Jos D’Haese, scherpschutter van PVDA en koning van TikTok: “Ik ga de shit van de Vlaamse regering niet opkuisen”

Quizvraag: wie is de populairste politicus op TikTok? Verrassend antwoord: Jos D’Haese, de scherpschutter van de PVDA. Zijn partij zit stevig in de lift – met dank aan de graaischandalen. Maar hoe kijken de marxisten naar heikele thema’s zoals migratie en klimaat? Jos D’Haese over de regularisatie van mensen zonder papieren, de geheimen van TikTok en stoppen met veggie.

De PVDA zou volgens de laatste peilingen tien procent van de Vlamingen kunnen overtuigen. De radicaal-linkse partij zou daarmee zelfs groter worden dan Open VLD en Groen. Om maar te zeggen: het gaat hard voor de marxisten in Vlaanderen. “Ik voel dat ook op straat”, zegt Jos D’Haese, amper 31 jaar en al de Vlaamse numero uno van de partij. “De reacties, zeker van jongeren, zijn overweldigend. Eindelijk een partij die luistert en de realiteit kent, zeggen ze. Weet je wat het verschil is met andere partijen? Onze parlementsleden verdienen gemiddeld 2.300 euro (het overige loon wordt afgestaan aan de partij, red.). Dat maakt dat wij kunnen leven en denken zoals gewone werknemers. Als je 6.000 euro verdient, dan kan je dat niet meer.”

Is het voeden van de antipolitiek niet uw verdienmodel?

“U bedoelt dat wij schandalen uitspitten zoals de graaipensioenen? Dat is niet het voeden van antipolitiek, maar het voeren van eerlijke politiek. Het is toch onvoorstelbaar dat parlementsleden vinden dat een pensioen van 7.800 euro niet genoeg is? Veel mensen zeggen mij: jij doet me weer geloven in de politiek.”

“U bent een nestbevuiler”, zegt Jean-Marie Dedecker. Krijgt u dat vaak te horen?

“Dat gebeurt, maar dat doet mij weinig. Ik wil ook niet tot het nestje behoren van politici die elkaar beschermen om hun privileges niet te verliezen. Alle andere partijen zijn in dat bedje ziek – óók Vlaams Belang. Weet je wat de collega’s het meeste kwaad maakt? Dat wij elk jaar bij de begroting voorstellen om onze lonen te halveren. Dan zakt de sfeer diep onder nul.” (lacht)

Ook Vooruit lijkt in opmars, volgens de peilingen. Juicht u dat toe?

“Dat progressieve partijen vooruitgaan, zou een goede zaak moeten zijn. Maar ik maak mij zorgen over de richting die Conner Rousseau uitgaat. Dat is geen progressieve richting, maar de N-VA-richting. Een sleutelmoment was vorig jaar in november, toen de vakbonden op straat kwamen voor betere lonen. Wat zei Rousseau? Dat ze ongelijk hadden. Dat vond ik echt onvoorstelbaar. Ook op sociaal-cultureel vlak schuift hij op naar rechts, en dan kijk ik niet alleen naar zijn racistische uitspraken. Na de aanslag in Brussel wees hij naar migratie in plaats van het te hebben over de besparingen op justitie. (feller) Dat hij zelfs kinderen wil opsluiten in gesloten centra, is toch onaanvaardbaar! Waar ben je dan mee bezig als linkse partij?”

Is het denkbaar dat Vooruit op deze manier stemmen afsnoept van Vlaams Belang?

“Dat is zijn betrachting. Maar hij vergist zich. Links is nog nooit sterker geworden door rechts achterna te lopen. Hij kan zo misschien één verkiezing winnen, maar op lange termijn zal hij zijn eigen partij uithollen. Vooruit is nu al veel progressieven en vakbondsmensen aan het verliezen.”

Als het over de asielcrisis gaat, is uw partij opvallend stil. Bent u bang om kiezers kwijt te geraken?

“Maar neen. Wij gaan dat debat niet uit de weg, maar wij doen niet mee aan het geroep van rechts. Wat is het grote taboe als het over migratie gaat? De vraag waarom mensen vluchten. Kijk naar de aanslagen op Gaza. Naar waar denk je dat deze mensen zullen vluchten? Naar hier, hè. Maar de partijen die het luidst roepen dat we geen vluchtelingen willen, zijn wel de partijen die Israël steunen. Ik vind het bovendien problematisch dat bijna elk debat verlegd wordt naar het migratiethema. De aanslag in Brussel is het beste voorbeeld.”

De terrorist was een afgewezen asielzoeker. Vindt u dat geen punt?

“Die man had al lang in de bak moeten zitten in Tunesië. Dát is het punt. Maar waarom was hij nog niet opgepakt? Omdat justitie niet naar behoren werkt. En dat heeft veel te maken met de besparingspolitiek.”

“Ik schop niet naar beneden zoals de anderen doen”

Wat zou u doen met de meer dan 100.000 mensen die hier illegaal zijn? Of vindt u dat geen probleem?

