Vicepremier en Vivaldi-boegbeeld Frank Vandenbroucke (Vooruit) slaat terug: “Het fatalisme over de begroting is overdreven”

Meester Frank. Vier jaar geleden was hij het witte konijn van de federale Vivaldi-regering. Vandaag is hij nagenoeg de laatste verdediger. Voor onze krant maakt de socialistische vicepremier de balans op. Soms belerend, soms geprikkeld, maar altijd overtuigd van wat hij zegt. “Onze budgettaire prestatie is beter dan die van de vorige regering, waar geen socialisten in zaten.” Voor je van je stoel valt, zou ik je zeker aanraden verder te lezen!

“Ik schud eigenlijk nog altijd geen handen”, zegt hij met een beetje schroom nadat ik hem gezwind de hand had geschud. Doorgaans geeft hij een vuistje, voegt hij eraan toe. Een erfenis van corona. “Oei, mijn excuses”, zeg ik. Hij weer: “Geeft niet, hoor. Het is niet dat ik smetvrees heb of zo. Maar ik heb deze voormiddag vergaderd met tientallen Europese collega’s. Als je die allemaal de hand moet schudden … Neen, dan is een vuistje toch beter. Er gaan nog zoveel virussen rond.”

No worries, beste lezers, we gaan het vandaag niet over vermaledijde virussen hebben met Frank Vandenbroucke, wél over het rapport van de regering en de woelige campagne. De Vooruit-minister doet immers voor het eerst in veertien jaar weer mee aan verkiezingen – hij trekt de federale lijst in Vlaams-Brabant.

Toen ik u twee jaar geleden sprak, was u nog niet zeker. Wat heeft u over de streep getrokken?

“Ik wil mijn werk op Volksgezondheid verderzetten. We hebben al veel in gang gezet, maar we hebben nog veel te doen. Dat is mijn ambitie. Bovendien vind ik het maar normaal dat ik mij presenteer aan de kiezer na deze legislatuur.”

Zou u geen andere ministerportefeuille meer aanvaarden?

“Neen. U weet dat ik onverwacht gevraagd ben om tot deze regering toe te treden. Ik heb ja gezegd omdat het over Volksgezondheid ging. Omdat ik op dit domein iets kan bijdragen, denk ik. Voor iets anders moet men mij niet meer vragen.”

Hoe gaat u zieltjes winnen? U lijkt me geen man die markten afschuimt.

“U vergist zich, hoor. Ik was in de jaren negentig één van de pioniers van de huisbezoeken in mijn partij. Ik vind het net heel interessant om te luisteren naar de zorgen van mensen. Maar ik moet bekennen dat ik daar nu volstrekt geen tijd voor heb. Vergeet niet dat wij ook Europees voorzitter zijn. Daar komt veel bij kijken.”

De campagne is intussen ook inhoudelijk losgebarsten. Open Vld heeft een stevig snoeiplan klaar om de ontspoorde begroting op orde te krijgen. Verdient dat geen navolging van elke partij?

“De liberalen willen besparen op gezondheidszorg. Dat verdient dus absoluut géén navolging. Ik zie trouwens dat N-VA, Vlaams Belang en Open Vld over elkaar tuimelen om te zeggen hoeveel ze daarop gaan besparen. Dat zou een grote vergissing zijn. (benadrukt) Als de coronacrisis ons iets geleerd heeft, is het toch wel het belang van sterke gezondheidszorg. Zelfs Winston Churchill zei ooit dat gezonde burgers het grootste wapen zijn van een land. En hij kon het weten.”

“Ik behoor tot de gelukkigen die voorlopig geen therapeut nodig hebben. Maar het is hout vasthouden. Een mentaal probleem kan iedereen overkomen”

Kent u Churchills geheim voor een lang leven?

“Neen. Nu zal het komen, vrees ik.”

‘Whisky, en vooral geen sport’, zei hij.

“(lacht) Ik vreesde al zoiets. Op dat vlak volg ik hem dus niet.”

Open Vld wil de groeinorm in de gezondheidszorg terugschroeven van 2,5 naar 1,5 procent. Zou dat zo dramatisch zijn?

“Je zal dat later cash betalen. Toen ik in 1999 minister werd, was de groeinorm 1,5 procent. Gevolg: veel onvervulde noden. Om die achterstand in te halen, zijn de uitgaven sommige jaren met 4,5 procent gegroeid. Wat eigenlijk te veel is. Ik ben blij dat we deze legislatuur een stabiele norm van 2,5 procent hadden.”

Terug naar de initiële vraag. Zou niet elke partij een snoeiplan moeten opstellen?

“Maar wij zullen dat ook doen, hoor. Elke partij moet een programma neerleggen bij het planbureau. Van ons zal dat een realistisch programma zijn dat aandacht heeft voor de begroting zonder te besparen op zorg, onderwijs en sociaal beleid.”

