Met kastelen in de hoofdrol: op zoek naar verborgen schatten in ons land

Op een boogscheut van Gent vind je prachtige kastelen. Het ideale decor voor een prachtige fietstocht. En als de temperaturen de hoogte in gaan, dan bieden de kastelen met hun dikke muren een toevluchtsoord. Wij zochten verkoeling in het Kasteel van Laarne.

Destelbergen is het vertrekpunt voor de ‘fietsen langs kastelen’-fietsroute, een tocht van net geen 50 kilometer die leidt langs de kastelen van Destelbergen, Heusden, Beervelde, Lochristie én Laarne. Bij dat laatste kasteel trekken we de remmen dicht voor een bezoek. We ontdekken er de handige movieguide waarmee we het hele kasteel kunnen verkennen, van in de 17de-eeuwse keuken tot op zolder met een verkleedkoffer voor de kinderen, en sluiten ook aan bij een gidsbeurt. Zo krijgen we de tientallen verhalen uit eerste hand te horen.

De gids neemt ons meteen mee naar de achterkant, het oudste deel van het kasteel. Dit poortgebouw met ophaalbrug was tot halfweg 17de eeuw immers de voorkant. Onder Gerard van Vilsteren draaide de oriëntering van het kasteel 180° om. Het merendeel van het interieur – zoals wandtapijten en kasten – dateert uit de 17de en 18de eeuw.

De donjon behoort tot de tweede bouwfase. Op het gelijkvloers bevindt zich de kapel met 14de-eeuwse muurtekeningen. Het 17de-eeuwse barokke altaar is de eyecatcher hier. Onze gids wijst op een scheur in de muur, een gevolg van de zware aardbeving van 1692. In de kelder werd voedsel opgeslagen. We klimmen naar de eerste verdieping. Het licht valt mysterieus mooi binnen op een in het wit geklede vrouw uit ons gezelschap. Voor de rest is het hier behoorlijk donker. Links en rechts bevinden zich cellen. Boven ons hangt een heks. Hier vonden in 1607 de beruchte heksenprocessen van Laarne plaats. Vier van de zes beschuldigden werden na zware foltering schuldig bevonden. Eén dame mocht beschikken en een heer werd verbannen. Er valt een stilte over het gezelschap.

Huur eens een ananas

Het kasteel werd eeuw na eeuw alsmaar uitgebreid. Nu eens kwam er een woonvleugel bij, dan weer kreeg het zomersalon zijn huidige vorm. Op de eerste verdieping passeren we een smaakvol ingerichte slaapkamer. De gids legt uit dat een functionele indeling in ruimtes niet bestond in het ancien régime. Bedden werden neergezet waar plaats was. Bedienden sliepen op stro dichtbij de keuken. Later kwam deze slaapkamer er, waar een medewerker van het kasteel vorig jaar een zilveren munt uit 1368 vond. Het onderzoek loopt nog, maar de vondst doet alvast hopen dat de urban legend over een schat in de muren van het kasteel op enige waarheid berust.

De meeste kasteelheren en -dames verbleven enkel in de zomer in Laarne. In de winter woonden ze in hun huizen in Gent. In de ridderzaal staan harnassen en zien we blinkende ridderwapens. Het was in de 17de eeuw een middel om je adellijke titel meer allure te geven. “Als ze gasten hadden, plaatste ze bijvoorbeeld een ananas in de inkomhal. Het was peperduur om zo’n overzeese vrucht te laten overkomen. Om hun rijkdom te etaleren, huurden ze een ananas voor de periode van het feest.”

In de boomgaard kan je glampen in een historische setting”

Na 1720 veranderde er volgens onze gids weinig aan het kasteel. In de 19de eeuw woonde er enkel nog een bewaker. Het heeft niet veel gescheeld of het kasteel kreeg een nieuw leven als neogotisch bouwwerk, een gril van de toenmalige eigenaar graaf Robrecht de Ribaucourt. Maar toen kwam de Eerste Wereldoorlog en werden de plannen – gelukkig maar – in de koelkast gestopt.

Onze gids opent een zware stalen deur, alsof we een brandkast binnenstappen. Hier bevindt zich de indrukwekkende zilvercollectie van Claude d’Allemagne, de eerste conservator van het kasteel. Hij werkte ook als taxateur voor grote veilinghuizen en liet zich uitbetalen in zilverwerk. We zien onder meer koffie-, thee- en chocoladekannen. Elke drank had zijn eigen kan. Over elk voorwerp in de collectie heeft de gids een verhaal klaar. We dwarsen het binnenplein met zijn schandpaal en waterput. In feite zijn dit toevoegingen uit de jaren 1970, toen het kasteel grondig gerestaureerd werd. “We weten niet zeker of zich hier op het binnenplein ooit een waterput bevond. Het vermoeden is eerder dat het water uit een bron bij de keuken werd gehaald.”

Zomerherberg

Achter het kasteel opent vanaf morgen, maandag 10 juli, de zomerherberg ’t Cruydt ende Ketel. De zomerbar blijft open tot en met zaterdag 2 september.

In de boomgaard achter het kasteel staat met Campo Laarne een middeleeuws kampement opgesteld, ‘glamping in een historische setting’ noemen de initiatiefnemers het. De max!

Praktische info:

Het Kasteel van Laarne is dagelijks open, behalve op zaterdag, van 13 tot 17 uur. Tickets kosten 8 euro, Heritaleden kunnen gratis binnen. Info: www.kasteelvanlaarne.be

De ‘Fietsen langs kastelen’-fietsroute is een knooppuntenfietsroute van 49,7 km en start aan de Heusdenbrug 1 in Destelbergen. Info: www.routen.be/fietsen-langs-kastelen-fietsroute

Nog meer kastelen

1. Genieten van muzikale toppers

Bij het kasteel van Horst, ook wel bekend als het kasteel van de Rode Ridder, in Sint-Pieters-Rode vinden deze zomer verschillende evenementen plaats. Het kasteel zelf is gesloten wegens renovatie. Op vrijdag 28 juli komt Metejoor er optreden en op zaterdag 29 juli wordt Helmut Lotti er vergezeld van een 40-koppig orkest. De opbrengst van de optredens gaat integraal naar het restauratiefonds van het kasteel.

Kasteel van Horst, info en tickets via www.kasteelvanhorst.be

2. Proeven van het adellijke leven

In het pittoreske dorpje Bazel ligt de waterburcht het Kasteel van Wissekerke, tot halfweg de 20ste eeuw de woonplaats van de adellijke familie Vilain XIIII. Een familie wiens biografie niet in één roman te vatten valt. In het kasteel is de belevingstentoonstelling Vilain XIIII absoluut de moeite. Laat je onderdompelen in het verhaal.

Kasteel van Wissekerke, info op www.kruibeke.be

3. Fotogeniek pareltje

Diep in de Westhoek liet de excentriekeling Arthur Merghelynck in de 19de eeuw een kasteel naar middeleeuws model optrekken. Het kasteel is moment gesloten wegens restauratie, maar je kan er wel een boeiende vertelwandeling volgen door het parkdomein en het stiltedorpje Wulveringem. Laat je verrassen!

Kasteel Beauvoorde. Info: www.kasteelbeauvoorde.be

4. Op stap met Sarah van Ketnet

Ketnet werkte voor de kasteeldomeinen van Leut in Limburg en Poeke in Oost-Vlaanderen een vertelwandeling uit op maat van de jongste kinderen. De wandelingen zijn 3 km lang en bewegwijzerd. Via QR-codes kan je filmpjes met Ketnet-gezicht Sarah bekijken. Af en toe zijn er opdrachten. De bordjes blijven er hangen tot 31 augustus.

De kastelen van Leut en Poeke. Info: ouders.ketnet.be/evenementen/op-stap-met-sarah

5. De droomwereld van markiezin Arconati

Pas vorige week heropende het machtige Kasteel van Gaasbeek na een drie jaar durende restauratie. De laatste bewoner van de middeleeuwse burcht was markiezin Arconati Visconti, die honderd jaar geleden stierf. Ze leefde er in haar eigen droomwereld en net die wereld wordt tijdens je bezoek weer opgeroepen. Ook het kasteelpark is de moeite waard.

Kasteel van Gaasbeek. Info: www.kasteelvangaasbeek.be