“Je kan die niet allemaal oppakken en op de vlieger zetten. Dat gaat gewoon niet. Ik doe ook niet mee aan het criminaliseren van al die mensen. Dat zij hier in illegaliteit willen leven, wijst erop dat zij uit erbarmelijke omstandigheden komen. De meesten van hen werken hier trouwens, weliswaar in het zwart en dikwijls aan hongerlonen. Dat moeten we aanpakken, want werkgevers gebruiken dit maar al te graag om sociale dumping te organiseren waardoor de lonen van alle arbeiders onder druk komen te staan.”

Pleit u dan voor regularisatie? Zodat deze mensen weer op de radar komen?

“Laat me eerst een misverstand wegwerken: wij zijn niet voor open grenzen. Maar voor wie hier werkt, en dus bijdraagt aan onze economie, moet regularisatie een optie zijn, volgens mij. Je zou daar met objectieve criteria naar moeten kijken.”

Dat durven nog weinig politici bepleiten.

“Ik zeg niet dat we ze allemaal moeten regulariseren. De criminelen moeten als criminelen behandeld worden. Maar ik ga niet naar beneden schoppen zoals andere partijen doen en alles wat fout loopt in de schoenen van migranten schuiven. Het zijn niet de migranten die onze lonen laag houden en hun miljoenen naar Panama versluizen. Maar daar hoor ik de rechtse partijen nooit over.”

Intussen zit u al meer dan vier jaar in het Vlaams Parlement. Voelt dat nog altijd als een congres van boekhouders, zoals u ooit zei?

(lacht) “Toch wel, ja. Het blijft een vreemde omgeving. Een beetje ingeslapen. Het verschil met de Kamer is groot. Vind jij dat niet? Nochtans beschikken we over belangrijke bevoegdheden. (fijntjes) Helaas worden deze vakkundig verprutst. De Vlaamse regering is een even groot fiasco als Vivaldi, maar het komt minder aan de oppervlakte, omdat de Vlaamse politiek minder leeft.”

Zou u niet liever in het federaal halfrond zitten?

“Voor de debatten misschien wel, maar niet voor de thema’s. Ik vind echt dat we hier over wezenlijke dingen praten. Bovendien kan het Vlaams Parlement wel wat vuur gebruiken. Wij brengen dat erin.”

Kwatongen zeggen dat u uw tussenkomsten schrijft in functie van uw TikTok-filmpjes. Is dat denkbaar?

(zucht) “Echt waar, zeg. Zulke verwijten catalogiseer ik onder de noemer jaloezie. Ik heb meer dan een jaar mijn nikkel afgedraaid in de PFOS-commissie over organische chemie. Dat heb ik niet gedaan voor TikTok, hoor. Het is één keer gebeurd dat ik tijdens een tussenkomst verwezen heb naar een liedje dat ik daarna ook gebruikt heb op TikTok. Voilà, weg mythe. Los daarvan vind ik TikTok wel een belangrijk medium, zeker om heel direct met jongeren te communiceren.”

U bent daar met 140.000 volgers de populairste politicus. Wat doet u beter dan de anderen?

“Eerlijk: ik blijf zelf ook verbaasd over het aantal volgers. Het is allemaal begonnen tijdens de coronacrisis toen ik veel berichten kreeg van jongeren over onderwijs en mentaal welzijn. Dat ik die bezorgdheden meenam naar het parlement, werd ongelooflijk gewaardeerd. Ook mijn parler-vrai zal meespelen: ik neem geen blad voor de mond. Wat mij trouwens opvalt, is dat werkende mensen meer op TikTok zitten dan op Instagram. Als ik aan een stakingspiket kom, dan blijken ze mij vooral van TikTok te kennen.”

De staatsveiligheid raadt politici af om TikTok te gebruiken. Wat doet u daarmee?

(haalt schouders op) “Je moet dat advies eens lezen. Het wordt afgeraden omdat het van de Chinezen komt. That’s it. Sorry, maar zulke analyses overtuigen mij niet. Dat neemt niet weg dat ik bezorgd ben over onze privacy. Ik ben de eerste pleitbezorger voor strengere regels, maar dan wel voor álle sociale media, en dus ook voor Facebook en X, waar nu een gekke miljardair aan het hoofd staat die extreemrechtse theorieën verspreidt.”

Wie vertrouwt u het meest: de Amerikaanse of de Chinese overheid?

(denkt na) “Ik vertrouw geen van de twee. Maar ik stel wel vast dat het intussen bewezen is dat de Amerikanen zelfs de Duitse bondskanselier afluisteren. Dat kan van de Chinezen nog niet gezegd worden.”

Stikstof is het zwaarste dossier dat nog op de plank van de regering ligt. Steunt u de strijd van bevoegd minister Zuhal Demir (N-VA)?