Welke moeilijke maatregelen gaat u dan wel nemen? Of vindt u de focus op de begroting overdreven?

“Het fatalisme vind ik soms overdreven. Alsof er plots niets meer mogelijk zou zijn. Dat is niet zo. Dat neemt niet weg dat de begroting beter moet. En hoe gaan wij dat doen? Door zelf zuiniger en efficiënter te zijn. Door te kijken naar bepaalde subsidies. Geld smijten naar elektrische wagens, vinden wij crazy en ik kan zo veel voorbeelden geven van gekke subsidies. Maar wij zien ook nieuwe inkomsten mogelijk bij de grote vermogens. Dus neen, ik ben niet bang van moeilijke maatregelen.”

Vindt u de miljonairstaks van de PVDA een goed idee?

“(zucht) Ik heb weinig boodschap aan een partij die aan de zijlijn staat te roepen. Wij hebben in deze regeerperiode vijf miljard opgehaald bij de grote vermogens, de banken, de energiesector en de multinationals. (scherp) Dat is het verschil tussen PVDA en Vooruit: zij roepen, wij doen. In de volgende regering willen wij nieuwe stappen zetten richting eerlijke fiscaliteit. Ik kijk daarvoor vooral naar inkomsten uit vermogen, niet naar het vermogen zelf.”

Misschien moet de overheid ook wat zuiniger worden op consultancy? Als ik alleen al naar uw portefeuille kijk: 43 miljoen euro.

“Dat is op vrij grote schaal gebeurd tijdens de coronacrisis, ook door de vorige regering. Ik ga daar geen kritiek op geven. Iets anders is wat de Vlaamse regering doet: de overheidskaders afbouwen en vervangen door consultants. Ik zou liefst van al het personeelskader van de overheid opnieuw versterken. Dat zou het beste antwoord zijn op het probleem van de consultants.”

Laten we eens het rapport van de regering opmaken. De ambitie was bewijzen dat België nog werkt. Bent u daarin geslaagd?

“Absoluut. De regering heeft twee zware crisissen goed én menselijk bestuurd. Dat is het beste bewijs. Er is geen land ter wereld dat de koopkracht zo goed beschermd heeft. Tegelijkertijd hebben we de armoede afgebouwd. (benadrukt) Dat is een uitzonderlijke prestatie, maar daar spreekt niemand over. Dat heeft inderdaad een budgettaire impact. Maar ik durf onze budgettaire prestatie naast die van de Zweedse regering te zetten, waar geen socialisten in zaten. Meer zelfs: wij hebben beter gepresteerd.”

Dat blijkt toch niet uit de cijfers? Het tekort bedraagt 28 miljard euro.

“Toch wel. U moet eens kijken naar het structurele primaire saldo van de federale overheid. Dat is het saldo zonder de factoren waar de regering weinig kan aan doen. (toont tabellen) In de vorige regering ging dat achteruit, terwijl het onder Vivaldi verbeterde. De Zweedse regering had nochtans de perfecte omgeving om te saneren, maar ze heeft dat niet gedaan. (zwijgt even) Wij hebben wél zware inspanningen gedaan. Is het genoeg? Neen. Maar het is niet allemaal kommer en kwel. Je moet het in zijn geheel bekijken. Vergeet ook niet dat de begroting ergens over gaat, hè. Dat gaat over noodzakelijke uitgaven voor gezondheidszorg. Dat gaat over het pensioen van uw vader. Of wat stelt u voor? Dat u zelf zijn pensioen gaat betalen?”

“N-VA, Vlaams Belang en Open Vld tuimelen over elkaar om te zeggen hoeveel ze gaan besparen op gezondheidszorg. Dat verdient geen navolging”

Los van zijn pensioen stel ik voor dat u geen hypotheek legt op de toekomst van mijn kinderen.

“(windt zich op) Dat is overdreven. Dat doen wij niet. Echt niet. Maar als je vandaag zou besparen op gezondheidszorg, dan ga je dat morgen cash betalen. Dat is wat ik wil zeggen. De veroudering van de bevolking vraagt nu eenmaal een enorme inspanning.”

Economen wijzen vooral op de stijgende pensioenkost. Vindt u dat de regering daar genoeg hervormd heeft?

“Neen. Ik had verder willen gaan. Ik vind dat mensen die 42 jaar gewerkt hebben, volwaardig met pensioen moeten kunnen – ook al zijn ze nog maar 60 jaar. Ik vind wel dat je een minimum aantal effectief gewerkte jaren mag vragen. Dat kan voor mij 25 jaar zijn, of zelfs meer. Daarover hebben we helaas geen akkoord gevonden. We mogen wel fier zijn op de pensioenbonus die we hebben ingevoerd.”

De grote hervormingen zijn voor de volgende regering, zegt uw collega-vicepremier Vincent Van Peteghem (CD&V).

