Bond Beter Leefmilieu-voorzitter Ignace Schops over natuurbeleid, biodiversiteit en de wolf: “De natuur is de beste bank ter wereld”

HEUSDEN-ZOLDER – Onze wilde dieren sterven uit, onze natuur staat onder druk en toch wekt het beleid angst en weerstand op. Wij gaan daarom praten met Ignace Schops, de bezieler van het eerste Nationaal Park in België. “Als je één euro investeert in de natuur, krijgt de samenleving tien euro terug.”

Ignace Schops is een wereldwijde autoriteit op vlak van natuur. De Limburger won ooit de groene Nobelprijs, was één van de stichters van het Nationaal Park Hoge Kempen en is vandaag voorzitter van de Bond Beter Leefmilieu. We spreken hem op een goed moment: het Europees parlement heeft enkele dagen geleden groen licht gegeven aan de fameuze natuurherstelwet. “Dat maakt mij zeer blij, ook al werden er 136 amendementen toegevoegd die de wet afzwakken. Maar het is toch een grote stap vooruit. We komen uit een tijd dat we onze natuur in reservaten opsloten. Alles wat daarbuiten lag, was vogelvrij. Eindelijk lijken we te beseffen dat de natuur overal is – ook in de stad bijvoorbeeld – en dat we die ook overal moeten beschermen én verbinden. Deze wet zal daarbij helpen. Natuur is geen eiland.”

CD&V en Boerenbond vrezen voor de impact op de landbouw. Is die vrees niet terecht?

“Absoluut niet. Deze wet is een goede zaak voor de landbouw van de toekomst. Het probleem is dat deze partijen vooral kijken naar de landbouw van het verleden. De landbouw van de toekomst zal anders georganiseerd worden, meer vegetarisch bijvoorbeeld. Zeventig procent van onze teelten hebben bestuiving nodig. Het is dus dringend tijd om de dramatische achteruitgang van bijen en andere insecten om te keren. Dat is wat deze wet beoogt. En dat is niet alles. Elke boer zal zeggen dat een vruchtbare bodem de basis is van alles. Helaas is onze bodem kapot aan het gaan door de vele chemische stoffen zoals pesticiden. Ook dat wil deze wet omkeren. Een gezonde bodem barst van het leven, zoals schimmels en andere micro-organismen.”

Deze wet komt bovenop het internationaal engagement om tegen 2030 dertig procent van het land en de zee te beschermen. Is de redding voor onze biodiversiteit – onze planten en dieren – nabij?

“Als we doen wat we beloven, dan zijn we bezig aan het herstel van onze planeet. Wat mij sterkt, is dat ook organisaties zoals het Wereldeconomisch Forum in Davos het verlies aan biodiversiteit en de klimaatverandering de grootste risico’s noemen voor onze toekomst. Het zijn niet langer alleen natuurorganisaties die aan de alarmbel trekken.”

Ook in ons land is één op de drie soorten gewervelde dieren zeldzaam of in zijn voortbestaan bedreigd.

“Wat gigantisch alarmerend is. Gelukkig is Vlaanderen een inhaalbeweging aan het maken. We hebben voor het eerst sinds lang een minister – Zuhal Demir (N-VA) – die begrijpt hoe belangrijk gezonde natuur is voor de mens. Als we de natuur vernietigen, dan vernietigen we onszelf. Dat botst natuurlijk af en toe op samenlevingsproblemen, omdat onze ruimte beperkt is.”

Zeker de comeback van de wolf zorgt voor onrust. Kunnen wolf en mens vreedzaam samenleven, volgens u?

“Absoluut, maar dan moet de emotie uit het debat verdwijnen. De echte wolf is niet de wolf van Roodkapje. Tegelijk moeten we empathie hebben voor de landbouwer wiens schapen opgegeten worden door de wolf. Dat is verschrikkelijk. Maar het goede nieuws is: we kunnen dit voorkomen. Er is in Vlaanderen nog geen enkel incident gebeurd in een weiland met wolfwerende omheining. De wolf eet trouwens voor 85 procent wilde dieren zoals everzwijnen.”

Wat dan met de aanval in Nederland?

“Er zijn de voorbije twintig jaar in heel Europa ongeveer twintig incidenten geweest tussen mens en wolf. Dat ging meestal over mensen die wolven begonnen te voederen. Wat er in Nederland gebeurd is, is iets anders. Ik begrijp heel goed dat die boer de wolf wou verjagen. Dat is een heel menselijke reactie. Maar de wolf kwam daardoor wel in een uitzichtloze positie, waardoor hij zich wou verdedigen. Ook dat is een heel natuurlijke reactie.”

Veel mensen vinden dat de wolf in een dichtbevolkte regio geen plek heeft.

“Maar is het aan de mens om te bepalen welke soort waar mag leven? Dat lijkt mij een gevaarlijk idee. Als de wolf hier komt, dan is het omdat hij hier geschikt leefgebied vindt. En twee: de wolf maakt als toppredator deel uit van ons ecosysteem, waarin elke schakel aan elkaar verbonden is. Je kan zelfs zeggen dat de wolf onrechtstreeks meehelpt aan het gezond maken van onze bodem.”

U stond ooit oog in oog met een lynx in de Voerstreek. Ziet u ook dat roofdier terugkeren naar Vlaanderen?

“Dat kan. De lynx is ook al terug in Wallonië. Toen ik het beest zag, ben ik meteen gaan lopen. Ik, de grote natuurbeschermer. (lacht) Enkele seconden later ben ik op mijn stappen teruggekeerd, maar intussen was hij gaan lopen. Maar voor alle duidelijkheid: lynxen en wolven zullen nooit in groten getale voorkomen zoals everzwijnen. Omdat het toppredatoren zijn, kunnen er hier maar een beperkt aantal leven.”

De Vlaamse regering wil drie extra nationale parken aanduiden. Is dat een stap vooruit?

“(enthousiast) Absoluut. Waarom zouden we die enkele snippers natuur die we nog hebben, niet beschermen? We verwachten toch ook van ontwikkelingslanden dat ze hun regenwouden beschermen? Een nationaal park is niet alleen een belangrijke kraamkamer voor planten en dieren, het is ook een zegen voor de samenleving. De natuur is eigenlijk de beste bank ter wereld. Als je één euro investeert, krijgt de samenleving tien euro terug. Van welke bank krijg je een beter rendement?”

Dat klinkt natuurlijk lekker.

“(benadrukt) Maar het is geen riedeltje, hoor. Dat cijfer overleeft elke factcheck. Kijk naar wat wij hier doen, in het Nationaal Park Hoge Kempen: omzet 191 miljoen euro, werk voor 5.000 mensen en jaarlijks 1,2 miljoen toeristen. Het Nationaal Park heeft de streek een ongelooflijke boost gegeven na de sluiting van de mijnen. Natuur levert ook geld op. Als je dat allemaal weet, waarom zou je daar niet in investeren?”

Wie is Ignace Schops?

– Geboren op 12 augustus 1964 in Heusden-Zolder.
– Opleiding: milieu- en natuurcoördinator.
– Woont in Heusden-Zolder. Getrouwd met Carine. Vader van Merle.
– Voorzitter van de Bond Beter Leefmilieu sinds 2022.
– Bezieler en medeoprichter van het Nationaal Park Hoge Kempen in 2006, het eerste nationaal park in België.
– Winnaar van de Goldman Environmental Prize in 2008, zeg maar de groene Nobelprijs.
– Van 2014 tot 2021: voorzitter van Europarc Federation, een Europees netwerk van natuurgebieden.
– Auteur van ‘Gered door de boomkikker’ (Lannoo, 2022).