“Neen. Ik vind dat wij een nepdebat voeren over percentages en drempelwaarden, terwijl het zou moeten gaan over de toekomst van onze landbouw. Dat het model moet veranderen, staat vast. Onze boeren werden de voorbije decennia gedwongen – door Europa, door de banken en door de machtige agrobusiness – om altijd maar groter te worden. Méér koeien, méér varkens, méér megastallen. Het is toch maf dat wij in Vlaanderen minder vlees eten, maar wel meer vlees produceren. Dat is allemaal bedoeld voor de export, terwijl de boeren daar niet rijk van worden.”

“Ik ben bijna twintig jaar vegetariër geweest, maar ik ben gestopt. Op de duur vraag je je af of je jezelf niet voor de zot houdt”

U klinkt zoals Demir.

(feller) “Maar zij houdt geen rekening met de belangen van individuele boeren. Zij rijdt vooral voor de industrie. Dat is haar probleem.”

Hoe zou u stikstof aanpakken?

“Je moet eerst streven naar een eerlijke prijs voor de boeren. Anders kun je dit debat zelfs niet voeren. Vandaag zijn er enkele multinationals die monsterwinsten maken op voeding, terwijl onze boeren amper rondkomen. Het is tijd dat de politiek tussenkomt en de grote spelers aan banden legt. Zodra je eerlijke prijzen bekomt, kun je beginnen nadenken over een ander landbouwmodel dat meer rekening houdt met de omgeving. Een model gericht op de eigen markt, en niet op export.”

Dat is lange termijn. Het is vandaag dat de rechter geen vergunningen meer uitreikt omdat het stikstofbad vol zit. Hoe lost u dat op?

(aarzelend) “Ik heb daar geen wonderoplossing voor, dat zeg ik eerlijk. Ik weet zelf ook niet hoe je hier op korte termijn uit geraakt. En sorry, maar je mag dat eigenlijk ook niet verwachten van mij. Ik ga de shit van de Vlaamse regering niet opkuisen, hoor. Zij hebben twintig jaar de ogen gesloten, dat zij het nu maar oplossen.”

Dat is opvallend eerlijk. Ik lees trouwens dat u geen vegetariër meer bent. Dat moet u even uitleggen.

(lacht) “Ik ben bijna twintig jaar vegetariër geweest: van mijn 12de tot mijn 30ste. Vorig jaar ben ik ermee gestopt. Ik wou op de familiebarbecue niet meer die lastigaard zijn die altijd veggieburgers vraagt. Ik ben vegetariër geworden omdat ik het klimaat wou redden. Maar op de duur vraag je je af of je jezelf niet voor de zot houdt. Ik moet vandaag vaststellen dat mijn individueel engagement geen sikkepit veranderd heeft. Begrijp me niet verkeerd: ik blijf bewondering hebben voor mensen die hun individueel gedrag aanpassen voor een mondiaal probleem. Maar als we de klimaatverandering willen tegengaan, dan zullen we dat collectief moeten doen.”

En vindt u vlees dan lekker?

“In het begin viel dat redelijk tegen. (lacht) Maar intussen kan het mij wel eens smaken, ja.”

Zou uw partij niet wat meer ballen moeten tonen op klimaatvlak? U zegt wel dat de klimaatverandering een prioriteit is, maar u bent tegen elke maatregel die fossiele brandstoffen ontmoedigt.

(windt zich op) “Ik ben tegen elke maatregel die de verantwoordelijkheid bij het individu legt. Dat heeft niets met ballen te maken. (op dreef) Ik wil naar de echte schuldigen kijken. Dat is niet de havenarbeider die met zijn auto naar het werk rijdt, omdat hij geen bus kan nemen. Dat zijn wel de grote oliemaatschappijen die ongeziene winsten maken op de kap van het klimaat. Maar als je de taksen op diesel verhoogt, wie is dan het slachtoffer?”

Dus u vindt een belasting op vervuiling een fout principe?

“Ja, als het niet leidt tot gedragsverandering. Als je wil dat de havenarbeider zijn auto laat staan, dan moet je beter openbaar vervoer organiseren. Als je wil dat de mensen niet langer verwarmen op gas, dan moet je hun huizen isoleren.”

Als u het klimaat echt wil redden, dan zal u ook moeilijke maatregelen moeten nemen, meneer D’Haese.

(fel) “Maar ik ben daarmee akkoord! We zullen moeilijke maatregelen moeten nemen, maar dan wel binnen een zinvol kader. Vandaag wordt het klimaatbeleid te veel afgeschoven op het individu. Als morgen het landbouwmodel echt verandert, dan laat ik mijn stukske vlees graag weer vallen. Maar waarom zou je dat vandaag nog doen, als de vleesproductie toch blijft stijgen? Dat is weinig zinvol.”

Dat staat genoteerd. Bedankt voor dit gesprek en zie: ik heb u deze keer niet gevraagd of Stalin een massamoordenaar was.

(fijntjes) “Ik zou ja geantwoord hebben. Maar uw ding staat uit, zeker?” (lacht)