“Ik ga niet akkoord. Hij is er niet in geslaagd om al zijn hervormingen goedgekeurd te krijgen. Dat is jammer. Maar ik heb inzake gezondheidszorg wel heel belangrijke hervormingen doorgevoerd. Dat zijn ook grote dingen.”

Geestelijke gezondheidszorg was uw topprioriteit. Hebt u een steen kunnen verleggen?

“Absoluut, en dat maakt me gelukkig. (enthousiast) We hebben dit thema uit de taboesfeer gehaald én toegankelijk gemaakt voor iedereen. We hebben een nieuw aanbod gecreëerd voor mensen die langdurige problemen ervaren. Zij kunnen aan een goedkoop tarief naar de psycholoog. Er zijn intussen al 300.000 mensen die van dat aanbod gebruik gemaakt hebben. Uit onderzoek blijkt trouwens dat deze mensen sneller opnieuw aan het werk gaan dan mensen die niet op het aanbod ingegaan zijn. Daarnaast hebben we enorm geïnvesteerd in crisisopvang. Er komen meer dan 1.400 extra hulpverleners. Maar we zijn er nog niet.”

Hebt u zelf al eens een therapeut geraadpleegd?

“Neen. Ik behoor tot de gelukkigen die dat voorlopig niet nodig hebben. Maar het is hout vasthouden. Een mentaal probleem kan iedereen overkomen.”

Misschien zou de regering wel eens deugd hebben van een groepssessie?

“Wij houden voortdurend groepssessies. (lacht) Alexander (De Croo, Open Vld, red.) is onze therapeut en meestal vervult hij die rol goed. Al moet hij soms heel hardnekkig zijn en vraagt het allemaal veel tijd.”

MR-voorzitter Bouchez zei in Het Laatste Nieuwsdat hij nog liever naar het buitenland verhuist dan een tweede Vivaldi op de been te brengen. Volgt u hem?

“(droog) Al die Wetstraatpraat interesseert mij niet. Hij doet maar. Ik ben niet geïnteresseerd in wie het met wie doet. Het belangrijkste is wat we gaan doen. We moeten de begroting op orde brengen en tegelijk de koopkracht beschermen en blijven investeren in gezondheidszorg. Dat is de uitdaging en daar ben ik mee bezig.”

Migratie hebben we nog niet genoemd. Toont het succes van Vlaams Belang niet aan dat de mensen vooral daarvan wakker liggen?

“Als ik met mensen spreek, dan hoor ik vooral concrete zorgen. Over de facturen die ze moeten betalen, over de kostprijs van gezondheidszorg, over hun werk. Wij zijn de partij van de concrete zorgen. Dat verschil wil ik toch even in de verf zetten. Natuurlijk zijn wij ook bezig met migratie, maar dat is geen thema waar je met simpele slogans voor oplossingen kan zorgen. Wie dat wel gelooft, moet vooral eens kijken naar wat er in Italië aan het gebeuren is. Ik vind trouwens dat Nicole de Moor (staatssecretaris voor Asiel en Migratie, CD&V, red.) goed werk levert.”

Ook uw partij is niet vies van simpele slogans. Of vindt u echt dat CD&V ons terug naar de middeleeuwen wil slingeren?

“Die campagne wordt niet herhaald. De verwijzing naar de middeleeuwen was niet goed. Maar we mogen toch zeggen – dat is trouwens de waarheid – dat CD&V in het federaal parlement geen vooruitgang wil boeken in moeilijke kwesties zoals abortus, euthanasie en draagmoederschap. Wij denken dat die dingen beter geregeld moeten worden.”

En wie dat niet denkt, wil terug naar de middeleeuwen?

“(geprikkeld) Wat ik zeg, is: door met de voeten te slepen, houdt CD&V vooruitgang tegen. Dat is alles. Dat mag ik toch zeggen? Over de middeleeuwen hoort u mij niets zeggen. Die campagne, waar u blijft over doorgaan, wordt niet herhaald.”

Loopt u Vlaams Belang niet achterna, als u tegenstanders op sociale media letterlijk en figuurlijk zwartmaakt?

“Neen. Dat vind ik niet. Als je zelf wil investeren in gezondheidszorg, en de andere partijen tuimelen over elkaar om daarop te besparen, dan mag je dat toch duidelijk maken aan de kiezer? Vlaams Belang verspreidt alleen maar lege slogans en zaait tweedracht in de samenleving. Dat staat mijlenver van wat wij doen.”

U bent vier jaar geleden teruggekeerd naar de politiek op aandringen van toenmalig voorzitter Conner Rousseau. Is het nu uw beurt om bij hem aan te dringen om terug te keren?

“(lacht) Neen, zo werkt het niet. Ik ben blij dat Conner me destijds teruggehaald heeft. Anders zou ik niet meedoen aan de verkiezingen. Maar ik vind dat Conner zelf moet beslissen over zijn toekomst. En dus laat ik hem met rust. Ik denk dat dat het beste is voor iedereen. Zijn toekomst is van hem, niet van u en niet van mij.”