Kurt keek op de week

Onze redacteur over wat hij van de voorbije week wil onthouden

Als je veel wil onthouden, heb je een leven waarin er veel te beleven valt, dacht ik vroeger. Intussen weet ik dat niet ieder moment zo memorabel hoeft te zijn. Gewoon stilletjes in een hoekje zitten kijken hoe de wereld draait, hoe mensen de dagelijkse realiteit trotseren, kan al volstaan voor mij.

Daarom dat ik bij momenten graag toekijk hoe mensen in een café met elkaar omgaan. Waar ze elkaar ont-moeten, elkaar vinden wanneer niets moet. En waar kan gezegd worden wat elders niet mag. Het deed me eraan denken toen ik de eerste twee afleveringen van ‘Het conclaaf’ bekeek, het nieuwste programma van Eric Goens, dé tv-goeroe van de laatste jaren. Gewoon door die ego’s even in een ruimte te zetten waarin niets moest en alles mocht, kreeg je bij momenten een andere kijk op diezelfde figuren. Het leek een beetje alsof ze samen op café zaten.

Ik hoorde onlangs nog iemand zeggen – vraag me niet wie, ik wou dat ik het onthouden had – dat politici van verschillende partijen in tegenstelling tot vroeger niet meer met elkaar praten. Ik dacht even dat het kwam doordat de koffiekamer in het federaal parlement verdwenen was, maar die blijkt nog altijd te bestaan. Een ruimte die bekend staat als het goedkoopste café van het land. Je kan je er voor een paar cent lazarus zuipen. Precies wat nogal wat mandatarissen vroeger plachten te doen. Nu zijn ze nuchter. Of beter: ze zitten liever achter hun schermpjes dan met elkaar te klappen, zoals weleer. Goeroe Goens had dat goed gezien: de heren moesten hun schermpjes afgeven bij het betreden van het kasteel waarin ze enige tijd met elkaar zouden doorbrengen. Hij had ze ook beter uitgelegd dat ze hun pantser moesten afleggen. Had hij ze meteen dronken gevoerd, het zou nog beter geweest zijn. Al was dat met risicopatiënt Conner Rousseau erbij misschien niet zo’n goed idee.

Nu bleven sommigen te lang in hun rolletje zitten. Ik denk dan vooral aan Bart De Wever, die zich, misschien door het kader, in een aflevering van ‘Blackadder’ waande. De man is slim en niemand van de huidige generatie politici kan het beter zeggen. Maar hij bleef veelal steken in het personage van de droge komiek dat hem lang geleden in ‘De Slimste Mens’ groot maakte. Leuk om in een tv-spelletje met gevatte, cynische commentaren je tegenspelers tot pispaal te maken, maar in het echte leven scoor je daar veel minder mee. Bart was in ‘Het conclaaf’ bij momenten irritant hautain. Waardoor ik tegelijk medelijden met hem had. Ik zag een man die geen connectie kan maken. Hij is eenzaam, kan niet praten. Jawel, mensen toespreken, voordragen, uitleggen hoe het moet. Maar een band creëren, neen.

Dat werd pijnlijk duidelijk in aflevering twee, waarin Bart een duelletje mocht uitvechten met premier Alexander De Croo. Bleek dat Bartje boos was op Alexander en al vier jaar lang niet met hem gesproken had. Jawel, de burgemeester van de grootste Vlaamse stad, die bovendien met heel grote problemen worstelt, heeft vier jaar lang geen woord gezegd tegen de premier van ons land. Een vaststelling waar je niet vrolijk van wordt. Bart had blijkbaar bij de vorige verkiezingen een voorakkoord gesloten met Alexander. Partijen ontkennen doorgaans dat zoiets gebeurt. Want als ze afspraken maken nog voor de kiezer gestemd heeft, geven ze eigenlijk ook aan dat ze niet naar de kiezer luisteren. Tenzij ze natuurlijk gedwongen worden. Met andere woorden, zo’n voorakkoord kan nooit meer zijn dan een intentieverklaring. Bart zei tegen Alexander: “Het bestaan van voorakkoorden wordt zelden toegegeven, maar ze bestaan wel degelijk en wij hadden er één en jij hebt het verraden.” Een pijnlijke bekentenis. Tegelijk zag je aan de grimas van de eerste minister dat de N-VA voorzitter de waarheid sprak. De Croo komt tenslotte uit een partij waar je opportunist moet zijn om aan je trekken te komen. Kijk maar naar de recente manoeuvres van Vincent Van Quickenborne, Bart Somers en Gwendolyn Rutten. Maar terwijl Bart wou aangeven dat Alexander onbetrouwbaar was, liet hij ongewild verstaan dat het hele politieke spel onbetrouwbaar is. Hoewel, de verdediging van De Croo was best geloofwaardig: bij alle pogingen die er geweest waren om een regering te vormen had Bart communautaire robbertjes uitgevochten. Verzoening is niet zijn forte. Hoe goed Bart het kan zeggen, zo’n ruziestoker blijkt hij. En hij mag zich dan op de borst kloppen dat zijn intenties altijd goed zijn, hij speelt zelden open kaart. Terwijl hij al maanden laat uitschijnen dat zijn partij misschien weleens met Het Vlaams Belang zou durven te regeren, liet hij pas vrijdag verstaan, tijdens de opnamen van ‘Eerste keus’, een programma met Tom Waes en Pieterjan De Smedt, vanavond voor het eerst te zien op VRT, dat hij niet van plan is om met de partij van Tom Van Grieken in zee te gaan. Geen wonder dat De Croo het gevoel had dat De Wever hem aan het lijntje hield. Hij speelt hetzelfde spelletje met de hele bevolking. Nee, nogmaals, vrolijk werd ik niet van ‘Het conclaaf’.

