Raoul Hedebouw, voorzitter van PVDA: “Wij doen mensen weer goesting krijgen in politiek”

“Als ik 10.000 euro zou verdienen? Ik zou ook zweven!” De eerste gast in onze prestigieuze politieke reeks ‘Opstand in Brussel’ is Raoul Hedebouw, de voorzitter van de radicaal linkse PVDA. Een platte populist of de bevrijder van het volk: de meningen over de jolige Waal zijn verdeeld. In dit pittige gesprek legt de man zélf bloot wie hij is en waar hij voor staat. Heel straf: Hedebouw verklapt ook zijn twee breekpunten voor regeringsdeelname.

Vriend en vijand zijn het over één iets wél eens: dat Raoul Hedebouw een authentiek en bevlogen man is. Dat blijkt ook vandaag als hij stipt op tijd de deuren van het stadhuis open zwiert. Alleen. De perfect tweetalige Luikenaar heeft zelden een woordvoerder mee. Dat maakt van hem een uitzondering onder de voorzitters. “Wat een geweldige locatie”, roept hij uit, als we langs borstbeelden en wandtapijten naar het salon wandelen waar we het gesprek gaan doen. “Je proeft hier echt nog de sfeer van de revolutie. Het zal je niet verbazen dat ik mij hier als een vis in het water voel. (lacht) Wie weet staan we vandaag opnieuw voor zo’n radicale breuk.”

Hedebouw is bioloog van opleiding, maar blijkt ook zijn historische pappenheimers te kennen. Hij vertelt honderduit over het stadhuis, de opstand en het beruchte café De Zwaan, eveneens op de Grote Markt. “Het is dáár dat Karl Marx zijn teksten heeft geschreven. Je moet je verleden kennen als je de toekomst wil schrijven. Ik ben nu een podcast over Hendrik Conscience aan het beluisteren. Een tip van Bart De Wever – echt waar. De eerste keer dat ik zijn advies opvolg. (schatert het uit)”

Zou u zichzelf een revolutionair noemen?
“Ja, maar niet in de oude betekenis van het woord. Het volk heeft al belangrijke zaken verworven. Democratie, sociale zekerheid, vakbonden, enzovoort. Ik geloof wel dat we een nieuwe radicale breuk nodig hebben. We moeten af van het kapitalisme. En dat kan alleen gebeuren van onderuit, vanuit het volk. Is er daarvoor een opstand nodig? Vandaag niet, al weet je nooit wat de toekomst brengt.”

Che Guevara, uw idool, greep naar de wapens.
“Maar hij opereerde in een totaal andere context, waar geen democratie bestond, maar repressie tegen het volk. Of de partizanen: ik ben nog altijd blij dat zij de wapens opnamen tegen de nazi’s. Maar vandaag is dat niet nodig. Wij willen de bekommernissen van het volk in het parlement brengen en zo tot verandering komen. En dat werkt: zie de btw-verlaging op energie.”

Was u tweehonderd jaar geleden ook op straat gekomen tegen koning Willem I?
“Ik denk het wel, ja. Dat was een historisch moment en het gevolg van de klassenstrijd. De vorming van natiestaten was eigenlijk een progressieve zaak. Het betekende het einde van de feodaliteit en de almacht van koningen. Helaas werd de Belgische revolutie, die gegroeid is vanuit het volk, al snel gekaapt door de burgerij. En zo kregen we toen een situatie waarin we nog altijd zitten: dat de rijkste één procent van de bevolking alle macht in handen heeft. Het volk plukt zelden de vruchten van de revoluties die het op gang brengt. Dat is de tragiek.”

“Dit land is een fiscale hel voor werkenden en een fiscaal paradijs voor rijken”

Hoe zou dat komen?
“Omdat de politieke leiders zich laten verleiden door de macht. (benadrukt) Dat zien we tot op vandaag. Kijk naar de socialisten en de groenen. Eens ze aan de macht zijn, vergeten ze hun principes. De controle van het volk op de leiders zou veel groter moeten zijn. Eén keer om de vijf jaar stemmen, is niet genoeg.”

Zegt één van de machtigste politici van het land …
“Ik ben de partijvoorzitter met de minste macht, denk ik. Ik zou het niet moeten riskeren om voortdurend ballonnetjes op te laten zoals anderen. Onze partij heeft een kritische achterban, en maar goed ook. Maar het klopt wel dat de partijen te veel macht hebben. Dat is niet gezond.”

