelijk moeten zijn.”

Als het over gelijke rechten gaat, wat is dan vandaag de grootste uitdaging?

“Voor Vlaanderen: het glazen plafond doorbreken. Carrière maken, doorstoten naar de top, het blijft moeilijker voor vrouwen dan voor mannen. Je ziet dat in de politiek, de overheid, het bedrijfsleven, noem maar op. Dat hangt samen met de loonkloof.”

Die bedraagt in België 9,2 procent, volgens een rapport van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen. Dat betekent dat vrouwen gemiddeld 9,2 procent minder verdienen per uur.

“( knikt ) Wat Europees gezien niet slecht is, maar absoluut voor verbetering vatbaar. Het is dus niet zo dat een vrouw minder betaald wordt voor hetzelfde werk, het is wel zo dat een vrouw gemiddeld minder verdient. En dat is een probleem. Het heeft meerdere oorzaken, volgens mij. Het heeft te maken met zelfvertrouwen zoals ik al zei. Het blijkt uit onderzoek dat vrouwen zich minder kandidaat stellen voor carrièrefuncties. Mannen vinden sneller dat ze daar recht op hebben. Het is ook het traditionele rollenpatroon dat nog altijd speelt. Vrouwen doen vaker precaire jobs waar de lonen lager liggen, zoals zorg en poetshulp. Het is ook opvoeding.”

Zouden vrouwen ook minder onderhandelen over loon dan mannen?

“Ik denk het wel. Ik probeer dat te vermijden door zelf elk jaar te kijken welke mogelijkheden er zijn op het kabinet, maar als er mensen om opslag komen vragen, zijn het altijd mannen, op een uitzondering na.”

U bent minister van Werk. Wat kan u doen?

“( op dreef ) We moeten vrouwen stimuleren om het glazen plafond te doorbreken. Ik ben geen grote fan van quota. Die zijn goed voor een korte periode, maar worden best snel weer afgeschaft. Ik geloof wel in rolmodellen. We besteden daar veel aandacht aan. We willen dit jaar ook coachingprogramma’s opstarten voor ambitieuze vrouwen. Vrouwen zijn minstens even goede leiders als mannen, maar ze willen te vaak mannen kopiëren. Dat hoeft niet. Dat heeft opnieuw met zelfvertrouwen te maken.”

Het gaat ook over de combinatie werk en gezin, zegt het Instituut. Het stelt voor om kinderopvang volledig fiscaal aftrekbaar te maken. Is dat een goed voorstel?

“Elke drempel moet verdwijnen, dus betaalbare kinderopvang is zeker belangrijk. Het zou gratis moeten zijn voor wie de kloof tussen werken en niet-werken klein is. Maar is het ook nodig voor wie pakweg 3.000 euro verdient? Dat denk ik niet. Die zal het werken niet laten omdat de kinderopvang een stukje betalend is.”

Worstelt u met de combinatie werk en gezin? Of vindt u dat geen fijne vraag?

“Ik vind dat een fijne vraag, maar krijgen mannen die vraag ook?”

Van mij wel.

“Dat klopt. Ik lees dat ook. Ik ga eerlijk antwoorden: ik zou geen minister kunnen zijn als ik niet getrouwd was met een man die ook gevoelig is voor gelijke rechten. Opnieuw: emancipatie is ook een mannenzaak. Maar het is soms een worsteling, moet ik toegeven. Toen de kinderen kleiner waren, hebben we bedjes laten plaatsen op het kabinet. Ik vond dat superbelangrijk. Anders zou ik hen veel te weinig zien.”

Nemen uw kinderen u dat kwalijk?

“Ik denk van niet. Ik ben altijd moeder, ook als ik werk. Ik ben altijd bereikbaar voor hen, eender waar of wanneer. Als thuis belt, dan neem ik op. Ik heb ooit een speech onderbroken omdat mijn dochter belde. Ik ben naar buiten gegaan om op te nemen. Weet je waarom ze belde? Omdat ze haar zwempak niet vond. ( schatert het uit ) Mijn man is trouwens jarig op 8 maart. Het is dus zéker ook zijn dag.”

Zou er oorlog zijn in Oekraïne, mocht Rusland bestuurd worden door een vrouw?

“Boeiende vraag. Ik heb er ook al over gepraat. ( denkt na ) Ik denk niet dat geslacht een rol speelt in deze oorlog. Het gaat over persoonlijkheid. Het gaat over een leider die bereid is om mensen te doden om zijn ambities te bereiken. ( feller ) Ik kan daar écht niet bij. Hoe beangstigend is dat? Godverdekke . Het maakt me somber over de mensheid. ( even stil ) Het is geen fijne afsluiter van een nochtans fijn gesprek.”