Panini van de Week: Antonin Panenka, de man die een zelfstandig naamwoord werd

Paninistickers: in aanloop naar een EK of een WK duikt de rage telkens weer op. Niet alleen bij kinderen, maar ook volwassenen proberen vaak een heel album vol te verzamelen. Zelf zijn we ook fan. Uit nostalgie bespreken we daarom elke week een sticker. In aflevering zes van de reeks komen we uit bij Antonin Panenka. De man die er in slaagde wat maar weinigen ooit is gelukt: van zijn achternaam een zelfstandig naamwoord  maken.

20 juni 1976. Iets na 23u in Belgrado: Antonin Panenka wandelt vastberaden naar het zestienmetergebied waar de legendarisch Sepp Maier wacht. Het staat op dat moment 4-3 in de strafschoppenserie van de finale van het Europese kampioenschap tussen West-Duitsland en Tsjechoslovakije nadat na 120 minuten voetbal het scorebord 2-2 aangaf. Als de spelverdeler de strafschop omzet is de titel binnen.

Zijn ploegmaats houden hun hart vast. Niet alleen omdat de belangen hoog zijn, maar ook om hetgeen Panenka vooraf tegen hen aangekondigd had. De techniek die hij tot in de puntjes geperfectioneerd had, zou hij uittesten op een van de beste doelmannen van dat moment. De bedoeling is om de bal in het midden van het doel te chippen en zo de keeper te misleiden.

30.000 toeschouwers en talloze miljoenen televisiekijkers zitten in trance af te wachten, maar het lukt. De strafschop gaat binnen en Tsjechoslovakije is Europees kampioen. De Panenka zou nog door menig speler gekopieerd worden.

“Ik kan het iedereen aanraden”, zou de speler van Bohemians Praag die zijn carrière in de jaren tachtig zou verderzetten in Oostenrijk later zeggen. “De meeste keepers durven toch niet te blijven staan.” Al moest Panenka wel toegeven meer stress te hebben gehad bij het nemen van de strafschop dan hij op dat moment liet uitschijnen. “Ik was me er goed van bewust dat als ik gefaald zou hebben, de communistische regering daar een politieke daad zou in hebben gezien. Dan was ik misschien in de uraniummijnen geëindigd.”

https://www.youtube.com/watch?v=K4YBMtrVdog

Verscholen achter het IJzeren Gordijn

Panenka is fier op het feit dat hij wereldberoemd is geworden met zijn elfmeter. “Al heb ik het gevoel dat een heleboel goede wedstrijden van me vergeten zijn door dat doelpunt”, voegde hij daar aan toe.” De Tsjech heeft een punt. Zijn uitstekende traptechniek en uiterst nauwkeurige vrije trappen werden bejubeld door vriend en vijand, maar hij had de pech verscholen te zitten achter het IJzeren Gordijn. En op het EK van 1976 zelf was hij op het middenveld de hele Europese top de baas. Vier jaar later zou hij bovendien ook nog met de nationale ploeg beslag leggen op de derde plaats op het EK in Italië.

Zelfverzekerd Oranje

Ook het hele Tsjechoslovaakse elftal van dat moment wordt enigszins ten onrechte gereduceerd tot dat ene moment van genialiteit van Panenka. Naast de penaltyheld was er ook nog het talent van Anton Ondrus, een reus van een verdediger en de efficiënte spits Zdenek Nehoda. Bovendien had bondscoach Vaclav Jezek ook oog gehad voor het collectief dat hij naar Russiche leest had geschoeid. Die optelsom leidde tot een ticket voor de eindronde die toen nog slechts met vier ploegen werd afgewerkt. Daar wachtte het Nederland van Johan Cruijff dat nog steeds in de roes verkeerde van de tweede plaats op het WK van 1974, maar het zelfverzekerde Oranje kwam van een kale reis thuis: 3-1 verlies. Wat er vervolgens gebeurde, is geschiedenis…