De hel en het paradijs

Genoeg voorafjes. Het is tijd om ter zake te komen. Wat als Raoul Hedebouw vandaag een opstand zou mogen organiseren, in welk domein zou dat zijn? Dat is wat wij in deze reeks te weten willen komen. De PVDA-voorzitter heeft niet lang moeten nadenken over deze vraag, zegt hij. “In de fiscaliteit. Dit land is een fiscale hel voor werkenden en een fiscaal paradijs voor rijken. Denk alleen al aan de achterpoortjes voor multinationals die wagenwijd open staan. Dat zorgt ervoor dat de grote fortuinen altijd maar groter worden én dat de ongelijkheid groter wordt. De sleutel om dat tegen te gaan, is eerlijke fiscaliteit.”

U wil daarom een rijkentaks invoeren?
“(knikt) Een miljonairstaks voor wie meer dan vijf miljoen euro bezit. Dat is dus de rijkste één procent. Dat zal elk jaar acht miljard opbrengen. (op dreef) Wij gaan niet doen wat Vivaldi gedaan heeft: het geld uit de zakken van de werkmensen kloppen. Zie de hogere accijnzen op energie. Of de effectentaks: het is de hogere middenklasse die dat betaalt, niet de miljardairs. Zij glippen ook hier door de mazen van het net. Bovendien heeft de happy few haar rijkdom zelden zelf vergaard. Vaak is het zelfs via achterpoortjes verworven. Wie betaalt er erfbelasting in dit land? De kleine man, niet de grote fortuinen. Zij kunnen dat omzeilen door gebruik te maken van stichtingen. Of de meerwaarde op aandelen: nul procent belastingen! Dus het fabeltje dat er al taksen betaald zijn op dat geld, mag de vuilbak in.”

Hoe kan u weten wie vijf miljoen euro bezit?
“Wij willen een fortune-on-web opzetten, waar de superrijken zelf hun vermogen moeten aangeven.”

Denkt u niet dat zij zullen zeggen: ‘kust ze, meneer Hedebouw, ik ga dat niet invullen’?
“Dan gaan zij de fiscus over de vloer krijgen. Wij willen een speciale cel oprichten die zich bezighoudt met de grote fortuinen. En laat ons eerlijk zijn: de staat weet al heel veel, hè. Zo’n groot verschil zou de opheffing van het bankgeheim niet maken. (windt zich op) Hoeveel kleine zelfstandigen zouden de laatste jaren controle gekregen hebben over de btw en zo? Dat zijn er véél, hoor. Maar de groten: die worden ongemoeid gelaten. Wij vinden dat niet normaal.”

Zou u in een regering treden zonder deze rijkentaks?
“Neen. Dat is één van onze twee breekpunten. De tweede is de verlaging van de pensioenleeftijd naar 65 jaar. Ik wil daar heel helder in zijn. Wij zijn bereid om compromissen te sluiten, maar niet op deze twee punten.”

Wat zou u doen met de opbrengst? De gigantische schuldenput dempen?
“Neen. Schulden maken, vind ik niet zo’n probleem, zolang we deze maar gebruiken om productief te investeren in onze economie. Wij gaan niet mee in het neoliberale begrotingsfabeltje van Europa. Met de opbrengst willen we allereerst de pensioenen verhogen. Ik vind het onmenselijk dat het pensioen lager ligt dan de rusthuisfactuur. Ten tweede willen we investeren in een groot isolatieplan. Dat is goed voor de mensen en het klimaat.”

Iets anders. Zou u op straat komen voor meer Vlaamse autonomie?
“Neen. De PVDA is de enige Belgische partij en ik ben daar fier op. Tot wat heeft al die splitsingsdrang geleid? Tot minder efficiëntie en meer ministers. We hebben vier ministers van Mobiliteit en ze staan alle vier elke morgen in de file. Komaan! In covid-tijden en ook bij de overstromingen was het zelfs een killing factor.”

Hoe ziet uw ideale België eruit?
“Ik ben voorstander van het Duitse federalisme. Er mogen van mij drie of vier regio’s bestaan, maar de federale overheid moet de baas zijn. Wij zouden daarom de meeste bevoegdheden, zoals klimaat en mobiliteit, weer overhevelen naar het federale niveau. De regio’s kunnen bevoegd blijven voor zaken zoals onderwijs, cultuur en ruimtelijke ordening.”

Wat als de meerderheid van de Vlamingen voor N-VA en Vlaams Belang stemt? Is de logica dan niet dat het land gesplitst wordt?
“(aarzelend) Dat is wat die partijen willen. Maar dat is niet wat de mensen willen, ook hun kiezers niet. En wie zal dat betalen, denk je, die splitsing? De werkende klasse, hè! Wij gaan daar alles aan doen om dat te vermijden.”

