Hilde Crevits: “Je voelt aan alles: De Wever gaat weer Calimero spelen”

Vlaams minister van Welzijn Hilde Crevits wil een uitbreiding van de euthanasiewet. Dat zegt de leading lady van CD&V voor het eerst met zoveel woorden. Het thema leeft ook bij haar thuis. Tegen abortus tot 18 weken zet Crevits wél de hakken in het zand. Komen ook aan bod in dit opvallend scherpe gesprek: de alarmbellen in de zorg, de Calimero in Bart De Wever en … de garnalen in de wijting.

Het boek van Barbara Ceuleers over de (te vroege) euthanasie van haar vader Jan, oud-topman van de VRT, maakt veel emoties los. Ook ten huize Hilde Crevits. De viceminister-president van CD&V deelt immers een kangoeroewoning met haar ouders en schoonouders. “We hebben vorige week met ons zessen aan tafel gezeten. Op vraag van mijn vader, die 81 jaar is. Het is tijd om een en ander te bespreken, zei hij. Wat als er iemand wegvalt? Wat als er iemand wilsonbekwaam wordt? Tot welk punt wil ik behandeld worden? Dat was een heel waardevol gesprek. We gaan hier in de paasvakantie meer tijd voor vrijmaken en misschien ook een zorgplanning en wilsverklaring opstellen.”

Was dat confronterend voor u?

“Ja, toch wel. Ik ben enig kind, maar ik had het zelf nooit durven opwerpen. (denkt na) Wij, mensen, kunnen niet goed praten over de dood. We praten graag over het begin van nieuw leven, maar over het einde zwijgen we. Dat zou moeten veranderen. De dood hoort evenzeer bij het leven. Daarom vond ik het zo waardevol dat mijn vader erover begon. Ik vertel dit nu ook bewust aan jou, omdat ik minister van Welzijn ben. Ik vind het mijn plicht om het voorbeeld te geven, om de mensen te zeggen: praat erover. En het debat over euthanasie verdient daar een plaats in.”

Is het tijd om de wet uit te breiden naar mensen met dementie, zoals Wim Distelmans en andere experten vragen?

“Ja. Mijn partij wil dat debat voeren en ik sta daar helemaal achter. Er zit immers een hiaat in de wetgeving. Je kan maar euthanasie aanvragen als je volledig wilsbekwaam bent, waardoor dat soms te vroeg gebeurt (zoals bij Hugo Claus, red.). Dat moeten we veranderen.”

“Dat we het debat over euthanasie voeren, is omdat we een aanpassing willen. Anders zouden we wel zwijgen”

Hoe ver zou u gaan? De liberalen willen dat iedereen zijn levenseinde kan neerschrijven in een wilsverklaring, en dus niet alleen bij dementie.

“Dat vind ik heel moeilijk. De bestaande wetgeving voorziet al mogelijkheden en wij openen nu de deur voor mensen met dementie, omdat daar iets niet klopt. (stil) Ik vind dat er soms te makkelijk wordt gesproken over euthanasie. Alsof dat de enige manier is om menswaardig te sterven. (benadrukt) Dat is niet zo! Voor mij is een juiste balans heel belangrijk. Als je over euthanasie praat, moet je ook over betere palliatieve zorgen praten. Wat ik niet wil, is dat mensen naar euthanasie grijpen omdat ze niemand tot last willen zijn.”

Maar voor alle duidelijkheid: uw bocht is niet voor de galerij, zoals Freya Van den Bossche (Vooruit) opmerkte?

“Dat zijn uitspraken waar ik niet goed van word. Dat we dit debat voeren, is omdat we een aanpassing willen. Anders zouden we wel zwijgen. Maar we gaan dat niet holderdebolder doen. Of dat deze legislatuur nog zal lukken? Neen. Wij gaan niet klakkeloos aanvaarden wat vandaag op tafel ligt, want dat houdt te weinig rekening met de kwaliteit die het leven nog kan bieden. Dat was ook de noodkreet van Sammy (Mahdi, CD&V-voorzitter, red.). Ook met dementie kan je kwaliteitsvol leven!”

Uw voorzitter zou liever dement zijn in Kazachstan dan hier in Vlaanderen, zei hij in Het Laatste Nieuws. Was dat geen belediging van onze zorg?

“Je kon dat interview op twee manieren lezen. Ik heb vooral een pleidooi gelezen voor onthaasting en meer menselijk contact. Dat is trouwens ook ónze verantwoordelijkheid, en ik ga die niet ontlopen: wij, beleidsmakers, moeten ervoor zorgen dat de mensen in de zorg tijd kunnen vrijmaken voor hun patiënten. Maar uiteraard zou ik niet liever in Kazachstan dementie hebben dan hier.”

Misschien moet u ook pleiten voor een 32-urenweek, zodat we allemaal wat meer tijd hebben voor elkaar?

