Lieven Scheire: “In het weekend wil ik zwijgen en in de zetel liggen”
Met een Kastaar! voor beste podcast op zak, een vijfde seizoen van Scheire en de Schepping in de startblokken en een haast uitverkochte theatertour zijn het fijne tijden voor tv-maker en wetenschapscommunicator Lieven Scheire. “Ik besef dat ik een ongelooflijk zondagskind ben dat met zijn gat in de boter is gevallen.”
Alles wat Lieven Scheire aanraakt, verandert in het scheikundige element Au – goud, voor de leken. Zopas werd zijn podcast Nerdland Maandoverzicht (onverwacht, volgens Scheire zelf) bekroond met een Kastaar!, en komende week duikt plots een nieuw seizoen van Scheire en de Schepping op. Tussendoor reist de sympathieke presentator van bühne naar bühne met zijn theaterspecial over Artificiële Intelligentie. Zoveel succes, ik word er al moe van terwijl ik het schrijf. En dus vraag ik me af …
… Wat vreet jij op zondag uit?
“Op zondag vier ik de luiheid. Ik probeer dan zoveel mogelijk te recupereren van de werkweek. Op vrijdagavond heb ik meestal nog ergens te lande – of in Nederland – opgetreden, waardoor ik vaak pas na middernacht thuis ben en dan door de adrenaline nog lang wakker blijf. Op zondag slaap ik uit en los ik de cryptopuzzels op in de weekendkranten. Ik denk dat de meeste mensen in het weekend sociale interactie opzoeken, maar dat is het laatste wat ik nodig heb. Ik babbel een hele week lang, in het weekend wil ik zwijgen en in de zetel liggen. (lacht)”
Met wie zou jij graag een zondag doorbrengen?
“Als het nog had gekund: met Richard Feynman, mijn favoriete fysicus en een Nobelprijswinnaar. Hij is helaas overleden, maar had altijd die twinkel in zijn ogen als hij over wetenschap sprak. Hij heeft een paar heel toffe boeken geschreven en had ook een heerlijke rebelse kant. Ook met Demis Hassabis, de baas van DeepMind, een van de beste AI-bedrijven ter wereld, zou ik wel eens aan tafel willen zitten. Hij stond mee aan de wieg van de huidige AI-revolutie.”
“De wetenschap die aan bod komt, blijft altijd behapbaar en toegankelijk”
AI komt ongetwijfeld ruimschoots aan bod in het nieuwe seizoen van ‘Scheire en de Schepping’. Het vorige dateert alweer van 2021. Is er ondertussen veel veranderd?
“Op wetenschappelijk gebied natuurlijk gigantisch veel, maar in het programma is veel behouden. Er zijn wel nieuwe panelleden en we hebben een nieuwe huisband – een heerlijk zootje ongeregeld trouwens. Maar verder gaan we net zoals in de vier vorige seizoenen voor de ‘allez jong’-reactie bij het publiek. We tonen dingen die verrassend zijn, we leggen uit hoe iets werkt, we experimenteren in de studio. De wetenschap die aan bod komt, blijft altijd behapbaar en toegankelijk. Voor het wat diepere wetenschapsnieuws hebben we immers de podcast, die overigens tot mijn grote verbazing bekroond werd met een Kastaar!. Zo’n vijfeneenhalf jaar geleden zijn we daarmee begonnen, omdat we op tv wel wat over wetenschap konden doen, maar nooit in de diepte mochten gaan. Het publiek zou daarvan weglopen, was de veronderstelling. Maar nu blijkt dus dat heel veel mensen graag met ons de diepte induiken. Geweldig om vast te stellen.”
Zie jij het als je missie om mensen warm te maken voor de wetenschap?