Laten we eens naar uw partij kijken. Mag ik de PVDA een communistische partij noemen?
“Ik zeg liever marxisme, want communisme doet denken aan Rusland en China en dat zijn niet onze modellen. Wij willen af van het kapitalisme, van een samenleving die alleen gericht is op winst. Dat is de theorie, maar even belangrijk is de strijd die wij daaraan koppelen. Wij geloven in de kracht van volksmobilisatie en willen dat in het parlement brengen.”

“Als socialisten en groenen aan de macht zijn, dan vergeten ze hun principes”

Waarin verschilt u van de socialisten?
“Vooruit is misschien links in woorden, maar vaak rechts in daden. Het beste voorbeeld is de loonblokkering die zij mee goedgekeurd hebben. Dat staat mijlenver van wat links hoort te doen. Vooruit zou wat meer moeten luisteren naar vakbonden en middenveld.”

‘U bent een lafaard’, liet PS-voorzitter Paul Magnette onlangs noteren, omdat u alleen maar roept, maar niet zelf wil besturen.
“(blaast) Je voelt dat de socialisten bang zijn van ons. En terecht. Wij gaan linkse oppositie blijven voeren. (benadrukt) Máár: wij willen hen ook de hand reiken. Laat ons samenwerken. Ik ben vragende partij. Maar zij willen dat niet. De socialisten willen blijkbaar alleen met N-VA discussiëren. Dat begrijp ik niet.”

Omdat ze u niet vertrouwen.
“En De Wever vertrouwen ze wel of wat? Komaan! Wij willen wél mee regeren, maar we hebben breekpunten. Ik geef dat openlijk toe. Ik ga geen water in mijn rode wijn doen tot het slechte rosé is. Als mensen stemmen voor linkse politiek, dan moeten ze linkse politiek krijgen. Dat zijn de socialisten vergeten, ook in Vivaldi.”

Ze vertrouwen u ook niet omdat u banden zou hebben met dubieuze regimes.
“(geprikkeld) Wat zijn dat voor argumenten, zeg! Wie deed vroeger business met Poetin? Dat was Verhofstadt, hè. Niet wij. Wat wel waar is: wij zijn voor vrede. Dat betekent dat wij ons niet willen laten meesleuren in een nieuwe Koude Oorlog, waar Amerika op aanstuurt. Wij vinden dat Europa een eigen koers moet varen.”

Terug naar eigen land. Wat moet de prioriteit zijn voor de volgende Vlaamse regering?
“Het openbaar vervoer. Omdat dat een symbooldossier is geworden. De besparingen daar staan symbool voor het failliet van een visie. Als je de files wil oplossen, als je minder auto’s wil, dan moet je investeren in openbaar vervoer. Maar Lydia Peeters (bevoegd minister, Open VLD, red.) doet het omgekeerde. En wat hoor je dan: dat zij zelf amper of nooit een bus neemt. (op dreef) Dat is symbolisch voor hoe de elite aan politiek doet. Zij leeft afgezonderd van het gewone volk. Dat is het gevolg van die hoge lonen. Als je 11.000 euro netto verdient, dan ga je zweven en verdwijn je in een bubbel. Wij willen daarom deze lonen halveren. Ik stel echter vast dat alle partijen tegen zijn, ook Vlaams Belang. (fijntjes) Als het over hun eigen pocket gaat, doet Vlaams Belang gewoon mee met de rest.”

U zet uw collega’s graag weg als zakkenvullers. Denkt u niet dat u hiermee de antipolitiek voedt?
“Neen, integendeel. Wij doen mensen weer goesting krijgen in politiek. Het is toch niet mijn schuld dat Siegfried Bracke en co hun eigen graaipensioenen geregeld hebben? Wij gaan dat spel niet meespelen.”

Vindt u Bracke echt een graaier?
“Ja, zeker en vast. Als je een pensioen van 7.000 euro hebt en je wil daar nog 2.000 euro bij doen, dan is dat graaien. Maar ik moet opletten wat ik zeg of ik heb weer een proces aan mijn been. (lacht) Alle partijen zijn trouwens akkoord gegaan met dat systeem, behalve de PVDA.”

Zou u zelf ook gaan zweven als u 10.000 euro netto verdient?
“Jawel. Als je niet leeft zoals je denkt, dan begin je te denken zoals je leeft. Voor mij moet niet iedereen evenveel verdienen. Een ingenieur of een dokter mag gerust 5.000 euro hebben. Maar als politici te veel verdienen, dan verandert hun manier van denken. Ik wil nederig staan in de politiek. Ik ben de woordvoerder van de werkende klasse niet meer en niet minder. Dat lukt je niet als je zoveel geld verdient.”