“Dat is een valse oplossing. We hebben onze welvaart te danken aan de bijdragen van de mensen die werken. Dat lukt niet met 32 uur. Paul Magnette (PS) heeft gemakkelijk praten. De begroting van zijn regio is barslecht. Dat wil niet zeggen dat we niet meer tijd moeten maken voor elkaar. Ik spring elke dag vijf minuten binnen bij mijn ouders. Dat zijn de meest waardevolle minuten van mijn dag.”

Gaat u zelf een wilsverklaring opstellen?

(lang stil) “Ik denk het niet, neen. Ik hang enorm aan het leven. Heb je de film Human Forever gezien? Dat moet je zeker doen! Die film toont hoe kwalitatief ook een leven met dementie kan zijn. Je mag die mensen niet afschrijven. Ik heb een optreden gezien van Astrid Stockman en Liesbeth Devos (twee sopranen, red.) in een woonzorgcentrum. Ik was heel geëmotioneerd. Wat muziek doet met die mensen: dat is ongelooflijk. We gaan daarom een aantal van die optredens ondersteunen.”

Ook in het abortusdebat krijgt uw partij de wind van voren. Vooruit-voorzitter Melissa Depraetere zegt dat u ons terug wil slingeren naar de middeleeuwen.

“Dat is praat … (zucht) Dat trekt toch op niets? Onze abortuswetgeving is al heel liberaal. Vergelijk het maar met onze buurlanden. Wij zijn bereid om de termijn op te trekken van 12 naar 14 weken. Maar niet naar 18 weken. Dat gaat over foetussen die mogelijk al gevoelens hebben. Daar ga ik mijn voet voor zetten. Wij vragen om rekening te houden met het kind. Mag het? Het valt mij trouwens op dat Open VLD ook niet elk debat wil voeren. Het aantal zwangere vrouwen met zware verslavingen is aan het stijgen. Je zou daar vroeger moeten kunnen ingrijpen. Verplichte begeleiding tijdens de zwangerschap bijvoorbeeld. Dat is opnieuw om het kind te beschermen. Maar als ik dat voorstel, willen de liberalen daar niet van weten.”

Deze ‘praat’ belooft voor de campagne. Vreest u een vuile campagne?

“Ik voel me niet goed bij het taalgebruik. Jeremie Vaneeckhout (covoorzitter van Groen, red.) werpt zich in het parlement op als verdediger van mentaal welzijn, maar in een interview verwijt hij de regering een bende charlatans te zijn. Wat doet dat met het mentaal welzijn, denkt hij? En dan maar schrikken dat de extreme partijen goed scoren. Dat komt ervan als je dezelfde taal hanteert.”

Middeleeuwer of niet: u blijft de populairste politica van Vlaanderen. Hoe verklaart u dat?

“Ik kan dat zelf niet verklaren, maar het doet mij wel deugd. Als je geen steun voelt van de mensen, kan je dit niet volhouden. Ik blijf trouw aan mezelf en misschien waarderen de mensen dat? Maar the proof of the pudding is het verkiezingsresultaat. Ik hoop dat de kiezer ook in het stemhokje mijn werk waardeert.”

U hebt de rust doen terugkeren op het departement Welzijn na de woelige passage van uw partijgenoot Wouter Beke. Hoe hebt u dat gedaan?

“O, maar op welzijn en zorg is het nooit rustig. Veel alarmbellen staan nog altijd op rood. De noden zijn bijzonder groot. De draagkracht van ons personeel wordt elke dag op de proef gesteld. Bovendien is ook corona niet verteerd, zeker onder de jongeren niet. Hun mentaal welzijn is niet goed. Er zijn enorm veel uitdagingen en ik probeer die één voor één aan te pakken. Maar ik ga de realiteit niet verbloemen.”

Is het geen tijd om prioriteit te maken van de jeugdhulp? Een stijgend aantal crisisaanvragen, ellenlange wachtlijsten, te weinig personeel: ik vond de noodkreet van de kinderrechtencommissaris heel beangstigend.

“Ik ook. Ik ga daar niet flauw over doen. Maar we wisten dat deze crisis eraan kwam. Dat is de naschok van corona. Het budget voor jeugdhulp is gestegen, maar het aantal problemen stijgt ook. Dat is dus een moeilijke situatie.”

Helaas hebben deze mensen geen tractoren om Brussel op stelten te zetten en politieke toegevingen te eisen.

“Erger nog: deze mensen kunnen niet op straat komen. De jeugdhulp is inderdaad voor veel mensen een blinde vlek, iets wat ze niet kennen. Dat was het ook voor mij, maar intussen ken ik de noden en maken we daar ook prioriteit van. (op dreef) Muren slopen, dat zijn we aan het doen. De muren tussen de jeugdhulp en de zorg voor personen met een handicap bijvoorbeeld. We zijn ook volop bezig een shift aan het maken naar vroege detectie. Het goede nieuws is dat jongeren erover durven te praten. Dat was vroeger niet zo. Maar het zal tijd vragen vooraleer deze shift helemaal gemaakt is.”