Petra De Sutter kwam erbij om het gemis aan vrouwelijkheid en verzoenende kracht te compenseren en gaf aan dat het geen zin had om elk vanuit zijn loopgracht te schieten op elkaar, maar het werd een alsmaar treuriger bedoening. Al die machtige mensen samen gaven vooral hun onmacht aan. Ze waren allemaal voor de niet-indexering van de partijfinanciering, maar gevraagd waarom die wet nog niet gestemd was, wezen ze allemaal naar de Franstaligen. Die er niet bij waren. En wellicht gemakshalve ook altijd de schuld geven aan de Vlamingen. Misschien moeten we de twee helften van ons land wat sterker aan elkaar lijmen en ons oor wat vaker te luister leggen aan de andere kant van de taalgrens in plaats van het land alsmaar meer te willen splitsen.

‘Niet alles maar veel begint bij luisteren’ heet het boek van Dominique Willaert, die vorig jaar tijdens de zomer als linkse rakker in de Denderstreek ging rondhoren wat de vele kiezers van het Vlaams Belang er te vertellen hadden. De voormalige theatermaker ging met de mensen klappen, echt een gesprek voeren, in plaats van ze in een cordon sanitaire te plaatsen. Een eenvoudig idee, maar hier en daar leek het even grensverleggend als de uitvinding van het warm water. Veel te lang werd georakeld dat mensen met extreem gedachtegoed niet in regeringsonderhandelingen mochten betrokken worden en al zeker geen bestuursfuncties mochten toebedeeld krijgen. Maar je brengt iemand niet op betere gedachten door hem radicaal uit te sluiten. In ‘Het conclaaf’ liet Eric Goens ons een glimp zien van de mens van vlees en bloed die achter Tom Van Grieken zit verborgen. Al wil ik Tommeke en zijn extreemrechtse troepen liever de democratie niet in handen geven, toch zag ik dat hij niet alleen uit kwaadaardigheid en arrogantie is opgetrokken. Ik zag ook twijfels, zelfs een zekere broosheid. Bij momenten was hij niet de baarlijke duivel waar hij in linkse kringen voor versleten wordt. Of we nu links zijn of rechts, we zijn nu eenmaal geneigd te geloven dat er tussen zwart en wit geen grijs ligt. Terwijl je geen seksmaniak moet zijn om te weten dat er meer dan vijftig tinten grijs zijn.

Niet dat ze bij Vlaams Belang voor alle kleuren openstaan. Al zijn er in extreemrechtse kringen ook wel voetballiefhebbers die wat kleur door de vingers willen zien als er enige balvaardigheid aan gekoppeld is. Vincent Kompany is voor veel voetbalfans een godenkind. Het maakt niet uit dat hij Burnley niet van de degradatie kon redden en er Anderlecht niet bovenop kon helpen. Anderlecht wordt straks weer geen kampioen, maar Vincent Kompany wordt wel trainer van Bayern Munchen, één der grootste clubs van Europa. Laat hem straks kampioen van Duitsland worden en daarna de Champions League winnen en hij kan naar België terugkeren als premier. Want is dat niet wat we nodig hebben? Een figuur voor wie we allemaal samen kunnen supporteren. Tous ensemble moeten we het doen.

Als Bayern kiest voor Kompany, dan krijgt hij ook mijn stem. Hoewel neen, hij doet het beter met zijn eigen stem. Laat Kompany horen op de radio en je weet meteen wie er aan het woord is. Iedere stem is uniek, vocaal heb je geen dubbelgangers. Of moet ik zeggen ‘dubbelzangers’? Mijn vader is bijna 20 jaar geleden gestorven. Ik mis zijn stem, ik hoor ze niet meer in mijn hoofd. Ik hoop altijd dat ik eens iemand zal tegenkomen die klinkt zoals hij. Jammer genoeg heb ik geen opnames meer van zijn stem. Anders liet ik er AI op los en liet ik hem vertellen wat een geweldige zoon ik was. Klinkt geweldig, niet? Maar zoals veel geweldige uitvindingen kan een goed nagebootste stem ook gebruikt worden voor illegale doeleinden. Scarlett Johansson kan het weten. Dat ze in de film ‘Her’ jaren terug met haar zoetgevooisde klanken zelfs Joaquin Phoenix  liet vallen voor de artificiële creatie die ze was, bracht de ChatGPT op het idee om met de chatbot OpenAI van haar stem de gesprekspartner te maken van al wie een praatje wou slaan. Zeer tot onvrede van Scarlett zelf, die eerder het aanbod had afgeslagen om haar stem aan een chatbot uit te lenen. Maar het idee dat een uniek stemgeluid zomaar kan gekopieerd worden, is natuurlijk om te huiveren. Beeld je in dat chatbots met de stemmen van Sammy Mahdi, Bart De Wever, Conner Rousseau of Nadia Naji je straks misschien persoonlijk opbellen om je stem te vragen, het klinkt heel onkies. Wat zeg ik? Het zou het scenario voor een horrorfilm kunnen zijn.