“Ja, maar onrechtstreeks. Het is niet zo dat ik ooit wakker werd met de gedachte: het land heeft meer wetenschappers nodig. Nee, ik ben uit enthousiasme over wetenschap gaan praten, net zoals Aster Nzeyimana over voetbal wil vertellen. Omdat ik het intrigerend en mooi vind. Het eventuele gevolg, dat jongeren geïnteresseerd raken in wetenschap, geeft natuurlijk veel voldoening. Zelf heb ik nooit iets betekend in de fysica, maar ik heb hopelijk wel wat volk richting wetenschappelijke opleidingen gestuurd.”
Na DNA en AI komt …
“Ik heb nog geen onderwerp voor een volgende voorstelling. Vijf jaar geleden ben ik begonnen met DNA, een berekende gok. Genetica was toen enorm spannend, nog altijd eigenlijk. Voor het eerst konden we sleutelen aan de mens. Dat wilde ik een keer uit de doeken doen, tot aan de aminozuren toe. Toen ik een volgend onderwerp moest kiezen, lag AI voor de hand. Dankzij de podcast merkte ik aan alles dat Artificiële Intelligentie ‘the next big thing’ zou worden. Dan moet je weten dat er toen, in 2019, nog lang geen sprake was van ChatGPT. Maar wat na mijn show over AI? Er zijn nog een paar vakgebieden die ik met grote interesse volg en waar grote doorbraken mogelijk zijn, bijvoorbeeld in de robotica. De humanoïde robots zijn op dit moment van een ongezien niveau. Als die trend zich doorzet, ziet het er naar uit dat wij over een paar jaar mensvormige robots in het straatbeeld zullen zien. Een ander mogelijk onderwerp is buitenaards leven. Niet aliens, maar eencellig leven op een andere planeet. De kans bestaat dat er vorig jaar al sporen zijn gevonden in de atmosfeer van een exoplaneet. We wachten nog op uitsluitsel. Maar misschien was 2023 wel het jaar waarin we de eerste tekenen van buitenaards leven hebben ontdekt.”
Iemand die jou goed kent, zei me: Lieven is de slimste mens die ik ooit heb ontmoet. Toch heb je nooit je opleiding afgemaakt. Hangt daar ergens een frustratie rond?
“Nee. Toen ik fysica studeerde, begin jaren 2000, ben ik met stand-upcomedy gestart. Ik wist toen al dat ik op twee paarden aan het wedden was. En ik heb altijd gezegd: het paard dat het snelste weg is, volg ik. In 2004 moest ik voor mijn studie net een thesisonderwerp kiezen. En toen kwam Woestijnvis plots aankloppen. Voor mij woog een programma maken bij Woestijnvis zwaarder door dan mijn opleiding. Ik heb dan die gok gewaagd, goed wetende dat ik altijd nog terug kon naar de fysica. Voor mij was dat de logische gang van zaken. Of ik een goede wetenschappelijke onderzoeker zou geworden zijn is trouwens helemaal niet zeker.”
Ondertussen ben je wel gigantisch succesvol, ook in Nederland ben je enorm in trek.
“Het lijkt nu alsof ik daar op korte termijn bekend ben geworden, maar ik ben daar toch ook al tien jaar lang aan de weg aan het timmeren. Nu geniet ik wel een zekere bekendheid bij een publiek dat interesse heeft in wetenschap, maar als ik in Amsterdam op straat loop, weet bijna niemand wie ik ben.”
Je verkoopt wel bijna overal je shows uit. Werkt het applaus verslavend?
“Goh, ik ben niet ongevoelig voor applaus. Maar dan gaat het mij niet zo zeer over bejubeld te worden, meer over iets maken dat zijn publiek vindt. Ik voel het trouwens met de leeftijd ook wel slijten, die ‘eagerness’, die gretigheid naar succes. Tien jaar geleden dacht ik elke minuut van de dag: waar zit de volgende kans? Nu is dat toch wat verminderd en kijk ik stilaan uit naar het moment waar op ik denk: we zijn er, ik hoef het volgende publiek niet meer aan te boren.”
‘Scheire en de Schepping’, elke donderdag om 21.15 uur op Play4.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier