Vlaams parlementslid Bruno Tobback (sp.a) wil zich niet door rechts in de hoek laten duwen: “Volop werk voor socialisten”

Zowel in België als in de ons omringende landen hebben linkse partijen het moeilijk. “Links betaalt in tijden van onzekerheid als eerste de prijs”, zegt Bruno Tobback. “Naast oppositie voeren, moet sp.a duidelijk maken waar er voor alle mensen toekomstmogelijkheden liggen. Mensen die perspectief zien, stemmen niet voor populisten, blazen zich niet op en vluchten niet.”

door Vincent Vanhoorne

“Ik wil in dit gesprek mijn mening geven over de sp.a, maar dat heeft niets te maken met wie er voorzitter is”, zegt Bruno Tobback, verwijzend naar de voorzittersverkiezingen die hij anderhalf jaar terug verloor van John Crombez. “Ik word geen enkele morgen wakker met het gevoel dat ik voorzitter zou moeten zijn. John heeft een mandaat voor vier jaar. Ik probeer niet om hem stokken in de wielen te steken. Maar ik ben een politicus en verkozen door mijn eigen kiezers, dus doe ik mijn job en zeg ik mijn gedacht.”

Dit gezegd zijnde: hoe komt het dat sp.a zo weinig de vruchten kan plukken van een ‘asociaal’ regeringsbeleid?

We zijn een partij die lang bestuurd heeft en een erfenis meedraagt, of dat nu terecht of onterecht is. En die erfenis ben je op twee jaar niet kwijt. Ik denk niet dat we ons kapot bestuurd hebben, maar we betalen er wel een prijs voor. Ik ben nog steeds fier op ons werk in de regering-Di Rupo. Ik vind dat we toen structureel veel meer dingen in gang hebben gezet dan de huidige regering, onder meer op het vlak van sociale fraude, werkloosheid en het belastingsysteem. Er waren in het verleden ook enkele uitschuivers en we dragen die last met ons mee. Maar ik ben nog altijd heel fier dat wij een traditionele partij zijn. Er blijft volop werk voor socialisten. Ongelijkheid vaststellen en daaraan willen verhelpen, die uitdaging is eindeloos. Onze vorm kan misschien honderd keer veranderen, maar socialisme is eeuwig. Aan ons om te tonen welke oplossingen we hebben. Dat lukt onvoldoende op dit ogenblik. Naast oppositie voeren, moeten we duidelijk maken waar er voor alle mensen perspectief en mogelijkheden liggen.

Politicoloog Carl Devos zegt dat sp.a nood heeft aan een ‘Bernie Sanders-factor’, een overkoepelend enthousiasme dat een beweging op gang kan brengen. Heeft hij een punt?

Ik heb een T-shirt ‘Bernie for president’, maar of sp.a van hem iets kan leren? Zijn grootste kwaliteit was: niet Hillary Clinton zijn. Ik ben dan ook niet zeker dat hij Trump had kunnen verslaan. Ik zit meer dan twintig jaar in de politiek. Ik hoor al die tijd al verhalen over ons systeem dat kapot is en over onbetaalbare pensioenen. Maar ik stel vast dat we de pensioenen nog altijd kunnen blijven betalen. Dat soort dingen mogen wat vaker gezegd worden. We moeten met sp.a een paar zaken duidelijker durven formuleren.

“Sp.a draagt een erfenis mee, die ben je niet in twee jaar kwijt.”

Zoals?

Dat gaat bijvoorbeeld over een grondige en rechtvaardige hervorming van het pensioensysteem of faire kosten voor onderwijs. Kijk, de wereld verandert fundamenteel en mensen zijn daar terecht bang voor. Maar er is nog geld. Alleen betalen de grote bedrijven nauwelijks belastingen. Vroeger had je wereldwijd honderdduizenden mensen nodig om autofabrieken te doen draaien. Vakbonden dwongen een rechtvaardige verloning voor de arbeiders af en waren in wezen een instrument van vermogenswinstbelasting. Vandaag maakt Google miljarden winst met een fractie van dat aantal werknemers. Daar moet de discussie over gaan: hoe brengen we dat geld naar de scholen van onze kinderen en naar de pensioenen voor de mensen die hun hele leven bijdroegen. We hebben als sp.a vandaag veel concrete voorstellen. We moeten het de mensen alleen nog kunnen duidelijk maken dat het over toekomst gaat en niet over het afvallen van de N-VA.

Devos zegt ook dat uw partij een verdeeld kiespubliek heeft: de traditionele arbeiders enerzijds, de kosmopolitische loftbewoners anderzijds. Je kunt die twee niet bedienen.

Dat is niet waar. Met alle respect voor Carl Devos, maar dat is een professorenredenering die mensen in sociologische vakjes wil stoppen. Beide groepen hebben er belang bij dat de wereld vooruitgaat. Mensen die bang zijn en niet veel verbetering zien, doen dwaze dingen en stemmen voor Trump of een Brexit. Mensen die perspectief zien, stemmen niet voor populisten, blazen zich niet op, vluchten niet en zijn ook niet doodsbang als er plots een vluchteling voor hun deur staat. In Leuven zijn er loftbewoners en mensen met een laag gemiddeld inkomen. We lukken er niet altijd in, maar we doen ons best om die twee in elkaars buurt te houden en ervoor te zorgen dat de stad voor iedereen vooruit gaat.

Ook internationaal heeft links het moeilijk. Bij de verkiezingen die volgende maand in Nederland plaatsvinden, wordt een bloedbad verwacht bij de socialisten. Die zouden van hun huidige 38 zetels in de Tweede Kamer terugvallen op 11.

Ik heb veel respect voor Diederik Samsom (tot eind 2016 de politieke leider van de Nederlandse PvdA, red.), maar ik heb nooit begrepen waarom hij ooit is meegegaan in wat de Nederlandse regering gedaan heeft. Als je zelf de sociale zekerheid afschaft, is rechts niet meer nodig. Ook internationaal zijn er fouten uit het verleden. Zo had het hele Europese verhaal een links verhaal moeten zijn. Ik apprecieer de inspanningen die Marianne Thyssen doet in de bestrijding van sociale fraude, maar er zijn slechts twee echte oplossingen. Ofwel ga je naar één Europese sociale zekerheid voor iedereen, ofwel schaf je de detacheringen af en verplicht je iedereen die in België werkt om bij te dragen aan de Belgische sociale zekerheid.

“Structuren zoals Publifin zijn van de pot gerukt.”

Hoe kijkt u naar wat er bij uw socialistische vrienden in het zuiden van het land gebeurt? De PS heeft het niet onder de markt met het Publifin-schandaal.

Structuren zoals Publifin zijn van de pot gerukt. In Vlaanderen zijn dat soort dingen al vele jaren geleden opgedoekt, dat hebben alle partijen samen gedaan. Het model van de PS, één grote dominante partij die gedurende decennia bestuurt, was tot voor twintig jaar ook het model van de CVP in Vlaanderen. We hebben het sneller aangepakt, maar dat maakt ons geen betere mensen. Het was hier vroeger niet anders. Een te homogene machtsstructuur in eender welke partij leidt blijkbaar altijd tot dat soort uitwassen.

Dergelijke verhalen helpen het geloof van de mensen in de politiek niet vooruit. Uw partij moest recent ook door de zure appel heen bijten in het Optima-dossier of in de zaak rond ex-burgemeester Hilde Claes van Hasselt.

Aan de politiek mogen hogere eisen gesteld worden, want je bent met gemeenschapsgeld bezig. Er zullen rond politici altijd mensen hangen die proberen dingen geregeld te krijgen. Sommigen gaan hierbij uit de bocht. Maar om daar de hele politiek op af te rekenen, dat vind ik compleet fout. Natuurlijk moeten zaken als Optima aangepakt worden en had dat nooit mogen gebeuren. Ik ben er zeker van dat Daniël Termont geen geld in zijn zakken heeft gestoken. Maar had hij twee seconden langer nagedacht, dan had hij een aantal zaken wellicht anders gedaan. Hij zal dat zelf ook wel weten.

U was van 2004 tot 2007 minister van Pensioenen. Hoe doet huidig minister Daniel Bacquelaine het in uw ogen?

Ik ga niet zeggen dat ik de beste minister van Pensioenen in de geschiedenis was, maar we hadden toen ten minste wel de ambitie om vooruit te kijken en een aantal moeilijke dingen te doen. Het was de tijd van het Generatiepact. Wij hebben toen de loopbanen verlengd, maar langs de andere kant nam de armoede bij de gepensioneerden ook af. We hebben daar stenen verlegd. Ik denk dat we nu op een punt gekomen zijn om het hele systeem grondig te herzien. Als minister was ik al voorstander van een eengemaakt systeem voor iedereen. Maar de tijd was daar niet rijp voor. Het enige wat Bacquelaine doet, is morrelen in de marge en dat op een manier waarop de mensen er bekaaid van afkomen. Je doet je rekeningen kloppen door de mensen minder pensioen te geven. Heb je dan iets veranderd?

“Het model van de PS was tot voor twintig jaar ook dat van de CVP.”

Bij de pensioenhervorming is de leeftijdsgrens opgetrokken naar 67 jaar.

Niet de leeftijd, maar de loopbaanduur moet opgetrokken worden. Ik vind het goed dat wij als partij duidelijk gaan voor het concrete voorstel van een volledig pensioen na 42 jaar werken, zoals John Crombez dat in zijn boek beschrijft. Dat is een structurele en faire hervorming die je voor iedereen kunt toepassen: zelfstandigen, werknemers en ambtenaren. De transparantie van het systeem is één van de grote problemen. We gaan werken tot 67, maar er zijn wel tal van uitzonderingen waardoor iedereen denkt dat hij bedot wordt.

Uw partij koos voor schepen Mohamed Ridouani als lijsttrekker in Leuven in 2018. Was u zelf geen kandidaat voor het burgemeesterschap?

We hebben in Leuven nu een fantastische burgemeester en ik was zelf ook geen voorstander om lijsttrekker te worden. Mohamed Ridouani is al jaren schepen in deze stad en heeft bewezen dat hij dingen in beweging kan zetten. We hebben bij sp.a Leuven een goed team. Ik wil daaraan bijdragen en zal prominent op de lijst staan. Door het feit dat mijn vader niet meer gaat zetelen, kan ik zelf ook effectief iets doen vanuit de gemeenteraad. Of ik lijstduwer word? Ik vind dat mijn vader de lijst moet duwen, maar we hebben daar samen nog niet over gesproken. Ik ben niet van plan om te stoppen in 2018, ik ben nog geen 78 jaar, nietwaar.

(foto belga)