Rudi Vranckx spreekt met kindsoldaten en IS-strijders: “Ik ben ongerust over wat komen zal”

Hoe zal de wereld eruitzien na het kalifaat van IS? Dat is de insteek van ‘Harde Tijden’, het nieuwe, fascinerende boek van VRT-journalist Rudi Vranckx. Zoals de titel doet vermoeden, word je van de conclusies niet optimistisch.

“IS wordt momenteel verslagen in Irak en Syrië, maar het zou naïef zijn te denken dat de strijd dan voorbij is”, aldus Vranckx. “De uitdaging zal anders zijn, maar daarom niet minder groot. Je ziet nu al de strijd op cyberspace, de radicalisering in onze gevangenissen, de polarisatie in onze samenleving. Ik moet eerlijk bekennen: ik word er ook niet vrolijk van. Ik ben ongerust over wat komen zal. Wij laten ons ook hier meeslepen in die spiraal van woede en tegenstellingen. Ik wil daarvoor waarschuwen.”

Je rijdt in je boek op een boulevard van gebroken dromen, van Antwerpen tot Mosoel, zo schrijf je.

(knikt) Ik heb veel mensen gesproken. Deserteurs, kindsoldaten. Veel mensen met gebroken dromen. Dat Utopia van IS blijkt nu een zwart gat te zijn. Het kalifaat is volledig ontspoord. Maar de voedingsbodem, de woede, de wanhoop, die is er nog steeds.

Kan jij begrip opbrengen voor IS-strijders?

Niet voor wat ze gedaan hebben. Ik wil wel begrijpen hoe die mensen, vaak jongeren, meegesleurd worden op dat hellend vlak. Veel mensen belanden in een waanzin waar ze achteraf zelf verstomd van staan. Jongens van veertien worden wapens aangeboden. Ze doen mee, want ze denken dat ze aan de kant van de winnaars staan. En dan slaat plots de paranoia toe. Dan zien ze hoe vriendjes, die verdacht worden van verraad, onthoofd worden en hoe met hun hoofden voetbal gespeeld wordt. Ik sprak een lerares, een zachtmoedige, jonge vrouw, zo leek mij. Zij had zich aangesloten bij IS. Op twee jaar tijd was zij een half monster geworden. Hoe kan dat? Dát wil ik begrijpen. Dat is natuurlijk het eeuwige mysterie en iets van alle tijden en plaatsen. Zie Duitsland, zie Joegoslavië, zie Rwanda.

Je hebt ook de moeder van de onthoofde Amerikaanse journalist James Foley ontmoet. Hoe was dat?

Heel aangrijpend. Ik wou zien hoe zij omging met de moord op haar zoon. Ze idealiseert zijn roeping. Alleen zo kan ze zijn dood een plaats geven.

Was dat niet confronterend? Vrees je niet dat er ooit iemand bij jouw moeder zal zitten?

Je mag daar niet aan denken. (even stil) Ik ga ervan uit dat ik genoeg veiligheid in acht neem. Want ook al is dit voor mij een roeping, de dood is dit niet waard.

Harde Tijden, een uitgave van Borgerhoff & Lamberigts, nu in de handel.