“N-VA heeft de verdomde plicht om een regering te vormen, ook federaal trouwens. Je kan niet blijven weglopen!”

Zijn de problemen in de kinderopvang opgelost?

“Neen. Dankzij onze financiële injectie gaat het beter. Maar de kindratio ligt nog altijd te hoog. De ideale situatie is één begeleider per vijf kindjes. We zetten nu de stap van acht naar zeven. De volgende regering moet de sprong maken naar zes.”

Welke balans maakt u op van de Vlaamse regering?

“Het regeerakkoord is zo goed als uitgevoerd en de begroting staat op orde. Dat zijn grote pluspunten. Maar de perceptie zit niet goed. Wellicht hebben we ons te vaak verloren in publieke ruzies. Ikzelf ook. (even stil) Het is niet de eerste keer dat ik het zeg, maar ik mis de discretie van vroeger. Ik heb het gevoel dat we vijf jaar lang in campagnemodus zaten. De N-VA draagt daarin ook een grote verantwoordelijkheid. Ik vind dat zij te weinig fier zijn op wat wij doen en te veel bezig met het afbreken van Vivaldi. De uitspraak van Bart De Wever dat wij allemaal kopje-onder moeten, is ook blijven hangen bij mij.”

Over De Wever gesproken: de N-VA-voorzitter wil straks de Vlaamse regeringsvorming koppelen aan de federale. Kan u hem begrijpen?

“Néén. Als je zo gehecht bent aan Vlaanderen, dan moet je van dag één proberen om een Vlaamse regering te vormen. Je moet daarvoor niet wachten op federaal. Dus neen, ik begrijp hem echt niet en ik heb hem dat ook persoonlijk laten weten. En dan die dreigementen … Je voelt aan alles dat hij weer Calimero gaat spelen. Dat is typisch De Wever. Wij komen doorgaans goed overeen, maar dat vind ik écht spijtig. (windt zich op) Je kan dat toch niet blijven doen? Zijn partij heeft de verdomde plicht om een regering te vormen, ook federaal trouwens. Je kan niet blijven weglopen!”

Zou u nog eens in een federale regering stappen zonder Vlaamse meerderheid?

“Ik vind dat er een Vlaamse meerderheid moet zijn. Ik zeg dat ook in elke vergadering van mijn partij. We mogen dat zelfs assertiever uitdragen. Maar of dat zal lukken, zal afhangen van de wil van de grootste partijen, en dus ook van N-VA. Als De Wever zichzelf weer buitenspel gaat zetten, dan gaat het niet lukken. En wat is dan het alternatief? Het land vijf jaar laten gijzelen? Dat is niet wat ik wil.”

N-VA eist een staatshervorming.

“Ik ook voor mijn domein. Ik denk trouwens dat de financieringswet daartoe zal leiden. De Franstaligen krijgen vanaf volgend jaar minder geld en zullen dus daartoe gedwongen worden. N-VA heeft geen enkel excuus meer.”

Bent u opnieuw kandidaat-minister-president?

“Oei, wat een vraag. (lacht) Wij zitten niet in die situatie om daarover uitspraken te doen. Ik ben wel bereid om opnieuw een Vlaamse regering te onderhandelen. Vanaf dag één.”

Het was ook voor u een bewogen legislatuur. Op doktersadvies hebt u zes weken rust genomen om voor uzelf te zorgen. Leeft u vandaag anders dan voordien?

“Een beetje. (glimlacht) Ik leef zeker gezonder en ik durf al eens een zondagse activiteit over te slaan om bij mijn ouders te kunnen zijn. Maar ik besteed vooral meer aandacht aan mijn slaap. Elke avond verplicht ik mezelf om een halfuurtje te lezen in een ontspannende roman. Dat wérkt. Ik slaap effectief beter. En ik heb Twitter van mijn telefoon verwijderd. Dat helpt ook.”

Het valt mij op dat u nog niet op TikTok zit?

“Ik mag niet van mijn kinderen. Als ik dat doe, willen ze onterfd worden, hebben ze gezegd. (schatert het uit)”

Maakt u zich nog druk over de zoveelste peiling?

“Minder dan vroeger. Ik gruw van al die peilingen. Er zijn er toch veel te veel? Het lijkt wel alsof Vlaams Belang nu al gewonnen heeft. (zucht) Maar goed: ik ga zwijgen, of ik ga me toch weer druk maken.”

Laatste vraag, mevrouw Crevits. Waar zijn onze crevetten, onze garnalen, naartoe?

“Goede woordspeling. (lacht) Ze zitten in de wijting, hè. Ik vind het ook spijtig. Op vrijdagavond genieten wij graag eens van een glaasje bubbels en wat garnalen die we zelf pellen. Maar dat zijn de grillen van de zee en we moeten daarmee leven. Het is dus niet de schuld van onze vissers, zoals sommigen zeggen. Als we nu allemaal wat meer wijting eten, dan komen de garnalen zeker en vast terug.”